CELAC |
2022-08-25
Bron: GERMAN-FOREIGN-POLICY.com 25 augustus 2022 (DE) - ook EN-versie ~~~

EU bereidt Latijns-Amerika-offensief voor om haar verminderde invloed in de regio te herwinnen. De reden is het gebrek aan Latijns-Amerikaanse steun tegen Rusland.

25 Aug 2022

BERLIJN/BRUSSEL/MADRID (Eigen verslag) – De EU kondigt een invloedsoffensief aan in Latijns-Amerika. Spanje wil een leidende rol spelen en gebruikt daarvoor zijn voorzitterschap van de Raad van de EU in de tweede helft van 2023. Om de eerste voorbereidingen te treffen voor een nieuwe topontmoeting tussen de EU en Latijns-Amerika, is premier Pedro Sánchez dinsdag vertrokken voor een reis naar de regio.

De achtergrond is het duidelijke verlies van invloed van de EU en Duitsland in Latijns-Amerika, dat reeds in juli door Duitse regeringsadviseurs aan de kaak was gesteld. De oorzaak is enerzijds de snelle economische opkomst van China, dat allang de belangrijkste economische partner op het subcontinent is geworden, en anderzijds de ignorante manier waarop zowel de VS als de Europese mogendheden met de regio omgaan; zo is de EU er nog steeds niet in geslaagd de vrijhandelsovereenkomst te ratificeren die zij drie jaar geleden met de Zuid-Amerikaanse alliantie Mercosur heeft gesloten.

Het nieuwe invloedsoffensief wordt met name in gang gezet door het feit dat de Latijns-Amerikaanse staten weigeren het Westen te volgen in de machtsstrijd tegen Rusland en in sommige gevallen openlijk kritiek leveren op het anti-Russische beleid van de Westerse mogendheden.

Verlies van economische invloed

Uitgangspunt voor het komende invloedsoffensief van de EU in Latijns-Amerika is het – niet nieuwe – besef dat de Unie en haar Lid-Staten in Midden- en Zuid-Amerika aanzienlijk aan invloed hebben ingeboet. Dit blijkt in de eerste plaats op economisch niveau, waar China allang de de facto nummer één is geworden. Het land is de grootste handelspartner van Zuid-Amerika en na de VS de grootste handelspartner van heel Latijns-Amerika; bovendien is het uitgegroeid tot een van de belangrijkste investeerders op het subcontinent. Duitsland daarentegen raakt achterop; een voorbeeld hiervan is zijn economische invloed in Brazilië, zijn grootste handelspartner in Zuid-Amerika, waar het in 2002 nog de op twee na belangrijkste leverancier was met een aandeel van 9,4 procent, maar nu ver achter China (22,1 procent) ligt met een aandeel van slechts 5,8 procent.[1]

Op het gebied van het economisch beleid blinkt de EU uit in ignorantie. Zo is zij er tot dusver niet in geslaagd de vrijhandelsovereenkomst met de Zuidamerikaanse alliantie Mercosur, waarover beide partijen het meer dan drie jaar geleden eens zijn geworden, te ratificeren.[2]

Tegelijkertijd vertraagt zij de geplande verlenging van de vrijhandelsovereenkomsten met Mexico en Chili. De Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP) in Berlijn constateerde dienovereenkomstig in juli “aanzienlijke verliezen van positie in handel en investeringen”[3].

