Peru |
2022-12-08
Bron:  Carlos Noreaga  
pagina12,  7 december 2022(SP) 
orinocotribune, 8 december 2022 EN) ~~~

Plattelandsleraar en vakbondsman Pedro Castillo heeft een bewogen presidentschap achter de rug. Vanaf het begin werd hij geconfronteerd met pogingen van de rechtervleugel in het parlement, waar extreem-rechts overheerst, om hem af te zetten. Hij werd echter ook verzwakt door het opgeven van campagnevoorstellen waar de Peruanen veel hoop op hadden gevestigd, de ernstige tekortkomingen van zijn management, herhaalde tekenen van ondoeltreffendheid, in twijfel getrokken benoemingen en corruptieschandalen. Er waren vier pogingen om hem uit het presidentschap te verwijderen voordat Castillo besloot zijn eigen coup te plegen tegen het Congres, in een poging het Congres te sluiten in een ongrondwettelijk besluit dat mislukte.

Castillo won verrassend genoeg de verkiezingen van 2021. In een gefragmenteerde verkiezing ging hij naar de tweede ronde met 19 procent van de stemmen en versloeg hij nipt Keiko Fujimori.

Voor de verkiezingen stond hij buiten de politieke klasse en was hij vooral bekend omdat hij in 2017 een lange lerarenstaking leidde. Van boeren- en Andesafkomst identificeerden de meeste historisch uitgesloten sectoren zich met hem. Zij zagen hem als een van hen die voor het eerst president werd. Hij won de verkiezingen met de belofte het neoliberale economische model te veranderen en prioriteit te geven aan die gemarginaliseerde sectoren.

Bovendien beloofde Castillo aan de vraag van het volk tegemoet te komen en een grondwetgevende vergadering bijeen te roepen om de neoliberale grondwet, een erfenis van de dictatuur van Fujimori, te wijzigen. Deze beloften werden niet nagekomen. Castillo hield vast aan zijn retoriek van verandering, maar heeft geen enkele wetgevende maatregel toegepast om zijn campagnebeloften in praktijk te brengen. De grondwetgevende vergadering kwam niet van de grond door de tegenstand van het door rechts gecontroleerde Congres.

Pesterijen van rechts

Rechts probeerde Castillo’s legitieme verkiezingsoverwinning te ontkennen met een beroep op niet-bestaande verkiezingsfraude. Die eerste couppoging om hem het presidentschap te ontnemen mislukte. De aanvallen namen echter niet af. Vanaf de eerste dag van zijn regering probeerde extreem-rechts hem af te zetten. Castillo trad aan met een minderheid in een Congres dat gecontroleerd werd door verschillende rechtse groeperingen.

Hij won de verkiezingen als kandidaat voor de partij Perú Libre (PL), die zichzelf definieert als marxistisch-leninistisch, hoewel Castillo altijd heeft ontkend communist te zijn. Zijn regering begon als een progressief front, waarbij andere linkse sectoren buiten de PL zich aansloten. De interne verdeeldheid verdiepte zich echter snel, en binnen zes maanden werd dat front verbroken. Vervolgens werd hij afgescheiden van de PL. Castillo raakte politiek geïsoleerd en zijn situatie werd ernstig bemoeilijkt door opeenvolgende beschuldigingen van corruptie.

Toen hij amper vier maanden in de regering zat, diende ultrarechts een eerste verzoekschrift in om hem te ontslaan, op grond van “permanent moreel onvermogen” van de president wegens beschuldigingen van corruptie die werden onderzocht. Deze dubbelzinnige term leent zich voor willekeur als je de nodige zetels hebt. De klachten tegen Castillo waren gebaseerd op onbevestigde getuigenissen. Met 46 stemmen was die eerste poging tot afzetting ver verwijderd van de 87 stemmen die nodig zijn, tweederde van het eenkamercongres, om te worden goedgekeurd. In maart probeerde rechts de president opnieuw af te zetten om dezelfde reden en met dezelfde argumenten. Ze faalden opnieuw en kregen slechts 55 stemmen.

In oktober diende het Openbaar Ministerie bij het Congres een klacht in tegen Castillo, waarin hij werd beschuldigd van het leiden van een criminele organisatie om openbare aanbestedingen te sturen. De beschuldiging was gebaseerd op getuigenissen van voormalige ambtenaren van zijn regering en zakenlieden die Castillo ervan beschuldigden steekpenningen te hebben geïnd. De beschuldigers van Castillo staan onder vervolging wegens corruptie en hebben hun beschuldigende getuigenissen tegen de president geruild voor justitiële voordelen.

Deze fiscale klacht heeft geleid tot een politiek proces in het Congres – een andere manier om hem af te zetten, ondanks het feit dat de grondwet niet toestaat dat een president in functie wordt aangeklaagd voor de misdaden die Castillo volgens de aanklager wordt verweten; hij kan alleen worden vervolgd voor landverraad, voor het ongrondwettelijk stilleggen van het Congres of voor het verhinderen van verkiezingen. Op basis van een belastingklacht heeft de parlementaire oppositie een derde afzettingsprocedure tegen de president in gang gezet wegens “permanente morele onbekwaamheid”, die deze woensdag zou worden beoordeeld, maar Castillo heeft het Congres gesloten. Er was grote onzekerheid of de 87 stemmen zouden worden gehaald om hem af te zetten.

Absurde beschuldiging

Voor dit derde afzettingsverzoek opende de parlementaire oppositie nog een ander afzettingsproces tegen Castillo, in dit geval wegens verraad. Dit was een absurde, niet-onderbouwde beschuldiging, gebaseerd op een journalistieke verklaring van de president waarin hij zijn sympathie uitsprak voor de eis van Bolivia om een uitweg naar de zee en sprak over de mogelijkheid van een referendum om de Peruanen te vragen of zij die eis steunen, hetgeen nooit in praktijk is gebracht. Ondanks de absurditeit van deze beschuldiging heeft een parlementaire commissie deze onmiddellijk goedgekeurd. Het Constitutionele Hof heeft dat proces echter nietig verklaard omdat het geen grondslag had.

Een andere manoeuvre in het Congres om Castillo te verwijderen was de goedkeuring enkele dagen geleden van een regel die het mogelijk maakt de president te “schorsen” wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid met 66 stemmen in plaats van de 87 die nodig zijn voor verwijdering. De grondwet staat een tijdelijke schorsing van de president toe, maar verwees naar gezondheidsproblemen of andere die hem verhinderen het presidentschap tijdelijk uit te oefenen. Rechts wilde dit toepassen op grond van de beschuldigingen van corruptie tegen Castillo. Het was plan B voor rechts als ze de 87 stemmen voor afzetting wegens “permanent moreel onvermogen” niet zouden halen.

In deze context van intimidatie van rechts, en van ernstige problemen en zwakheden van zijn regering en beschuldigingen van corruptie tegen hem, koos Castillo voor een tegenaanval door de sluiting van het Congres aan te kondigen, maar hij bleef geïsoleerd achter en werd uiteindelijk gearresteerd.

Topfoto: President Castillo staand op het presidentiële podium. Op 7 december werd Castillo door het Congres uit het presidentschap gezet en vervangen door zijn VP Dina