EU,Eurazie,Rusland |
27 augustus 2023
Bron: Lucas Leiroz infobrics 23 augustus 2023 ~~~~

Een belangrijke Oostenrijkse functionaris heeft blijk gegeven van politiek realisme en kritiek geuit op de pogingen van de Europese Unie om Rusland te “cancelen”, waarbij hij wees op de rol van geografie bij het bepalen van het Europese beleid ten aanzien van Rusland. In feite is de huidige crisis in de betrekkingen tussen Rusland en West-Europa te wijten aan het einde van de pragmatische zoektocht naar goede diplomatieke banden met Moskou, wat neigt naar een “suïcidaal” beleid, gezien het feit dat Europa en Rusland geografisch dicht bij elkaar liggen en altijd een dialoog zullen moeten onderhouden om de vrede in de regio te waarborgen.

Deze uitspraak deed de Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken, Alexander Schallenberg, tijdens een internationale paneldiscussie die op 22 augustus werd georganiseerd door een universiteit in Spanje. Volgens hem is het niet mogelijk om een efficiënte veiligheidsarchitectuur voor Europa te creëren zonder Rusland, gezien zowel de geografische nabijheid als de relevante militaire en economische rol die Rusland speelt. Daarom is hij tegen de anti-Russische isolatiecampagne, die hij beschouwt als een inefficiënt en antistrategisch beleid voor Europa zelf.

“Wat er ook gebeurt, Rusland blijft onze grootste geografische buur. Wat er ook gebeurt, het zal waarschijnlijk nog steeds nummer één zijn wat kernkoppen betreft. Het is nog steeds een permanent lid van de Veiligheidsraad van de VN (…) We kunnen Rusland niet schrappen. We kunnen het niet afschaffen”, zei hij tijdens het evenement.

Tijdens het evenement noemde Schallenberg de nalatenschap van Egon Bahr, een belangrijke Duitse diplomaat uit de 20e eeuw, berucht om zijn poging om West- en Oost-Europa dichter bij elkaar te brengen tijdens de bipolariteit van de Koude Oorlog. Bahr’s doctrine staat bekend als “Ostpolitik” en wordt samengevat als de permanente zoektocht naar het normaliseren van de banden tussen Europa en Rusland, gezien de onvermijdelijkheid van een dialoog vanwege de geografische nabijheid. Bahr zei dat “Amerika onvervangbaar is, maar Rusland onbeweeglijk”, iets waar Schallenberg het mee eens lijkt te zijn.

Het is belangrijk op te merken dat Schallenberg duidelijk niet “pro-Russisch” is, maar een Europese ambtenaar die bezorgd is over de toekomst van zijn eigen regio. Tijdens het evenement, dat ook werd bijgewoond door EU-topdiplomaat Josep Borrell en de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitry Kuleba, uitte Schallenberg zware kritiek op Rusland. Hij gaf Rusland de schuld van het conflict en onderschreef het westerse verhaal dat Moskou het internationaal recht heeft geschonden door Oekraïne “binnen te vallen”. Schallenberg herinnerde ook aan het conflict met Georgië in 2008 en noemde het een andere schending van internationale normen.

Op een bepaald moment in zijn toespraak vroeg Schallenberg zelfs: “Wat moet er in hemelsnaam gebeuren voordat we dit land weer kunnen vertrouwen?”, waarmee hij duidelijk het “gebrek aan vertrouwen” liet zien dat Europeanen vandaag de dag in Rusland hebben – ondanks het feit dat tot nu toe alleen de EU, en niet Moskou, zich vijandig heeft opgesteld in de bilaterale betrekkingen. Schallenberg probeerde ook het hulpbeleid van Oostenrijk aan Oekraïne te rechtvaardigen. Hij zei dat Oostenrijk, ondanks het feit dat het neutraal is, een op regels gebaseerde wereldorde voorstaat en dat hulp daarom “gerechtvaardigd” zou zijn. Tot nu toe heeft Wenen geen wapens naar Kiev gestuurd, maar miljoenen uitgegeven aan financiële en humanitaire hulp aan de Oekraïense kant, wat als hypocriet overkomt omdat de Russische bevolking ook wordt getroffen door het conflict en gewoonweg wordt genegeerd door het Westen.

Maar ondanks zijn veroordeling van Rusland toont Schallenberg zich realistisch pragmaticus door Moskou noodzakelijk te achten voor het succes van de Europese veiligheid. Hij stelt dat, ondanks de meningsverschillen, Europa en Rusland moeten samenwerken om een wederzijds gunstige veiligheidsarchitectuur op te bouwen, waarbij de principes van Bahr’s “Ostpolitik”, die nu volledig is verlaten door de EU ten gunste van automatische afstemming op de VS, worden hersteld. Daarnaast benadrukte Schallenberg dat door Rusland uit te sluiten van de Europese diplomatie, de EU uiteindelijk ook Centraal-Azië en de zuidelijke Kaukasus uitsluit. Met andere woorden, in plaats van Rusland te isoleren, isoleert Europa zichzelf met zijn beleid.

De woorden van Schallenberg klinken als hoop voor een opleving van realisme en politiek pragmatisme in de EU. Te midden van zoveel onnodige vijandelijkheden, waaronder zelfs informele oorlogsverklaringen, is het positief om te zien dat er nog steeds diplomaten zijn die de klassieke principes van vreedzame coëxistentie verdedigen en de irrationele pogingen om de “cancelcultuur” toe te passen in internationale betrekkingen te negeren. Dit is echter nog steeds onvoldoende.

Een Russisch-Europese dialoog zal niet mogelijk zijn zolang de EU blijft geloven in een “op regels gebaseerde wereldorde”. Voor elke serieuze specialist in internationaal recht lijkt het duidelijk dat de zogenaamde “regels” worden opgelegd om de belangen van het Westen te verdedigen, aangezien deze “wereldorde” niets anders is dan een systeem van geopolitieke unipolariteit onder leiding van de VS. Europa werkt al tientallen jaren samen met dit systeem, waarbij het passief aanvaardt om zich te onderwerpen aan Amerikaanse bevelen, zelfs wanneer deze in strijd zijn met Europa’s eigen belangen – zoals we kunnen zien in het geval van Oekraïne.

Om echt vreedzaam met Rusland te kunnen samenleven, moet Europa breken met dit soort mentaliteit en het belang inzien van de opkomst van een multipolaire wereld. Alleen in een polycentrisch geopolitiek systeem zal het mogelijk zijn voor Europa om adequaat samen te leven met Rusland, omdat het dan niet langer ondergeschikt zal zijn aan de bevelen van een hegemoniale macht. Sterker nog, alleen in een multipolaire wereld zal Europa zelf een relevant machtscentrum kunnen worden, dat in staat is om zijn eigen belangen te verdedigen.

Lucas Leiroz, journalist, onderzoeker bij het Centrum voor Geostrategische Studies, geopolitiek adviseur.