geopolitiek,Latijns Amerika |
22 december 2022
Bron: Maria Müller 
RT.DE 19 dec. 2022 ~~~

Wat zit er achter de staatsgreep in Peru? Onmiddellijk na het aantreden van president Castillo begonnen manoeuvres om hem af te zetten. Een belangrijk motief hiervoor zijn wellicht grondstoffencontracten waarover anders opnieuw onderhandeld had moeten worden.

Een analyse door Maria Müller

In Peru zijn binnen vier dagen 30 mensen omgekomen als gevolg van schietpartijen van politie en leger op demonstranten, en meer dan 1.000 gewonden zijn in ziekenhuizen behandeld. De noodtoestand die door interim-president Dina Bouluarte voor het hele land is uitgeroepen, maakt alle burgerrechten ongedaan en laat een ongekend bloedbad op straat toe. Het leger wordt ook ingezet. Een protestmars naar Lima en een oproep tot een algemene staking vonden afgelopen vrijdag plaats ondanks de avondklok. Het lijkt erop dat deze keer de tegenstellingen in de Peruaanse samenleving genadeloos botsen.

De meedogenloze exploitatie van minerale bronnen.

De woede en verontwaardiging over de manier waarop “hun” president Pedro Castillo wordt behandeld is slechts ten dele de aanleiding voor de protesten van boeren en inheemse volkeren die vanuit het binnenland oprukken naar de steden. In werkelijkheid staat er veel meer op het spel.

Het economische model van meedogenloze exploitatie van minerale hulpbronnen heeft de sociale kloof tussen stad en platteland enorm vergroot. De macht van de olie-, gas- en mijnbouwbedrijven domineert het politieke systeem. De media, die voor 80 procent gemonopoliseerd zijn, beschermen de politiek en voeren zo nodig juridische campagnes met valse beschuldigingen tegen kritische persoonlijkheden. (Zie ex-burgemeester van Lima, Ricardo Belmont).

Ongeveer 51,7 procent van de olieproductie is in handen van buitenlandse bedrijven. GLENCORE, een mijnbouwbedrijf dat berucht is om zijn wereldwijde corruptiepraktijken, heeft de helft van de Peruaanse mijnbouwsector in handen. 

Ernstige milieuschade en gewelddadige protesten.

Sinds meerdere jaren zijn er regelrechte gevechten ontstaan tussen de winningsbedrijven en de bevolking, met name in de door de oliewinning getroffen gebieden, die ernstig te lijden heeft onder de aantasting van het milieu. Vooral in het Peruaanse Amazonegebied, waar duizenden putten met lekkende olie onopgelost blijven, onder meer door het bedrijf Pluspetrol Norte.

Elders zijn grote stukken land onteigend voor mijnbouw en zijn de vroegere eigenaars niet gecompenseerd. De Compañía Minera Southern Perú Cooper Corporation is betrokken bij ernstige conflicten met de gemeenschappen van Tumilaca, Pocata, Coscore en Tala in Moquegua. Ze eisen een schadevergoeding van vijf miljard dollar en een winstdeling van vijf procent. Het bedrijf zou zich illegaal hun grondgebied hebben toegeëigend en er mineralen winnen. In juli 2022 waren er 208 sociale conflicten in Peru.

Het levensonderhoud van de plattelandsbevolking staat op het spel – en daarmee de voedselzekerheid van Lima, de hoofdstad van acht miljoen mensen. President Pedro Castillo vertegenwoordigde de wanhopige zoektocht naar een ander model – en misschien wel de laatste hoop – van dit deel van de bevolking.

Continuïteit of verandering?

Het jaar 2023 is cruciaal voor Peru. Hier ligt de werkelijke achtergrond van de onophoudelijke destabilisatie van de regering van Pedro Castillo sinds zijn aantreden. Volgend jaar moeten verschillende – zeer specifieke – contracten met winningsbedrijven worden verlengd, omdat hun termijn van 30 jaar afloopt. In het Congres was het duidelijk dat president Castillo de eisen van zijn kiezers zou opnemen en verdedigen in de nieuwe voorwaarden voor bedrijven en investeringen. Ze moesten hem afzetten om het model voort te zetten.

Contractverlengingen voor een gewetenloze praktijk

Voormalig Peruaans parlementslid (2020-2021) en journaliste Cecilia García beschrijft de context in haar Tik-Tok video.

“Het jaar 2023 is cruciaal voor ons land en de machtsgroepen. Er zijn in totaal 37 contractverlengingen voor de komende jaren tot 2028. Ze waren ongeveer 30 jaar geldig. De meeste daarvan betreffen olie- en gasbedrijven, waarvan de bronnen in het noordwesten van het land ook nieuwe investeringen nodig hebben. Bovendien wordt een bijzonder waardevol type lithium gegund.”

Peru staat op de tweede plaats in de wereld wat betreft koper- en zinkwinning, en er zijn ook goudafzettingen (Het goud van de Inca’s …) Cecilia García gaat verder:

“Daarom hebben ze in het Congres van de Republiek stilzwijgend en strategisch wet 804, document 21, die door de partij Acción Popular wordt gepromoot, voorbereid. Deze wet voorziet in de automatische verlenging van wettelijke contracten voor de exploitatie van koolwaterstoffen. Het betekent ook dat de huurcontracten gepaard gaan met ongelooflijke belastingvoordelen die niemand anders in Peru krijgt. Maar dat is niet gelukt. Sommige parlementsleden verzetten zich tegen het idee om Peru’s contractenrecht en middelen opnieuw weg te geven.”