“Belerend in plaats van vaccins”

Ook de politieke invloed van de EU neemt af, zonder dat de Unie er tot dusver in is geslaagd daar iets tegen te doen. Plannen van EU-commissaris voor Buitenlandse Zaken Josep Borrell om weer invloed te krijgen in Latijns-Amerika mislukten door de pandemie, waarbij Brussel zich – in tegenstelling tot Peking en Moskou – vooral onderscheidde door te weigeren vaccins te leveren [4]; “geen vaccins, alleen maar lessen in democratie”, zoals waarnemers kritiseerden [5]. Bovendien zegt de Unie nu zelfkritisch dat zij de afgelopen jaren haar eigen strijd heeft gestreden in de landen aan de buitengrenzen van de EU – bijvoorbeeld in Syrië en Libië, en vandaag vooral in Oekraïne.[6] Tegelijkertijd is China erin geslaagd 21 van de 33 staten van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied te winnen voor deelname aan de Nieuwe Zijderoute (Belt and Road Initiative, BRI), waardoor zijn invloed duidelijk is toegenomen. Intussen is ook de positie van de Verenigde Staten, de traditionele supermacht in de regio, aanzienlijk verzwakt. Onlangs schreven Amerikaanse deskundigen in het tijdschrift Foreign Affairs dat er een “enorme kloof gaapt tussen de aanspraak van Washington op veelbetekenend leiderschap” in Latijns-Amerika “en de tegelijkertijd betreurenswaardige onverschilligheid die Washington aan de dag legt ten aanzien van de regio”[7]. Er werd gesproken over “post-Amerikaans Latijns-Amerika”.

Fatale Sancties

De grootste zorg van Brussel is op dit moment dat de Latijns-Amerikaanse staten het Westen niet bijstaan in de machtsstrijd tegen Rusland. Begin maart hebben de meesten van hen in de Algemene Vergadering van de VN de Russische invasie in Oekraïne weliswaar veroordeeld; zij nemen echter niet deel aan de uitgebreide economische sancties die Rusland zouden moeten “ruïneren” (Annalena Baerbock) – met uitzondering van diverse kleine Caribische staten die bepaalde maatregelen tegen Russische oligarchen steunen. De economische sancties worden in Latijns-Amerika openlijk afgewezen, zoals onlangs werd beschreven door Martin Schulz, voormalig voorzitter van het Europees Parlement en huidig voorzitter van de Friedrich Ebert Stichting, die dicht bij de SPD staat, omdat zij bijdragen tot het opdrijven van de energie- en voedselprijzen. Op een reis naar Brazilië, Uruguay en Argentinië, zo meldde Schulz, werd hem duidelijk gemaakt: “Voor jullie rijke Europeanen zijn de stijgende energie- en voedselprijzen draaglijk. Voor ons betekent het echter deels honger onder de bevolking, deels de ineenstorting van de middenklasse.”[8]

Kritiek op het Westen

Bovendien weigeren de regeringen van Latijns-Amerika politieke steun te verlenen aan Oekraïne en uiten zij in sommige gevallen zelfs openlijk kritiek op het anti-Russische beleid van de westerse staten. Zo heeft de Mercosur uitdrukkelijk geweigerd de Oekraïense president Volodymyr Zelensky toe te staan in het openbaar het woord te voeren op haar top te Asunción op 21 juli.[9] In Chili was een poging van de ultrarechtse Partido Republicano om Zelensky toe te staan voor het Chileense parlement te verschijnen, eerder mislukt. Nog maar enkele dagen geleden is de Chileense rechterzijde erin geslaagd Zelenskyj toe te staan een videotoespraak te houden aan de Universidad Católica de Chile. President Gabriel Boric en minister van Buitenlandse Zaken Antonia Urrejola waren uitgenodigd, maar bleven weg van het evenement.[10] Reeds in april had de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador kritiek geuit op het feit dat de Westerse mogendheden, hoewel zij de middelen hadden, “niets” hadden gedaan om de oorlog in Oekraïne te voorkomen. [11] De Braziliaanse presidentskandidaat Luiz Inácio Lula da Silva, die duidelijk aan de leiding gaat in de peilingen, was in mei scherp kritisch over de oorlog, maar verklaarde dat “de VS en de EU” ook “schuld” hadden: zij hadden gemakkelijk kunnen weigeren om Kiev toe te laten tot de NAVO en de EU – en “dat zou het probleem hebben opgelost.”[12]

