Colombia |
2021-09-06
Bron: Marco Teruggi 
sputniknews 14 augustus 2021 (SP)
amerika21 6 september 2021 (DE) ~~~

De Guardia werd opgericht als een ongewapende zelfverdedigingsmacht om de rechten van de inheemse bevolking te beschermen. Het is ook zeer actief in de landelijke staking

De Guardia Indígena (Inheemse Garde), een van de belangrijkste organisaties van Colombia, is zeer actief geweest op de mobilisatiedagen tijdens de sociale opstand tussen april en juli van dit jaar. Zij telt ongeveer 70.000 leden. De coördinator ervan, Lucho Acosta, sprak met het nieuwsportaal Sputnik vanuit de Cauca.

Het Departamento de Cauca in het zuidwesten van Colombia is een van de meest door conflicten geteisterde gebieden van het land. Het is een bergachtig oerwoudgebied met grote illegale coca- en marihuanaplantages, gewapende groepen, een escalatie van geweld met 14 bloedbaden (van het landelijke totaal van 91) in 2020 en 11 van de 61 dit jaar.

Cauca is ook het departement waar de meeste sociale leiders worden vermoord, waarvan de meesten inheems en kleine boeren zijn. Politiek geweld om de controle over grondgebied is niets nieuws in het land, evenmin als in deze belangrijk gelegen regio, die verbonden is met Ecuador in het zuiden, met het Amazonewoud in het oosten, met Bogotá in het noordwesten en die talrijke riviermondingen heeft naar de Stille Oceaan in het oosten.

Om dit gewapende geweld tegen te gaan is de Guardia Indígena (Inheemse Garde) opgericht, waarvan er 13.000 zijn in de Cauca, waar de nationale coördinator Lucho Acosta vandaan komt. Hij zit daar aan een tafel te midden van mandarijnbomen en bananenbomen, legkippen en honden die hun middagdutje doen, en serveert een tinto, zoals het kopje koffie in Colombia heet.

Acosta behoort tot het Nasa volk en werkte als leraar in de jaren ’90. Vandaag de dag is hij een erkende figuur vanwege zijn leidinggevende positie binnen de Guardia. De Guardia is een structuur van de inheemse beweging die van het plaatselijke tot het nationale niveau is georganiseerd in de Asociación de Cabildos Indígenas del Norte del Cauca, de Consejo Regional Indígena del Cauca en de Organización Nacional Indígena de Colombia (Nationale Inheemse Organisatie van Colombia). Zoals de hele beweging was hij op straat gedurende de weken van de opstand tussen april en juli, vooral in de stad Cali en in de Cauca.

De verdediging van het grondgebied

“De Guardia Indígena is een verzetsbeweging dat door de inheemse volkeren van Colombia in het leven is geroepen; het is een proces van het verdedigen van de rechten van de volkeren, het verdedigen van gebieden, voor de bescherming van het leven,” legt de nationale coördinator uit.

Georganiseerde ongewapende zelfverdediging: De Guardia heeft nu 70.000 leden
Bron: @cric.colombia

“Wij zijn een ongewapende beweging, wij dragen stokken, zij zijn een symbool van inheemse volkeren dat alleen al door het tonen ervan de afwijzing van oorlog vertegenwoordigt; wij zijn vrijwilligers, niemand betaalt ons, vrijwilligers om het leven te verdedigen; het is een oude garde, maar zij werd opgericht en gestructureerd toen de situatie van gewapende conflicten op zijn ergst was. In inheemse gebieden werd het in het leven geroepen als een ongewapende zelfverdediging om onze rechten te beschermen.”

De zwaarste druk begon eind jaren negentig, toen grote paramilitaire structuren zoals de Verenigde Zelfverdedigingsstrijdkrachten van Colombia (AUC) naar de Cauca kwamen. De verdrijvingen namen toe en “de confrontaties, de veroveringen door de guerrilla’s, de tegendruk op de guerrilla’s om tegen hen te vechten. De guerrilla’s waren erg sterk in de inheemse gebieden van de Cauca, het was een oorlogsscenario om deze gebieden binnen te dringen en veel mensen werden zwaar getroffen”.

