illegale sancties |
3 februari 2023
Bron: Alfred de Zayas 
dezayasalfred.wordpress.com 30 januari 2023 ~~~

Voortdurende schending van de mensenrechten van doelgroepen door machtige staten – een beroep op verantwoordelijkheid.

Mondelinge verklaring van 28 januari 2023 bij de opening van het Internationaal Volkstribunaal over Amerikaans Imperialisme en Sancties.

ALFRED DE ZAYAS

De plaag van unilaterale dwangmaatregelen (UCM’s) op het genot van mensenrechten door miljarden mensen wereldwijd is al tientallen jaren onderwerp van onderzoek en veroordeling door talrijke organen van de Verenigde Naties, met name door de Algemene Vergadering, de Mensenrechtencommissie, de Subcommissie ter bevordering en bescherming van de mensenrechten, de Mensenrechtenraad en zijn Adviescommissie, het VN-Comité voor economische, sociale en culturele rechten en de Werkgroep inzake het recht op ontwikkeling.

Het Bureau van de Hoge Commissaris van de VN voor de Mensenrechten[1] heeft herhaaldelijk paneldiscussies georganiseerd om de negatieve gevolgen van eenzijdige dwangmaatregelen voor het recht op leven, het recht op gezondheid, het recht op voedsel, het recht op schoon water en sanitaire voorzieningen, het recht op huisvesting, het recht op werk, het recht op onderwijs, enz. te documenteren. In mijn hoedanigheid van onafhankelijke VN-deskundige inzake internationale orde heb ik aan deze panels deelgenomen.

De UCM’s zijn veroordeeld als strijdig met het VN-Handvest en het internationaal gewoonterecht, met name vanwege de illegale extraterritoriale toepassing van binnenlandse wetgeving, de aantasting van de soevereiniteit van staten, de schending van de norm van niet-inmenging en niet-inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van staten, de vrijheid van handel en scheepvaart – beginselen die in verschillende internationale rechtsinstrumenten zijn vastgelegd. Bovendien is opgemerkt dat de destabiliserende invloed van UCM’s op de internationale orde kan neerkomen op een bedreiging van de internationale vrede en veiligheid in de zin van artikel 39 van het VN-Handvest.

In 2014 werd de functie van de speciale rapporteur inzake unilaterale dwangmaatregelen gecreëerd en de eerste twee rapporteurs, wijlen Dr. Idriss Jazairy[2] en Professor Alena Douhan[3] hebben bij de HR-Raad en de Algemene Vergadering gedetailleerde thematische en landenrapporten ingediend waarin de opheffing van de sancties wordt geëist, gezien de schadelijke gevolgen ervan voor bijna alle mensenrechten.

In zijn rapport van 2018 aan de Mensenrechtenraad[4] analyseert de onafhankelijke deskundige inzake internationale orde de nadelige gevolgen van de UCM’s en de financiële blokkades voor de Venezolaanse bevolking, die aantoonbaar vele doden hebben veroorzaakt en nog steeds veroorzaken als gevolg van schaarste aan voedsel, medicijnen, medische apparatuur en onderdelen. Het rapport stelt kort en bondig: “Sancties doden”[5]. De UCM’s hebben ook faillissementen en werkloosheid veroorzaakt, wat heeft geleid tot massale emigratie. Hoewel deze economische migranten geen vluchtelingen zijn, is hun benarde situatie onderzocht door de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen.

Zeer recentelijk heeft de Algemene Vergadering van de VN op 15 december 2022 resolutie 77/214 aangenomen, waarin UCM’s worden veroordeeld en eerdere resoluties, waaronder. 76/161, 75/181 en 74/154.

Resolutie 77/214 herinnert er onder meer aan dat volgens de Verklaring inzake de beginselen van internationaal recht betreffende vriendschappelijke betrekkingen en samenwerking tussen staten in overeenstemming met het Handvest van de Verenigde Naties, Resolutie 2625 (XXV) van 24 oktober 1970[6], en de relevante beginselen en bepalingen in het Handvest van de economische rechten en plichten van staten, afgekondigd door de Algemene Vergadering in haar Resolutie 3281 (XXIX), met name artikel 32 daarvan, mag geen enkele Staat het gebruik van economische, politieke of andersoortige maatregelen gebruiken of aanmoedigen om een andere Staat te dwingen ten einde van hem de uitoefening van zijn soevereine rechten ondergeschikt te maken en hem voordelen van welke aard ook te verkrijgen,

In Resolutie 77/214 wordt voorts erkend dat UCM’s een van de belangrijkste obstakels vormen voor de uitvoering van de Verklaring inzake het recht op ontwikkeling[7] en de 2030-agenda voor duurzame ontwikkeling[8].

In het specifieke geval van de Amerikaanse sancties tegen Cuba moet worden herhaald dat de Algemene Vergadering 30 resoluties heeft aangenomen waarin het Amerikaanse embargo tegen Cuba wordt veroordeeld, waarvan de laatste, resolutie 77/7 van 3 november 2022, met vrijwel algemene instemming is aangenomen. Alleen de VS en Israël stemden tegen.

