Ecuador |
2021-04-13
Bron: Marco Teruggi 
pagina12 13 april 2021 (SP), 
libya360 13 april 2021 (EN) ~~~

Aan de kant van de winnaar was de communicatiestrategie van de rechtervleugel – waaronder een smerige campagne en media-ondersteuning – succesvol; aan de kant van het progressivisme ontbrak de organisatiestructuur en was de constructie van de figuur van Arauz in relatie tot Correa complex.

Ecuador werd wakker met het nieuws dat Guillermo Lasso de nieuwe president zal worden. Geen van de crisisscenario’s of betwistingen over de uitslag deden zich voor: de kandidaat van de rechtervleugel won met 52,48%, 4.599.003 stemmen, 435.366 stemmen meer dan Andres Arauz (47,60%). Deze laatste aanvaardde de nederlaag en belde Lasso, net als verschillende Latijns-Amerikaanse en wereldpresidenten die de volgende Ecuadoraanse president feliciteerden.

Via zijn sociale netwerken bedankte de toekomstige president degenen die hem schreven, zoals Arauz zelf en de kandidaat voor vicepresident, Carlos Rabascall, bij de opbouw van een van zijn belangrijkste campagne-ideeën: het Ecuador van de ontmoeting waar iedereen wint. “We moeten verenigd zijn en onze verschillen respecteren om Ecuador vooruit te helpen, dit is een werk van allen, dat vanaf vandaag begint” schreef hij op zijn Twitter. In de loop van de dag was hij in Guayaquil, waar hij het graf van zijn ouders ging bezoeken.

Ondertussen riep Andres Arauz maandag op tot “vrede en verzoening op basis van absolute eerbiediging van de mensenrechten, politieke vervolging moet stoppen, we moeten elkaar behandelen als tegenstanders en niet als vijanden”.

De uitslag van zondag was in tegenspraak met wat de meeste opiniepeilers aangaven, iets wat niet ongebruikelijk is in verkiezingsprocessen. De kandidaat van de Burgerrevolutie had gunstige cijfers na zijn overwinning in de eerste ronde, met bijna 13 punten verschil ten opzichte van Lasso, een afstand die volgens de opiniepeilingen kleiner werd naarmate de weken van de campagne voor de tweede ronde vorderden. De curven lieten een stijging zien voor Lasso, een hoog percentage ongeldige en blanco stemmen, en de langzame groei van Arauz die op de eerste plaats bleef staan. Wat weinigen verwachtten, was het eindresultaat.

Er zijn verschillende redenen die kunnen verklaren waarom Lasso won, nadat hij in 2017 was verslagen door Lenín Moreno en in 2013 door Rafael Correa, redenen die te maken hebben met de strategieën van elke campagne, de kenmerken van de politieke krachten waarmee men te maken had, alsook het scenario waarin de wedstrijd plaatsvond. Elk onafhankelijk onderdeel houdt op zijn beurt verband met het andere.

In de eerste plaats was de kandidatuur van Arauz zelf een product van de situatie waarin het Correaïsme zich bevond: politieke vervolging met de belangrijkste leiding in ballingschap in België. De politieke beweging onder leiding van Correa kwam in opspraak na een aantal jaren van rechtszaken in een diep proces van lawfare (justitiele aanvallen), met leiders die het land uit waren, anderen onder dreiging van veroordelingen, in de gevangenis, of teruggetrokken uit politieke activiteit als gevolg van de politieke, gerechtelijke en media-uitholling van de burgerrevolutie.

Ten tweede werd correismo geconfronteerd met een campagne met schaarse organisatorische structuren. De afwezigheid van een politieke partij – niet alleen electoraal – in de burgerrevolutie, evenals van sociale, territoriale, arbeiders-, feministische of inheemse bewegingen is misschien wel een van de centrale kenmerken ervan, vooral wanneer men deze in perspectief ziet met andere progressieve processen op het continent. Deze situatie kan worden begrepen in termen van politieke overwegingen, alsmede het verraad van Moreno en de interne gevolgen daarvan.

Ten derde leverde de campagne zelf moeilijkheden op, in een vervolgde beweging, met weinig politieke structuur, en de complexiteit in de constructie van de figuur van Arauz, met name in de relatie – in termen van campagne voeren – met Correa. Hoe kon de sterke stem van de burgerrevolutie worden bereikt en tegelijkertijd worden uitgebreid tot de meerderheid? Dat was een van de belangrijkste vragen, in een politiek scenario dat werd gekenmerkt door de kloof correismo/anti-correismo en de moeilijkheid om die in verband te brengen met een andere kloof, zoals neoliberalisme/anti-neoliberalisme, of bank/land.

De kloof correismo/anti-correismo was een van de punten waaromheen Lasso zijn electorale stroom kon uitbreiden tot hij de meerderheid bereikte. Het anti-correismo, dat om verschillende redenen – waaronder de systematische campagne van beschuldigingen van corruptie – in de samenleving aanwezig is, stelde Lasso in staat stemmen aan te trekken van diegenen die niet voor de burgerrevolutie zouden stemmen. Het was ook een bepalend element om de positionering van de politieke krachten te begrijpen, met name Yaku Perez en Xavier Hervas, respectievelijk derde en vierde in de eerste ronde.

Arauz riep op tot de vorming van een progressief, plurinationaal en sociaal-democratisch blok, dat wil zeggen de Burgerrevolutie, de Confederatie van Inheemse Nationaliteiten van Ecuador (Conaie) en Democratisch Links. Door de verdeeldheid in het anti-correismo werd deze mogelijkheid echter beperkt, en zowel Perez/Conaie als Hervas kozen ervoor zich niet rechtstreeks voor een van beide kandidaten te positioneren. In het geval van de inheemse beweging, met interne meningsverschillen over allianties, werd besloten op te roepen tot de “ideologische nulstem”, hetgeen resulteerde in 1.739.870 nulstemmers van de in totaal 10.675.362 kiezers. De steun op het laatste moment van Vargas, voorzitter van Conaie, voor Arauz leek deze situatie niet te hebben veranderd.

Lasso rekende voor zijn campagne ook op twee centrale elementen: de steun van de belangrijkste media van het land, en een communicatiestrategie waarmee hij zijn boodschap kon overbrengen, met een aanzienlijke financiering, en de inzet van vuile campagnestrategieën. Zo construeerde hij een discours en een esthetiek, een fictie van zijn geschiedenis en van zijn politiek-economisch voorstel voor het land, die geleidelijk aan zullen worden onthuld naarmate zijn regering vordert.

De horizon die met zijn overwinning wordt geopend is die van de neoliberale verdieping, met name de dominantie van het financieel kapitaal, waarvan hij deel uitmaakt. De dynamiek van het verzet tegen deze agenda zal voor een deel worden bepaald door de manier waarop Conaie zich positioneert op grond van haar interne geschillen -in mei worden er verkiezingen gehouden-, alsook door de manier waarop het correïsme zijn strategie voor deze nieuwe fase denkt en uittekent.

Op de Latijns-Amerikaanse kaart zal voorlopig hetzelfde schaakbord van krachten blijven. De overwinning van Lasso geeft aan dat het continent zich bevindt in een context van twisten tussen projecten zonder duidelijke hegemonieën. De volgende presidentsverkiezingen, in Peru, Chili en Brazilië, zullen meer conclusies opleveren om de huidige onzekere tijd, complex, met omkeringen, bepalend voor nationale bijzonderheden, te beschouwen.

Topfoto: In Guayaquil bezocht Lasso het graf van zijn ouders. Beeld: AFP