Latijns Amerika |
23 augustus 2023
Bron: Daniel Kovalik en John Perry 
MRonline 4 augustus 2023 
afgj-nicanotes 17 augustus 2023 ~~~

Drie eerdere artikelen (1 , 2 , 3 – NL: 1 , 2 , 3, ) beschreven de couppoging in Nicaragua in 2018, en hoe de publieke steun voor de aangezette protesten aanvankelijk groeide maar vervolgens afnam. Dit laatste artikel, over de periode van half juli tot nu, laat zien hoe de coup werd bedwongen en wat er in de nasleep gebeurde.

In juli 2018 hadden drie maanden van geweld, met meer dan 200 doden aan beide kanten, waaronder 22 politieagenten, ontvoeringen, martelingen en vernieling van eigendommen, de Nicaraguaanse bevolking uitgeput en wilden ze wanhopig dat de regering de orde zou herstellen. De roep om opheffing van de tranques (wegversperringen) die het land in een wurggreep hielden, klonk steeds luider. De strategie van Daniel Ortega bleek effectief te zijn: als hij de wegversperringen te snel had verwijderd, zou het verzet veel gewelddadiger zijn geweest en zouden er diep verdeelde gemeenschappen zijn achtergebleven. Hij had gewacht tot hij de steun van het grootste deel van de bevolking had.

Terwijl de politie het bevel had gekregen om van de straat te blijven, werden minstens acht politiebureaus aangevallen door volledig bewapende demonstranten. Nu moesten ze reageren, maar dit moest een gecontroleerde operatie worden: President Ortega gaf opdracht om de wegversperringen gebied voor gebied op te ruimen, waarbij hij massaal geweld inzette maar beval om er spaarzaam mee om te gaan. Het doel was om de opstandelingen te verdrijven, hun wapens in beslag te nemen, ze waar mogelijk te arresteren maar het aantal slachtoffers aan beide kanten tot een minimum te beperken.

Om de nodige kracht te verkrijgen en toch het gebruik van het leger te vermijden, werd “vrijwillige politie” gerekruteerd onder de duizenden combatientes historicos – diegenen die tegen Somoza of tegen Ronald Reagan’s Contra strijdkrachten hadden gevochten, die nog jong genoeg waren om deel te nemen en die wisten hoe ze wapens moesten gebruiken. Eén van hen, Alfonso Guillen, vertelde Dan Kovalik trots dat ze de tranques in zijn gebied hadden verwijderd zonder dodelijke slachtoffers.

Natuurlijk werd elke limpieza (zuiveringsoperatie) door de lokale “onafhankelijke” media en “mensenrechten” organisaties afgeschilderd als een bloedbad. Hun voorbeeld werd gevolgd door de Westerse mediabedrijven. In plaats van het einde van het geweld te verwelkomen, zoals de meeste Nicaraguanen deden, zag de BBC een “neerwaartse spiraal” in “Nicaragua’s verergerende crisis”. Een hooggeplaatste VN-woordvoerder veroordeelde op perverse wijze het “geweld tegen burgerdemonstranten” en toonde geen respect voor het lijden van de gewone mensen. Zoals Guillen het verwoordde: “Het doel van de tranques was om de economie te vernietigen en terreur te zaaien door marteling en verkrachting.” De media negeerden dit en herhaalden, ondanks alle bewijzen, hun verhaal over aanvallen van de regering op “vreedzame demonstranten”.

De laatste limpieza vond plaats op 17 juli in Masaya, één van de zwaarst getroffen steden (en waar John Perry woont). Hierdoor konden de grote aantallen mensen twee dagen later, met de 39e verjaardag van de Sandinistische revolutie, zonder incidenten de traditionele vieringen bijwonen. Beide auteurs van dit artikel bevonden zich die dag onder de menigte in Managua, terwijl elke stad en elk stadje zijn eigen viering hield omdat het nog steeds gevaarlijk was om naar de hoofdstad te reizen. Een snel gecomponeerd lied, Daniel se Queda (letterlijk “Daniel blijft”) schalde door het hele land uit luidsprekers en leidde tot geïmproviseerde dansen in de straten.

Tijdens de hele couppoging had de regering verzoenende stappen ondernomen: de pensioenhervormingen intrekken die de vermeende oorzaak van de protesten waren, de politie op haar posten houden, lokale amnestieën houden waarbij gearresteerde demonstranten voorwaardelijk werden vrijgelaten en ervoor zorgen dat de limpiezas weinig slachtoffers maakten, ook al hadden veel demonstranten tegen die tijd conventionele vuurwapens.

Een volgende, grote stap in de richting van verzoening kwam een jaar later, toen alle gearresteerden – meer dan 400 mensen, inclusief degenen die schuldig waren aan moord of terrorisme – voorwaardelijk werden vrijgelaten (een stap die al snel door de media werd afgedaan als een manier om niet de criminelen vrij te pleiten, maar de politie die naar verluidt demonstranten had gedood).

Toen de rook optrok, vonden veel Sandinisten dat de opstand een lichtpuntje had: het enthousiasme voor de partij was weer aangewakkerd en er was een einde gekomen aan de zelfgenoegzaamheid over de gevaren van een contrarevolutie. Aanhangers realiseerden zich dat de katholieke kerk en zakelijke leiders de allianties die de regering in eerdere jaren met hen had gesloten, hadden verraden; ze waren niet te vertrouwen. Zoals Nils McCune, een kameraad die in Nicaragua woont, over de kerk zei: “Haar medeplichtigheid en zelfs leiderschap in het geweld heeft haar blijvende schande en diskrediet gebracht.”