De vraag rees toen, aldus Acosta: “Of we in de gebieden blijven, of dat we vertrekken. De druk was groot en om te blijven moesten we een strategie hebben, dus werd op dat moment de Guardia opgericht en officieel permanent gemaakt. Voordien bestond het slechts occasioneel, zoals tijdens manifestaties, betogingen, landroof”, zoals nu nog het geval is.

De Guardia Indígena “hielp om de oorlog in de gebieden niet zo hard te laten zijn, en om verplaatsingen, rekruteringen en moorden te voorkomen. Het is een oefenterrein geworden om jonge mensen weg te halen van de oorlog, een school voor politieke vorming voor de nieuwe leiders van de inheemse beweging”.

Het eindeloze gewapende conflict

Net zoals de demobilisatie van de AUC in 2006 niet het einde van het paramilitarisme betekende, betekende het in 2016 ondertekende vredesakkoord tussen de regering van Juan Manuel Santos en de guerrillastrijders van de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (Farc) niet het einde van het gewapende conflict in het land.

Wij dachten dat met het vredesproces de veiligheids- en beschermingsvoorwaarden in de gebieden zouden verbeteren, maar toen kwamen er dissidente groepen, paramilitairen en groepen in dienst van de drugshandel, die om het grondgebied begonnen te vechten,” zegt de nationale coördinator van de Guardia Indígena.

“De situatie toen en nu is vergelijkbaar, maar het moeilijkste is nu dat we niet weten waar ze vandaan komen, wie ze zijn en hoe ze te werk gaan. Vroeger zeiden ze ‘ze zijn van de Farc’, maar zoals ze nu te werk gaan weten we niet of het paramilitairen zijn, waar ze vandaan komen”.

De demobilisatie van de Farc in 2016, de dissidentie van sommige fronten die besloten hebben onder de wapenen te blijven, de terugkeer naar de gewapende strijd van voormalige comandantes zoals Iván Márquez aan het hoofd van wat nu de “tweede Marquetalia” wordt genoemd, de hardnekkigheid van het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN) en de heropleving van paramilitaire groepen hebben een complexe kaart van actoren in de gebieden doen ontstaan.

De Guardia Indígena kreeg een enthousiast onthaal van betogers in Cali
Bron: @cric.colombia

In de Cauca bestaan verschillende van deze gewapende structuren naast elkaar, en Acosta zegt dat zij niet geïsoleerd te werk gaan. “Ik denk dat het een strategie is. Met het vredesproces is er internationale aandacht gekomen, zodat de soldaten niet konden schieten en dus hebben ze anderen laten schieten om controle uit te oefenen, om angst te zaaien. Daarachter zit de regering, zitten de strijdkrachten, zitten de legercommandanten, dat kun je zien, dat weet je.”

De systematische moorden op de verdedigers van de grondgebieden en de leiders van de gemeenschappen zijn bedoeld om een einde te maken aan de sociale organisatie. Deze situatie bestaat al tientallen jaren in Colombia en is opnieuw verslechterd onder de regering van Iván Duque van de Democratische Centrumpartij, die werd geleid door de voormalige president Álvaro Uribe. “Hierachter zit het Uribisme, dit is zijn politiek, in zijn manier van praten zit de rechtvaardiging om degene die protesteert te doden, dit is Uribisme.”

De sociale explosie

Op 28 april begon een landelijke staking die uitliep op een opstand die meer dan twee maanden duurde. Cali, op enkele uren van Popayán, de hoofdstad van het departement Cauca, was het belangrijkste centrum hiervan, met 24 verzetshaarden verspreid over de stad. De inheemse beweging besloot zich aan te sluiten bij de protesten tegen de regering en haar neoliberale model.

