Nicaragua |
2022-08-25
Bron:  Becca Renk casa benjamin linder 25 augustus 2022 ~~~

De laatste tijd is er in de internationale media een stortvloed van krantenkoppen verschenen over de katholieke kerk in Nicaragua – maar niet één van die artikelen heeft nauwkeurig uitgelegd wat er aan de hand is. Hieronder zal ik Nicaragua’s relatie met de Katholieke Kerk en de recente gebeurtenissen bespreken, alle links zijn naar uitstekende artikelen voor degenen die dieper willen graven.

ACHTERGROND – HOE VER GAAT DIT TERUG?

Kolonisatie

De Katholieke Kerk kwam naar Nicaragua met de Spaanse kolonisatoren en, zoals elders in de wereld, vergemakkelijkten de hiërarchie en een groot deel van de geestelijkheid de koloniale verovering door bekering. In Nicaragua werd de inheemse bevolking volledig gedecimeerd; een bevolking van 2 miljoen inheemse mensen werd gereduceerd tot slechts 8.000 in 35 jaar Spaanse overheersing. Ze werden gedood, stierven aan ziektes en werden ontvoerd en als slaven verkocht. Met de opmerkelijke uitzonderingen van enkele individuele priesters zoals Antonio Valdivieso, was de Kerk niet alleen medeplichtig maar nam actief deel aan de gruwelen van de kolonisatie.

Opstand

Na de onafhankelijkheid bestuurden de kerkelijke hiërarchie en de rijke elite van Nicaragua het land samen; generaties lang had elke machtige familie een zoon die priester werd. In de 20e eeuw steunde de katholieke hiërarchie de bloedige dictatuur van Somoza gedurende de bijna 45 jaar van hun bewind, en pas helemaal op het eind steunden sommigen in de hiërarchie de bevrijding van het volk.

Revolutie

In tegenstelling tot Cuba was de Nicaraguaanse revolutie nooit seculier – in feite was de Nicaraguaanse revolutie zo beïnvloed door de bevrijdingstheologie dat er in de jaren ’80 een populair gezegde was: “Tussen christendom en revolutie bestaat geen tegenstelling.” Er waren priesters in de regering – verschillende ministers – maar zij waren niet de priesters van de kerkelijke hiërarchie, zij werkten om het leven van de arme meerderheid te verbeteren. De katholieke hiërarchie echter sloot zich aan bij de VS tegen de Sandinistische revolutie; Paus Johannes Paulus II kwam naar Nicaragua en kastijdde de priesters in de regering, het Vaticaan censureerde hen later.

Regering van Verzoening en Nationale Eenheid

Toen de Sandinistische partij in 2007 opnieuw aan de macht kwam, vormden zij “de regering van verzoening en nationale eenheid” en trachtten zij niet alleen samen te werken met voormalige vijanden – de politieke vleugel van de Contra sloot zich aan bij de Sandinistische alliantie en benoemde de vicepresident voor die termijn uit hun gelederen – maar ze namen ook de kerk, grote bedrijven en vakbonden op in het regeringsprogramma – de kerk kreeg een plaats aan de regeringstafel. Maar het grootkapitaal en de katholieke kerk maakten een einde aan dat model toen zij in 2018 samenspanden om de verkozen regering omver te werpen en hun rol in de samenleving gebruikten om te proberen het volk tegen de regering op te zetten.

Poging tot staatsgreep in 2018

In april 2018 begonnen protesten die ogenschijnlijk gericht waren tegen voorgestelde hervormingen van het socialezekerheidsstelsel. Het werd echter al snel duidelijk dat de protesten over iets anders gingen: een poging om de Nicaraguaanse regering omver te werpen. Gewapende oppositiegroepen richtten honderden wegversperringen op die het land verlamden en epicentra van geweld werden. De wegblokkades duurden bijna drie maanden, ongeveer 253 mensen werden gedood en nog veel meer raakten gewond. Uit onderzoek is gebleken dat de Amerikaanse regering het geweld financierde via USAID, NED, IRI – allemaal “zachte wapens” van de CIA.

Hoewel de VS de poging om de democratisch verkozen Sandinistische regering van Nicaragua omver te werpen financierde, was de katholieke kerkelijke hiërarchie in Nicaragua de aanstichter ervan. U kunt hier uit de eerste hand verslagen lezen van priesters die aanzetten tot geweld, ook in onze buurt Ciudad Sandino. Terwijl de bisschoppenconferentie zogenaamd “bemiddelde” in een nationale dialoog, riepen haar eigen priesters op tot geweld. Bij deze “wegversperringen des doods”, zoals ze bekend kwamen te staan, werden Sandinistische aanhangers geïdentificeerd, geslagen, verkracht, gemarteld en vermoord – waarbij priesters toekeken en soms deelnamen aan het geweld.

Hoewel honderden werden gearresteerd en veroordeeld voor geweldsmisdrijven in 2018, eiste de oppositie de vrijlating van wat zij “politieke gevangenen” noemden. In het belang van vrede en verzoening riep de Nicaraguaanse regering een algemene amnestie uit en liet iedereen vrij die in verband met de couppoging was aangeklaagd, inclusief bekende moordenaars, op voorwaarde dat ze niet opnieuw in de fout zouden gaan.

