EU,Oekraïne,Rusland |
11 oktober 2022
Bron: M. K. Bhadrakumar 
indianpunchline 5 oktober 2022 ~~~

De bekrachtiging door de Russische Doema van de annexatie van vier regio’s van Oekraïne (Volksrepublieken Donetsk en Lugansk, alsmede de regio’s Kherson en Zaporozhye) en de aanneming van de desbetreffende wetten daarvan creëert een nieuwe dynamiek en zal tijd vergen om een nieuw krachtenevenwicht ter plaatse tot stand te brengen.

Ondertussen verandert ook de externe omgeving ingrijpend. De toenemende energiecrisis in Europa als gevolg van de sabotage van de Nord Stream-gaspijpleidingen wordt een ernstige tegenstrijdigheid.

[Dit is een ingekorte versie van mijn column in The Cradle, gepubliceerd vanuit Beiroet, die hier te zien is]

Zo ontstaat een complexe situatie tegen de achtergrond van een massale Russische militaire opbouw rond Oekraïne in de regio Charkov en in het zuidelijke Zwarte Zeegebied met lange konvooien pantsers die naar verluidt vanuit Rusland richting de Krim trekken.

De unanieme bekrachtiging door de Doema van de toetreding van vier regio’s tot Rusland op maandag was te verwachten, de desbetreffende wetgeving werd dinsdag naar behoren bekrachtigd door de Federatieraad (het hogerhuis van het parlement), en president Poetin ondertekende ze als wet. De geannexeerde Oekraïense regio’s zijn onderdeel geworden van Rusland.

De Doema heeft de voorstellen van de regering voor de vaststelling van de grenzen van de nieuwe regio’s goedgekeurd. De desbetreffende verdragen bepalen dat de grenzen die grenzen aan het grondgebied van een vreemd land de nieuwe staatsgrens van Rusland worden. Eenvoudig gezegd worden de oude grenzen van het Sovjettijdperk in deze regio’s hersteld.

De vaststelling van de grenzen heeft gevolgen voor de veiligheid. In de Donbass zijn er uitgestrekte gebieden die nog steeds onder controle van de Oekraïense strijdkrachten staan.

De stad Liman in de republiek Donetsk is pas drie dagen geleden door de Oekraïense strijdkrachten veroverd. De Oekraïense invallen in Kherson gaan door. Er worden zware gevechten gemeld. Blijkbaar moet Moskou nog veel werk verzetten.

De regio Zaporozhye (toevallig ook een belangrijke kustregio aan de Azov Zee en deel van wat de Russen historisch “Novorossiya” noemen) is een andere prioriteit waar de hoofdstad van de oblast zelf nog niet onder Russische controle staat.

In de ontstane situatie vroeg president Zelensky van Oekraïne formeel het NAVO-lidmaatschap aan, maar binnen enkele uren gooide het bondgenootschap er koud water overheen door uit te leggen dat voor elk besluit de steun van alle 30 lidstaten vereist is, waarmee het in feite aangaf dat er geen sprake zal zijn van een directe NAVO-interventie in Oekraïne.

In het verslag van het Witte Huis over het gesprek van president Biden met Zelensky op maandag werd echter melding gemaakt van een nieuw pakket veiligheidssteun van 625 miljoen dollar van Washington, dat extra wapens en uitrusting omvat, waaronder HIMARS, artilleriesystemen en munitie, en pantservoertuigen. Biden “beloofde Oekraïne te blijven steunen terwijl het zich verdedigt tegen Russische agressie, zolang dat nodig is.”

Later zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken dat “de recente ontwikkelingen… onze vastberadenheid alleen maar versterken.” Hij voegde eraan toe: “De capaciteiten die we leveren zijn zorgvuldig gekalibreerd om het meeste verschil te maken op het slagveld en Oekraïne te versterken aan de onderhandelingstafel wanneer de tijd rijp is.”

De Russische legerleiding zal waarschijnlijk de criteria van de speciale militaire operaties opnieuw moeten instellen, aangezien haar strijdkrachten voortaan de territoriale integriteit en soevereiniteit van het land moeten beschermen. Welke vorm die aanneemt, valt nog te bezien. Tot nu toe heeft Rusland minder dan 100.000 man ingezet.

De introductie van 300.000 troepen met eerdere militaire ervaring zal het algemene militaire evenwicht zeker in het voordeel van Rusland beïnvloeden. Minister van Defensie Sergey Shoigu heeft gezegd dat nog eens 70.000 man zich vrijwillig hebben aangemeld, waardoor de totale sterkte van de extra troepen op ongeveer 370.000 komt.

Dat is een enorme toename. Het is dan ook goed denkbaar dat het oude patroon van het ” vermalen ” van de Oekraïense strijdkrachten zal veranderen en dat het doel zal zijn de oorlog definitief te beëindigen.

Het besluit van de VS om een commandocentrum buiten Oekraïne (in Duitsland) op te zetten lijkt vooruit te lopen op Russische aanvallen op commandocentra in Kiev en elders met een veel grotere inzet van luchtmacht.