De regering intensiveerde ook haar programma’s voor openbare werken, wetende dat particuliere investeringen zich maar langzaam zouden herstellen. Binnen enkele weken waren de wegen die waren opengebroken om tranques te creëren hersteld en binnen een jaar waren de meeste verwoeste gebouwen herbouwd. Nieuwe ziekenhuizen, scholen, duurzame energieprojecten en sociale woningbouwprojecten volgden al snel. De overheidssteun voor kleine bedrijven werd ook opgevoerd. Als grote bedrijven niet meer wilden investeren zoals voorheen, dan zouden de gaten op andere manieren worden opgevuld.

Als de couppoging de enige uitdaging voor Nicaragua was geweest, zou volledig herstel misschien snel zijn bereikt. In werkelijkheid was het echter slechts de eerste in een ongeëvenaarde reeks bedreigingen. Aan het begin van de opstand legden de VS sancties op, waardoor Nicaragua in de jaren daarna jaarlijks ongeveer 500 miljoen dollar aan multilaterale hulp zou mislopen. In 2020 bracht de Covid-19 pandemie het economisch herstel van het land tot stilstand en de regering (die zich goed van tevoren had voorbereid) nam de moedige stap om geen lockdowns op te leggen. Het relatieve succes van Nicaragua bij de aanpak van Covid kwam ondanks het feit dat de internationale hulp ernstig werd beperkt door de sancties. In november 2020 bereidde Nicaragua zich ook met succes voor op twee krachtige orkanen die kort na elkaar hetzelfde deel van de Caribische kust troffen en die vervolgens het slecht voorbereide Honduras verwoestten.

Hoewel de economie nog meer schade opliep, herstelde deze zich in 2021 met 11% en is de jaarlijkse groei sindsdien weer iets lager dan in de jaren voor 2018. Maar ondanks het herstel hebben de versoepelde Amerikaanse immigratieregels die Nicaraguanen bevoordelen, sinds eind 2021 ertoe geleid dat veel mensen met een baan en vaak met goede kwalificaties naar het noorden zijn getrokken, waardoor een onwelkome, zij het beperkte, braindrain is ontstaan.

Dit was nog niet alles. De inlichtingendiensten van de regering, die zich tot 2018 vooral richtten op het beperken van de drugshandel, hadden zich geheroriënteerd op het identificeren van interne bedreigingen. Ze ontdekten voorbereidingen voor hernieuwd oppositiegeweld in de aanloop naar de verkiezingen van november 2021 en er vond een reeks arrestaties plaats. Dit werd door de media onmiddellijk aangegrepen als een actie om Ortega’s waarschijnlijke nederlaag bij de verkiezingen te voorkomen, ook al was geen van de gearresteerden door oppositiepartijen aangenomen als kandidaat.

Met opvallende (en typische) hypocrisie veroordeelde Washington de regering van Ortega toen deze de NGO’s die de couppoging hadden aangewakkerd, begon te vervolgen, door een wet in te voeren die erg lijkt op de regels die al sinds de jaren 1930 in de VS gelden en die sindsdien ook door bondgenoten van de VS, zoals Australië en de Europese Unie, worden toegepast.

Als de meeste Nicaraguanen een grote zucht van verlichting hadden geslaakt toen het geweld eindigde in 2018, dan haalden ze nog een zucht van verlichting in 2021. De verkiezingen verliepen toen vreedzaam en de Sandinistische regering werd herkozen (tegen vijf oppositiepartijen) met 75% van de stemmen bij een opkomst van 66%. De menigten in de straten waren na de bekendmaking van de resultaten net zo enthousiast als drie jaar eerder.

De meeste waarnemers zijn zich ervan bewust dat de steun voor de Sandinistische regering misschien maar een derde van het electoraat uitmaakt. Maar een grote meerderheid was bereid om de regering hun stem te geven, al was het maar om ervoor te zorgen dat het land terugkeerde naar de vrede en relatieve welvaart van voor 2018. Gelukkig wijst alles erop dat dit nu het geval is, ondanks de beste inspanningen van de VS en hun bondgenoten.

Het boek van Dan Kovalik, Nicaragua: A History of U.S. Intervention and Resistance, sluit af met een citaat van de held van de Latijns-Amerikaanse bevrijding, Simon Bolivar, die zei dat de VS “door de God voorbestemd lijken te zijn om Amerika te teisteren met ellende, in naam van de vrijheid”. Maar, voegt Kovalik eraan toe,

“Nicaragua, geleid door de Sandinisten, is één land in Amerika dat heeft besloten om een dergelijk lot af te wijzen en het heeft de vastberadenheid getoond om een andere realiteit na te streven waarin de VS niet langer zijn lot kan bepalen.”

AFGJ-Nicanotes: Nadat de couppoging was neergeslagen, intensiveerde de regering haar programma’s voor openbare werken. Wegen en gebouwen werden hersteld en nieuwe ziekenhuizen, scholen, hernieuwbare energie en huisvestingsprojecten volgden. Hier is het nieuwe ziekenhuis in San Juan del Sur, Rivas. Foto: Enrique Oporta van LifeInNica.com

Topfoto: Nicaragua heeft net een door de VS gesteunde gewelddadige couppoging verijdeld, en dat kan niemand wat schelen.

Daniel Kovalik is een Senior Research Fellow bij de Council on Hemispheric Affairs. Hij doceert Internationale Mensenrechten aan de Universiteit van Pittsburgh. John Perry is een Senior Research Fellow bij COHA en schrijver, woonachtig in Masaya, Nicaragua.

Gerelateerd (berichten in het subarchief ‘latijns America en de Caribben’):

Over de staatsgreep van april 2018