Gevolgen

De deelname van de hiërarchie aan de mislukte couppoging in 2018 heeft gevolgen gehad voor de katholieke kerk: de Nicaraguaanse regering heeft haar financiële steun voor kathedralen, kerken en het onderhoud van de faciliteiten van de bisschoppenconferentie met de helft verminderd. Maar de kerk heeft ook haar mensen verloren: Ik heb met veel katholieken gesproken die niet meer naar de mis gaan omdat hun priesters geweld blijven propageren en politieke doeleinden nastreven vanaf de kansel. Deze mensen hebben hun geloof niet verloren – zij blijven thuis bidden en nemen deel aan religieuze vieringen buiten de kerk – maar zij gaan niet langer naar de mis. Dit sentiment is wijdverbreid – uit recente opiniepeilingen blijkt dat slechts 37% van de Nicaraguanen zich vandaag de dag als katholiek identificeert, terwijl dat enkele jaren geleden nog 55% was.

Recente gebeurtenissen

Wel, wat is er nu aan de hand waardoor zoveel foute krantenkoppen werden gepubliceerd? In de eerste week van augustus ontmantelden de Nicaraguaanse autoriteiten het netwerk van communicatiekanalen (vijf radiostations en een lokaal televisiekanaal) dat eigendom was van Rolando Alvarez. Alvarez is bisschop van Estelí en Matagalpa, maar hij is ook een politieke activist, een van de leiders die betrokken waren bij de gewelddadige couppoging in 2018. Hij is van plan een klimaat van confrontatie te creëren om de regering van Nicaragua te destabiliseren in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van november.

Alvarez’ particuliere mediakanalen werden gesloten omdat ze werden gebruikt om geld wit te wassen, om misdadigers te betalen en om aan te zetten tot geweld in de straten als onderdeel van Alvarez’ destabilisatiepogingen. Na de sluiting van zijn mediakanalen werd Alvarez onder huisarrest geplaatst terwijl er een onderzoek tegen hem loopt wegens een reeks misdrijven. Ook na zijn arrestatie bleef Alvarez echter geweld aanwakkeren, waardoor de veiligheid van de bevolking van Matagalpa in gevaar kwam. Vorige week werd hij overgebracht naar Managua, waar hij tijdens het onderzoek in huisarrest zal blijven; hij ontvangt bezoek van zijn familie en van de kardinaal met wie hij uitvoerig heeft gesproken. In een communiqué van de Nicaraguaanse kardinaal Leopoldo Brenes en van de Nicaraguaanse bisschoppenconferentie werd verduidelijkt dat de daden van Álvarez op persoonlijke initiatief gebeurde en niets te maken hadden met de andere bisschoppen van het land.

Andere gearresteerde priesters

Alvarez is niet de enige priester die de laatste maanden in Nicaragua is gearresteerd – de Nicaraguaanse autoriteiten hebben een priester gearresteerd, berecht en veroordeeld die een 12-jarig meisje had verkracht en een andere die zijn partner had geslagen (het Nicaraguaanse publiek keek er niet van op dat de priester een partner had, maar het was verontwaardigd dat hij haar had geslagen). Interessant is dat de internationale media de zaken van de verkrachtende en vrouwenmeppende priesters van Nicaragua niet hebben aangehaald om religieuze vervolging te beweren zoals zij dat doen t.a.v. Alvarez, maar in alle drie de gevallen houden de Nicaraguaanse autoriteiten katholieke priesters verantwoordelijk voor hun individuele daden, net zoals zij dat voor ieder ander zouden doen.

Is er religieuze vervolging in Nicaragus?

Religieuze vervolging wordt gedefinieerd als maatschappelijke of persoonlijke aanvallen op mensen omwille van hun religieuze overtuigingen. Wat er recent gebeurde in Nicaragua is het onderzoek verrichten naar en arresteren van personen die de wet hebben overtreden, los van hun religieuze overtuiging.

Er is niet alleen geen religieuze vervolging in Nicaragua, maar er heerst een sfeer van bloeiende religieuze beleving. Om dit te bewijzen, hoeft men alleen maar uit een raam te kijken in Nicaragua op dit moment. Augustus is het feestseizoen voor beschermheiligen in dit land. Terwijl de internationale media verhalen over godsdienstvervolging publiceren, zijn tientallen Nicaraguaanse steden en dorpen druk bezig hun katholieke heiligen te vieren tijdens festivals die financieel en logistiek worden gesteund door de gemeentelijke overheden.

Ons eigen dorp viert dit weekend de Heilige Maagd van de Nancite en in Ciudad Sandino vierden we afgelopen weekend Santo Domingo. Maar de grootste viering van allemaal was die van tienduizenden mensen die vrij door de straten van Managua liepen en dansten op twee afzonderlijke feestdagen gewijd aan Santo Domingo. In Nicaragua mag de kerkelijke hiërarchie dan wel binnen muren zijn afgezonderd, maar de kerk van het volk dat vreugdevol haar geloof viert is op straat.

Topfoto: Viering van de Heilige Maagd van de Nancite, door de gemeenschap van Cuajachillo nr. 2, Ciudad Sandino | Bron: Becca Renk

Becca Renk woont en werkt sinds 2001 in Nicaragua in duurzame gemeenschapsontwikkeling met de Jubilee House Community en voor haar project, het Center for Development in Central America. Het JHC-CDCA werkt ook aan de educatie van bezoekers aan Nicaragua, onder andere via hun gastvrijheid en solidariteitscultuurcentrum in Casa Benjamin Linder.