Het point of no return nadert snel, vanwaar Rusland geen andere keuze heeft dan aan te sturen op een regimewisseling in Kiev en de weg vrij te maken voor een geheel nieuw Oekraïens leiderschap dat zich onttrekt aan de Anglo-Amerikaanse greep en bereid is te onderhandelen over beëindiging van de oorlog.

De aandacht in Europa gaat steeds meer uit naar de economische crisis met een dreigende inflatie met dubbele cijfers en een recessie. De groeiende publieke ontevredenheid mondt in veel Europese landen al uit in protesten. De crisis kan alleen maar dieper worden als de winter begint.

Het is denkbaar dat de verschuiving in de stemming onder de bevolking de Europese regeringen ertoe brengt zich te concentreren op hun binnenlandse aangelegenheden. De meest fervente voorstander van een oorlog voor onbepaalde tijd met Rusland is Groot-Brittannië, maar premier Liz Truss vecht voor politieke overleving en de Conservatieven hebben hun mandaat om te regeren verspeeld.

In Duitsland heeft het centrumrechtse blok van de Christen-Democratische Unie/Christelijke Sociale Unie in de Bondsdag een motie tegengehouden waarin de regering wordt opgeroepen de export van Duitse gevechtstanks en infanteriegevechtsvoertuigen naar Oekraïne “onmiddellijk” toe te staan. Politico meldde: “Een stemming over wapenleveranties in de Bondsdag zou hebben geleid tot fatale scheuren in de eenheid van de regering en zelfs tot een nederlaag van (kanselier Olaf) Scholz in het parlement.”

De Duitse regering staat ook onder toenemende druk van de Oost-Europese bondgenoten. Het tijdschrift Foreign Policy in Washington schreef vorige week: “In de ogen van Berlijns NAVO-bondgenoten in Oost-Europa, met name de landen die aan Rusland grenzen, doet Duitsland, het economische en politieke machtscentrum van Europa, lang niet genoeg. En hoe langer het talmt, hoe meer het een langdurige diplomatieke breuk met die bondgenoten in het Oosten riskeert.”

In deze vloeiende situatie sluit de sabotage van de Nord Stream-gasleiding aan bij de energiecrisis in Europa en dreigt voor de Europese landen een “de-industrialisatie”. Voor Duitsland, in het bijzonder, is het economische model van het land geklonken op de beschikbaarheid van overvloedige gasleveringen uit Rusland tegen goedkope prijzen, geleverd via pijpleidingen. Het is duidelijk dat de sabotage van Nord Stream monumentale gevolgen heeft.

Europa heeft op korte en middellange termijn energiezekerheid nodig zonder ook de klimaatdoelstellingen te schaden. Het betekent een verhoogde geopolitieke gevoeligheid. Maandag stelde de Russische energiegigant Gazprom aan de Europese gasklanten voor dat een deel van het beschadigde Nord Stream-netwerk nog steeds brandstof zou kunnen vervoeren – maar alleen via de nieuw aangelegde Nord Stream 2.

Volgens een verklaring van Gazprom op zijn Telegram-account blijft een van de drie lijnen van de Nord Stream 2 onaangetast en heeft de gasgigant de druk verlaagd om de verbinding te inspecteren op schade en mogelijke lekken. Nord Stream 2 heeft een transportcapaciteit van 55 miljard kubieke meter per jaar, wat betekent dat zijn lijn B maar liefst 27,5 miljard kubieke meter per jaar aan Duitsland zou kunnen leveren over de Oostzee. Voor Nord Stream 2 is echter de goedkeuring van de EU vereist, wat problematisch is gezien de spanningen tussen Brussel en Moskou.

De opkomst van de Atlanticisten in Berlijn en hun banden met de EU-bureaucraten in Brussel hebben tot nu toe uitstekend gewerkt voor Washington. Maar de grond onder de voeten verschuift, zoals de dramatische wending in de Italiaanse politiek laat zien. In Frankrijk is president Macron geïmmobiliseerd, heeft hij geen parlementaire meerderheid om wetten te maken en is hij versleten door opeenvolgende crises. Dit alles betekent dat de drie belangrijkste machtscentra binnen de eurozone (Duitsland, Frankrijk en Italië) en Groot-Brittannië een periode van diepe crisis ingaan. Hun capaciteit of interesse om Rusland in Oekraïne te bestrijden wordt ernstig beperkt.

Terugkijkend op de staatsgreep van 2014 in Kiev en de breuk van het Westen met Rusland vormt zich een nieuw geopolitiek landschap in Europa. De top van de Europese Politieke Gemeenschap die vandaag (5 oktober 2022) in het kasteel van Praag is begonnen, benadrukt dat dit een kafkaësk moment is – een laatste hoera voor de Europese integratie. Dit moet de wraak zijn van Oekraïne op Europa voor de staatsgreep van 2014, die de navelstreng met Rusland heeft doorgesneden.

Topfoto: Gezicht op het gebouw van de Staatsdoema in Moskou, Rusland, 25 augustus 2021. Foto: EPA/MAXIM SHIPENKOV.