De laatste relevante resolutie van de Mensenrechtenraad was Resolutie 49/6 van 31 maart 2022, waarin alle voorgaande resoluties, waaronder 46/1, worden herbevestigd en eraan wordt herinnerd dat het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten bepalen dat een volk in geen geval van zijn eigen middelen van bestaan mag worden beroofd, wat vaak precies het doel is van UCM’s.

Res. 49/6 dringt er bij alle staten op aan eenzijdige dwangmaatregelen niet langer aan te nemen, te handhaven of uit te voeren, omdat zij in strijd zijn met het internationaal recht, het internationaal humanitair recht[9], het Handvest van de Verenigde Naties en de normen en beginselen die ten grondslag liggen aan vreedzame betrekkingen tussen staten, met name dwangmaatregelen met extraterritoriale werking, die belemmeringen opwerpen voor de handelsbetrekkingen tussen staten en aldus de volledige verwezenlijking belemmeren van de rechten die zijn neergelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en andere internationale mensenrechteninstrumenten, in het bijzonder het recht van individuen en volkeren op ontwikkeling. In de resolutie worden de staten en de betrokken organisaties van de Verenigde Naties opgeroepen concrete maatregelen te nemen om de negatieve gevolgen van unilaterale dwangmaatregelen voor de humanitaire bijstand, die moet worden verleend overeenkomstig Resolutie 46/182 van de Algemene Vergadering van 19 december 1991, te beperken.

In tegenstelling tot de vrijwel unanieme veroordeling door de Algemene Vergadering van het Amerikaanse embargo tegen Cuba, stemden 14 lidstaten van de Mensenrechtenraad tegen de resolutie van de HRC – waaronder de VS en lidstaten van de Europese Unie. Dit is een schandaal, een schande voor al die staten die lippendienst bewijzen aan de mensenrechten, maar verantwoordelijk zijn voor de dood van de meest kwetsbaren in Cuba, Nicaragua, Syrië, Venezuela, Zimbawe en andere landen waarop de VS zich richt.

ex injuria non oritur jus – Uit een onrecht vloeit geen recht voort.

We moeten concluderen dat ondanks de overduidelijke illegaliteit van UCM’s en hun bewezen onverenigbaarheid met het IVBPR en het IVESCR, machtige staten UCM’s nog steeds straffeloos opleggen. Dit is een kwestie die de Algemene Vergadering krachtens artikel 96 van het VN-Handvest moet aanpakken, waarbij het Internationaal Gerechtshof moet worden verzocht een advies uit te brengen over dit onderwerp, met name over de juridische gevolgen van de voortdurende schending van het internationaal recht door de staten die UCM’s opleggen of naleven, en hun verplichting tot herstel van de slachtoffers. Het ICJ zou zich ook moeten buigen over de vraag of UCM’s het “gebruik van geweld” vormen in de zin van artikel 2, lid 4, van het VN-Handvest. Moderne oorlogen zijn immers hybride oorlogen en omvatten vele vormen van geweld en dwang, die zeker tegen de letter en de geest van het VN-Handvest indruisen.

De staten die UCM’s opleggen kunnen proberen hun verantwoordelijkheid te ontlopen met het argument dat het internationaal recht is veranderd, omdat zoveel staten, waaronder de VS, Canada, het VK en de EU, tot nu toe sancties hebben opgelegd en daarmee zijn weggekomen, waardoor de praktijk is “gelegitimeerd”. Dit argument bevat echter een ernstige logische fout. Het ongestraft schenden van het internationaal recht verandert het internationaal recht niet en kan het ook niet veranderen. Het illustreert alleen het feit dat er momenteel geen effectief internationaal mechanisme bestaat om het internationaal recht te handhaven. Het algemene rechtsbeginsel (artikel 38 van het statuut van het ICJ) ex injuria non oritur jus maakt duidelijk dat uit een onrecht geen recht voortvloeit.

Bovendien moet, naast de verantwoordelijkheid van staten voor internationale onrechtmatige daden, het internationaal strafrechtelijke aspect van UCM’s door het Internationaal Strafhof worden onderzocht. Aangezien tienduizenden mensen aantoonbaar het leven hebben gelaten als direct of indirect gevolg van sanctieregelingen, kan worden aangetoond dat bepaalde UCM’s misdaden tegen de menselijkheid vormen in de zin van artikel 7 van het Statuut van Rome.

Het is de plicht van de internationale gemeenschap om van staten die sancties opleggen verantwoording te eisen en ervoor te zorgen dat de slachtoffers van het Amerikaanse imperialisme en neokolonialisme schadeloos worden gesteld.[10]

Alfred de Zayas is hoogleraar rechten aan de Geneefse School voor Diplomatie en was onafhankelijk VN-deskundige voor de internationale orde 2012-18. Hij is de auteur van tien boeken, waaronder “Building a Just World Order” Clarity Press, 2021.

Gerelateerd (berichten in dit archief):