Wil zonder weg

In een recent document van de Europese Dienst voor extern optreden staat nu dat veel regeringen in Latijns-Amerika nu “minder Atlantisch georiënteerd zijn en meer openstaan voor alternatieve bondgenootschappen dan de traditionele”, zoals die met de VS en de EU.[13] “De EU moet haar multilaterale betrokkenheid bij Latijns-Amerikaanse en Caribische landen systematisch versterken in het licht van de toenemende concurrentie van China, Rusland en anderen,” vervolgt het document. Er is een “kwalitatieve sprong” nodig in de intensiteit van de betrekkingen met het subcontinent. Spanje wil tijdens zijn voorzitterschap van de Raad van de EU in de tweede helft van 2023 een nieuw invloedsoffensief van de EU in Latijns-Amerika doorzetten en daartoe een top EU-Latijns-Amerika organiseren; ter voorbereiding is premier Pedro Sánchez dinsdag vertrokken voor bezoeken aan Colombia, Ecuador en Honduras.[14] De laatste top tot nu toe vond plaats in 2015. Het is onduidelijk hoe de EU tot nu toe onbestaande middelen denkt te mobiliseren op een moment dat zij kreunt onder de last van dramatisch gestegen energieprijzen, hoge inflatiecijfers, een dreigende golf van verarming in de lidstaten en een voortdurende oorlog in haar onmiddellijke omgeving – om nog maar te zwijgen van haar falen in Bosnië-Herzegovina [15] of in Mali [16], alsmede de zeer gevaarlijke escalerende machtsstrijd tegen China [17].

“Informatie over het Duitse buitenlandse beleid”
german-foreign-policy.com is een uitgave van een groep onafhankelijke journalisten en sociale wetenschappers die voortdurend de hernieuwde pogingen van Duitsland observeren om de status van grote mogendheid op economisch, militair en politiek gebied terug te krijgen.

[1] Zie Kräfteverschiebungen in Lateinamerika.

[2] Zie: Freihandel mit Folgen.

[3] Günther Maihold: Amerika-Gipfel mit hemisphärischen Divergenzen. Warum Lateinamerika auf Unabhängigkeit setzt und was das für Europa bedeutet. SWP-Aktuell 2022/A 42. Berlin, 07.07.2022.

[4] Zie: Die Welt impfen und Die Pandemie als Chance (II).

[5] Alexander Busch: Keine Impfstoffe, dafür Demokratiebelehrung: Europa und die USA müssen stärker um Partner in Lateinamerika werben. handelsblatt.com 06.06.2022.

[6] Bernardo de Miguel: Brussels prepares diplomatic offensive to stop the advance of China and Russia in Latin America. english.elpais.com 18.08.2022.

[7] Michael Shifter, Bruno Binetti: A Policy for a Post-American Latin America. foreignaffairs.com 03.06.2022.

[8] Oliver Noyan: Martin Schulz: Die EU hat Lateinamerika zu lange vernachlässigt. euractiv.de 16.08.2022.

[9], [10] Marta Andujo: Präsident der Ukraine ruft Lateinamerika zum Abbruch von Handelsbeziehungen mit Russland auf. amerika21.de 21.08.2022.

[11] Vilma Guzmán: Ukraine-Krieg: Kritik in Lateinamerika an Ausschluss Russlands aus Menschenrechtsrat. amerika21.de 09.04.2022.

[12] Ciara Nugent: Lula Talks to TIME About Ukraine, Bolsonaro, and Brazil’s Fragile Democracy. time.com 04.05.2022.

[13] Bernardo de Miguel: Brussels prepares diplomatic offensive to stop the advance of China and Russia in Latin America. english.elpais.com 18.08.2022.

[14] Fernando Heller: Spain to organise EU-Latin America-Caribbean summit in 2023. euractiv.com 24.08.2022.

[15] Zie: Zurück auf Los (II).

[16] Zie: Kampf um Mali (I) und Kampf um Mali (II).

[17] Zie Die zweite Front der Bundeswehr und Schäden im Wirtschaftskrieg.