Colombia |
2022-06-08
bron: Vijay Prashad - Taroa Zúñiga Silva 
Globetrotter 8 juni 2022 ~~~

Op 29 mei 2022 werd Colombia getroffen door een politieke aardbeving: de linkse presidentskandidaat van het Historisch Pact, Gustavo Petro, en de vice-presidentskandidaat, Francia Márquez, wonnen de eerste ronde van de presidentsverkiezingen na het behalen van 40,33 procent van de stemmen. De blokken van extreem-rechtse en rechtse partijen, die de Colombiaanse politiek het grootste deel van haar geschiedenis hebben gedomineerd, bleven ver achter. De naam van het linkse blok – Historisch Pact – is gekozen met de bedoeling het unieke karakter van dit moment in de geschiedenis van het land tot uitdrukking te brengen.

Petro en Márquez zullen nu op 19 juni een tweede stemronde houden tegen het extreem-rechtse duo Rodolfo Hernández en Marelen Castillo. Opiniepeilingen suggereren dat het een nek-aan-nekrace zal worden tussen de twee kandidaten, hoewel gevreesd wordt dat de rechtse partijen zullen ingrijpen, mogelijk met geweld, om een linkse overwinning in Colombia te voorkomen.

De laatste paar keer dat links in de buurt kwam van het Palacio de Nariño, waar de president werkt en woont, maakten gewelddadige uitbarstingen tijdens het verkiezingsproces die mogelijkheid ongedaan.

Na de moord op de linkse politicus Jorge Eliécer Gaitán, die in 1948 werd vermoord en wiens dood een periode in de Colombiaanse geschiedenis inluidde die spookachtig bekend staat als “La Violencia” (“het geweld”), werd een cyclus van rechtse heerschappij ingezet.

De tweede kans voor de opkomst van links kwam in 1990-1991, toen de linkse guerrilla’s hun wapens neerlegden en te goeder trouw de politieke wedstrijd ingingen, maar rechtse krachten drie populaire presidentskandidaten vermoordden, waaronder de liberale kandidaat Luis Carlos Galán en twee linkse kandidaten, Bernardo Jaramillo Ossa en Carlos Pizarro Leongómez.

Het Historisch Pact van Petro en Márquez biedt de derde kans op een linkse golf, die de gewelddadige agenda die tot nu toe door de elite van het land werd gesteund, zal helpen kantelen.

Kan Colombia ademen?

Maria José Pizarro is de dochter van de vermoorde politicus Carlos Pizarro Leongómez, die in 1990 werd vermoord. Zij was pas 12 jaar oud toen haar vader werd doodgeschoten in een vliegtuig van Bogotá naar Barranquilla. Pizarro’s ouders – Leongómez en Myriam Rodríguez – waren lid van de guerrillagroepering M19. In zijn jeugd was ook presidentskandidaat Gustavo Petro lid van M19; hij werd in 1985 (op 25-jarige leeftijd) gearresteerd en veroordeeld tot 18 maanden gevangenisstraf wegens wapenbezit. Pizarro ging in ballingschap naar Spanje toen haar vader werd vermoord, en keerde terug in 2002. Ze is nu lid van de Kamer van Volksvertegenwoordigers, waar ze zich kandidaat stelde voor het Historisch Pact.

Toen we Pizarro vroegen naar Colombia’s liberale grondwet van 1991, zei ze: “De eerste 19 artikelen van de Colombiaanse grondwet leggen de sociale rechtsstaat en de democratische parameters en vrijheden in ons land vast.” “Wat wij eisen,” zei zij, “is niet alleen dat de grondwet van 1991 wordt nageleefd, maar ook dat degenen die de afgelopen 200 jaar de macht hebben gehad, bereid zijn om andere politieke sectoren toe te staan Colombia te besturen. Dat heet gewoon democratie.

Voordat de eerste stemronde op 29 mei plaatsvond, tweette de burgemeester van Medellín, Daniel Quintero, een populaire onafhankelijke burgemeester van de op één na grootste stad van Colombia, op 9 mei dat hij de kandidatuur van Petro-Márquez steunde met de hashtag “ElCambioEnPrimera”, die met hun campagne wordt geassocieerd. Hij werd op 10 mei geschorst door de Colombiaanse inspecteur-generaal voor zijn vermeende inmenging in de verkiezingen. Volgens de Colombiaanse wet mogen verkozen ambtenaren niet deelnemen aan de politiek. Quintero reageerde op Twitter en zei: “De staatsgreep is begonnen in Colombia.”