De Commissie voor Energie en Mijnen heeft een wetsontwerp goedgekeurd tot wijziging van de wet inzake koolwaterstoffen (wet 26221). Bijgevolg zou Peru voor zijn eigen oliebehoeften wereldmarktprijzen moeten betalen. In advies 804/2021-CR wordt ook voorgesteld de exploitatiecontracten te verlengen van 30 tot 40 jaar. Hoewel deze wijziging van toepassing is op nieuwe contracten, bevat het document een bepaling die deze mogelijkheid ook opent voor de huidige exploitanten. Zelfs het staatsenergieagentschap Petroperú verklaarde kritisch:

“In werkelijkheid stelt het Congres voor om particuliere aannemers van koolwaterstoffen een bijna onbeperkt regime toe te kennen over de duur van de gehele reserves. Dit is nooit eerder voorgekomen in Peru of in enige andere buitenlandse democratische wetgeving.”

Het speciale contractrecht van Fujimori’s dictatuur.

Wat betekent dit bijzondere verbintenissenrecht? In 1992 vaardigde Alberto Fujimori (dictator, 1990-2000) wetgevende decreten 662 en 757 uit voor een “stabiliteitsregeling voor bedrijven”. Artikel 62 van de grondwet van 1993 bepaalt dat de contractpartijen de geldigheidsduur van de overeenkomst kunnen overschrijden, waarbij de voorgaande bepalingen van toepassing blijven. Bovendien kan de staat garanties afgeven en stabiliteit beloven. Fujimori maakte contracten voor 30 jaar die niemand kan veranderen, zelfs het parlement niet. Peru is het enige land in Latijns-Amerika en Europa dat dergelijke “wettelijke contracten” kent. Natuurlijk bestaan er in andere landen wettelijke verdragen, maar die kunnen door de soevereine parlementen worden gewijzigd, zoals in geval van niet-nakoming of als de omstandigheden sterk veranderen, zoals hier in Peru.

In Peru was de situatie in 1991 heel anders dan in 2001 of 2022. In die decennia bereikten de ondernemingen, naast vele voordelen, vooral “fiscale stabiliteit”.

Hoewel de mineralen nu honderd keer duurder zijn, betalen ze niet meer dan in 1991. Ze hebben winsten gemaakt waarvan ze niet eens durfden te dromen. Er zijn in totaal 676 dergelijke contracten in Peru.

Wettelijke contracten zonder gerechtigheid en betaling

Voormalig parlementslid Cecilia García vervolgt:

“En volgend jaar lopen zes contracten van de olievelden in Carala af. Dit alles is voor hen veel meer waard dan honderd mensenlevens. Dit zijn miljarden sommen die voor de komende 30 tot 40 jaar moeten worden veiliggesteld. In alle landen van de wereld wordt er onderhandeld wanneer een contract afloopt of verlengd moet worden. Peru is het enige land ter wereld waar niets kan worden onderhandeld… van de kant van de staat. Maar de bedrijven kunnen de contracten in hun voordeel veranderen. Zij exporteren de grootste hoeveelheid mineralen en betalen de minste belastingen – nog afgezien van de terugbetaling van 100 procent rente voor grote concerns. Sommige bedrijven hebben dit voordeel. En als we naar internationale arbitrage gaan, verliezen we. Dit zijn de redenen waarom zij zich tegen de regering (van Castillo) verzetten. Dat is de echte reden om de noodtoestand uit te roepen en demonstranten te doden,” eindigt Cecilia García haar bericht.

Presidentsafzetting heeft formele gebreken en is illegaal

President Castillo moest weg omdat hij de uitverkoop van het land in de weg stond. Er waren twee manieren om dit te doen: de politieke motie van wantrouwen of de “tijdelijke schorsing”, een in democratieën onbekende procedure die met slechts 67 stemmen kan worden bereikt. De motie van wantrouwen is gekozen.

De schorsing van het parlement door Castillo en de motie van wantrouwen van de parlementsleden worden nu geanalyseerd als een staatsgreep en een tegencoup. Beide processen zijn in strijd met de parlementaire regels en vanuit juridisch oogpunt onwettig. De sluiting van het parlement kan alleen plaatsvinden na een succesvolle derde motie van wantrouwen, die Castillo wilde voorkomen. Maar er zijn 52 handtekeningen van parlementsleden nodig om een motie van wantrouwen voor te leggen aan het parlement – maar die zijn nooit ingediend.

Voor een succesvolle stemming over het wantrouwen zijn de handtekeningen nodig van ten minste 105 van de 130 parlementsleden. Er waren echter slechts 101 stemmen voor. Dit betekent dat de afzetting door de motie van wantrouwen illegaal was – en bijgevolg zijn alle juridische aanklachten tegen de president ongeldig. Dit wordt ook onderstreept door de officiële erkenning van zijn voortgezet presidentschap door Argentinië, Colombia, Mexico en Bolivia.

Sinds het einde van de dictatuur van Fujimori genieten het Peruaanse Congres en zijn afgevaardigden weinig vertrouwen bij de bevolking. De meeste afgevaardigden worden beschouwd als corrupt en toegeeflijk aan de machtsblokken.