“Wij maken deel uit van de samenleving en worden getroffen door alle hervormingen in Colombia, de inheemse beweging mag zich geen buitenstaander voelen. We hebben besloten hen te begeleiden met onze symboliek, onze orde, onze solidariteit, onze verzetsstrategie, we hebben dit gedaan in Cali, in de Cauca en we hebben vele regio’s begeleid,” legt Acosta uit.

“De rol van de Guardia was om te leiden en te begeleiden. Dat was een zeer belangrijke activiteit, om deze uitbraak te begeleiden, om de rechten van alle sectoren op te eisen.” De inheemse beweging werd in Cali aangevallen met vuurwapens door burgers die geallieerd waren met de staatsveiligheidsdiensten, een vorm van repressie (bericht amerika21) die zich verschillende malen herhaalde.

Lucho Acosta maakte als nationaal coördinator deel uit van deze mobilisatie: “Ik was onder de indruk van de kracht van de pelados [jongeren], hun vastberadenheid, hun doorzettingsvermogen, zoals ze zelf zeggen, en de vastberadenheid om hun leven op het spel te zetten en te sterven. Ik zag hun vechtlust, dat maakte indruk op me. En ook dit gevoel waarmee ze de inheemse bevolking zien, om ons te zien met een vertrouwen, ‘nu zijn de juiste gekomen, de taaie’, zeiden ze, ‘kom ons helpen’, het klonk bijna bewonderend”.

“Het volk verenigd”: de Guardia Indígena nam deel aan de “eerste rij” van de protesten in Cali Bron: @cric.colombia

De protesten namen in augustus af als gevolg van uitputting, de repressie en de moorden door de regering, die de demonstranten als doelwit had in het kader van een strategie van “stedelijk terrorisme met een lage intensiteit”, en als gevolg van een noodzakelijke reorganisatie van een beweging zonder een duidelijke politieke oriëntatie. Acosta wijst erop dat er een “heropleving van de opstand” zal zijn in een naderende electorale context met parlementaire en presidentiële verkiezingen in 2022.

Het electorale alternatief

De inheemse beweging heeft ook een draaiboek voor de verkiezingen opgesteld: “Er is institutionele steun nodig, het politieke engagement bestaat erin dat er een alternatief komt, een regering die erin slaagt te begrijpen wat het volk en de gemeenschappen willen; in deze regering moeten mensen zitten die luisteren naar de behoeften, die inspelen op deze jonge mensen die een omhelzing van hun staat nodig hebben, maar kogels krijgen en leiden”.

Dat alternatief, aldus Acosta, is nu te vinden in het “historisch pact”, de ruimte van eenheid van verschillende progressieve en centristische politieke krachten met het oog op 2022, waarvan Gustavo Petro, die enkele dagen eerder had deelgenomen aan het Congres van de Regionale Inheemse Raad van Cauca, de belangrijkste figuur is.

De verkiezingen zullen plaatsvinden in een omgeving die zeker door protesten zal worden gekenmerkt. “Er zal een zeer sterke repressie tegen de mobilisatie zijn, waar we op voorbereid moeten zijn. Voordat Duque vertrekt, zal dit alles met veel meer kracht ontploffen.” Momenteel heerst er een gespannen rust die elk moment tot uitbarsting kan komen, in een land waar sinds 2019 de ene sterke mobilisatie op de andere volgt.

De Guardia Indígena, de inheemse beweging in haar geheel, bereidt zich voor op beide scenario’s, dat van de stembus en dat van de straat, in een land dat wordt geteisterd door onophoudelijk politiek geweld, waarvan het Uribisme de kern vormt. 2021 kan een beslissend jaar worden waarin een historisch keerpunt wordt bereikt; 2022 zou het jaar kunnen worden van de verkiezingsoverwinning van een progressieve kracht, een samensmelting van talrijke sectoren, waaronder de Colombiaanse inheemse beweging.

Topfoto: Vrouwen van de Guardia Indígena bij een demonstratie in het kader van de landelijke staking
Bron: @cric.colombia