Pizzaro vertelde dat de schorsing van Quintero blijk geeft van minachting voor een uitspraak van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens, op grond waarvan dit verbod als onrechtvaardig zou worden beschouwd. Colombia, zei ze, “is het enige land waar ambtenaren – die politici zijn, gekozen door een volksstemming – zich niet politiek kunnen uitdrukken”. Na de schorsing van Quintero zei Pizzaro dat het land “politieke hervormingen nodig heeft die de regels van het spel veranderen om de hele reeks situaties die ontstaan als gevolg van deze verouderde uitkomsten mogelijk te maken of op zijn minst te vermijden”. Colombia, zei ze, “heeft een nieuwe manier van politiek bedrijven nodig voor de nieuwe generatie.”

Geen gewapende strijd meer

Pizzaro groeide op met haar ouders in de gewapende strijd. Ze heeft gezien hoe haar land verscheurd werd door de elite, die niet bereid was om zelfs maar de meest elementaire liberale principes over te nemen, en door een staat die snel reageerde met geweld als de elite zich bedreigd voelde. “Colombia,” vertelde ze ons, “verdient een weg naar vrede.” In 2016, na een moeilijke periode van onderhandelingen, hebben delen van gewapend links en de staat ingestemd met een vredesproces. Het akkoord – geratificeerd door de verkozen functionarissen – leidde tot de ontwapening van de revolutionaire groepering FARC (Common Alternative Revolutionary Force) en de omvorming ervan tot een politieke partij genaamd Comunes (die een coalitiepartner is van het Historisch Pact).

De strijders die de gewapende strijd hebben opgegeven, hebben het moeilijk gehad om zich opnieuw in het sociale en politieke leven van Colombia te integreren. Dit is een zorg voor Pizzaro. “We moeten op een vreedzame manier alle mensen re-integreren die [eerder] de beslissing van de gewapende weg hadden genomen,” zei ze. “We moeten sociale omstandigheden creëren zodat geen enkele Colombiaan ooit nog de gewapende weg hoeft te kiezen om het politieke en sociale leven van het land te veranderen.” De weg naar deze transformatie moet via democratische mogelijkheden lopen, zei ze.

Petro komt naar deze verkiezing als de voormalige burgemeester van de Colombiaanse hoofdstad Bogotá. Zijn running mate – Francia Márquez – representeert de transformaties die Pizzaro ons beschreef. Márquez, een Afro-Colombiaanse vrouw, werkte als huishoudster om haar studies te kunnen betalen en bouwde haar reputatie op als verdedigster van de armen tegen de mijnbouw- en elektriciteitsbedrijven. Haar moed is legendarisch, zoals bleek toen ze in mei tijdens een bijeenkomst op de Afro-Colombiaanse Dag op het podium stond en haar tegenstanders een laser op haar richtten. Ze bleef spreken en liet zich niet afschrikken door het feit dat de laser de dreiging van een sluipschutterwapen had kunnen voorstellen. De kandidatuur van Márquez is het bewijs dat de nieuwe politiek waar Pizarro over sprak, in Colombia is aangekomen.

De journaliste en politica Mábel Lara schreef een openbare brief om het Historisch Pact te steunen – ook al heeft zij een andere politieke ideologie. In haar brief schrijft ze: “Ik ben geboren en opgegroeid in Cauca, een regio zoals alle regio’s van Colombia: vergeten door de politieke leiding en de politieke klasse die al decennia lang verkozen is en niet naar ons heeft geluisterd. Ik heb een telefoontje gekregen van een zwarte vrouw uit de regio die, net als ik, democratisch heeft gestreden bij de verkiezingen en die mij heeft uitgenodigd om haar te vergezellen. Ik aanvaard de oproep van mijn vriendin Francia Márquez op dit belangrijke moment in de geschiedenis.” Pizarro sloot zich hierbij aan.

Vijay Prashad is een Indische historicus, editor and journalist. Hij is een writing fellow and hoofdcorrespondent bij Globetrotter. He is the hoofdredacteu van LeftWord Books en directeur van Tricontinental: Institute for Social Research. Hij is senior non-resident fellow aan het Chongyang Institute for Financial Studies, Renmin University of China. Hij heeft meer dan 20 boeken geschreven, waaronder The Darker Nations and The Poorer Nations. Zijn laatste boek is Washington Bullets, met een inleiding door Evo Morales Ayma.

Taroa Zúñiga Silva is een writing fellow en de Spaanse mediacoördinator voor Globetrotter. Zij is de co-redacteur met Giordana García Sojo van Venezuela, Vórtice de la Guerra del Siglo XXI (2020). Ze is lid van de coördinatiecommissie van Argos: International Observatory on Migration and Human Rights en is lid van de Mecha Cooperativa, een project van de Ejército Comunicacional de Liberación.