Bolivia |
2022-11-18
Bron: Tanya Wadhwa 
peoplesdispatch.org 18 november 2022 ~~~

De Boliviaanse advocaat en professor Gabriel Villalba Pérez sprak met Peoples Dispatch over het politieke conflict dat centraal staat in de anti-regeringsstaking van de conservatieve oppositie.

De staking van onbepaalde duur die door de conservatieve oppositiesectoren in het Boliviaanse departement Santa Cruz is uitgeroepen, duurt nu al bijna een maand. De belangrijkste eis van de oppositie, met betrekking tot de volks- en woningtelling, werd afgelopen weekend ingewilligd, maar toch blijven ze de straat op gaan tegen de progressieve president Luis Arce en de regering van de regerende partij Movement Towards Socialism (MAS).

De staking, die op 22 oktober begon, heeft niet alleen het levensonderhoud van de inwoners van Santa Cruz aangetast, maar ook grote onrust onder de bevolking veroorzaakt door het klimaat van geweld en onveiligheid in het departement.

De staking wordt gekenmerkt door geweld, vandalisme, racisme en discriminatie van de tegenstanders. De aanhangers van de extreem-rechtse oppositieleider en gouverneur van Santa Cruz, Luis Fernando Camacho, die samen met de voorzitter van het Burgercomité Pro Santa Cruz, Rómulo Calvo, en de rector van de Autonome Universiteit Gabriel René Moreno (UAGRM), Vicente Cuéllar, tot de staking heeft opgeroepen, hebben de mensen en organisaties aangevallen die President Arce en de MAS steunen.

Op 14 november meldde het bureau van de Ombudsman dat het sinds het begin van de staking minstens 42 gevallen van schending van de mensenrechten had geregistreerd. Deze omvatten fysieke aanvallen, aanvallen op de pers, verkrachtingen, moorden, de brand bij de Confederatie van Landarbeiders (CSUTCB), en de plundering van het Departementale Vakbondscentrum.

Op 10 november meldde minister María Nela Prada, dat er ten minste 178 gewonden waren geregistreerd, naast vier doden en een geval van groepsverkrachting.

De staking heeft ook ernstige schade toegebracht aan de Boliviaanse economie. Op 11 november meldde de minister van Economie en Openbare Financiën, Marcelo Montenegro, dat door de staking meer dan 700 miljoen dollar verloren is gegaan.

Vorige week, op 9 november, heeft de technische commissie, bestaande uit deskundigen van de Boliviaanse openbare universiteiten, de besprekingen inzake het tijdstip van de volks- en woningtelling afgerond. Na vier dagen werken met nationale en lokale overheidsinstanties en burgerlijke en technische vertegenwoordigers van alle negen departementen heeft de Commissie voorgesteld de volkstelling tussen maart en april 2024 uit te voeren.

Op zaterdag 13 november kondigde president Arce aan dat de volkstelling op 23 maart 2024 zou plaatsvinden en dat de herverdeling van de middelen in september 2024 zou plaatsvinden. Dezelfde dag maakte hij dit officieel door een presidentieel decreet te ondertekenen.

Toch blijven de oppositiesectoren de straat op gaan tegen de nationale regering, waardoor de staking voortduurt.

Om het politieke conflict en de situatie ter plaatse te begrijpen, spraken we met de Boliviaanse advocaat en universiteitsprofessor Gabriel Villalba Pérez, die ook directeur is van het Centrum voor Geopolitieke Studies van Ons Amerika (CENAC) in Bolivia.

Peoples Dispatch: Wat gebeurt er in Bolivia? Wat is de reden voor de staking in het departement Santa Cruz? Welke oplossing heeft de Boliviaanse samenleving bedacht?

Gabriel Villalba: In Bolivia hebben we dagen van verhevigd geweld meegemaakt, en het voorwendsel daarachter was de volks- en woningtelling die in 2023 zou worden gehouden.

In feite had de volkstelling in 2022 moeten plaatsvinden, en dat was overigens het eerste voorstel van de centrale regering, aangezien de laatste volkstelling in Bolivia in 2012 plaatsvond. Daarom had de volkstelling in 2022 moeten plaatsvinden. Maar om de volkstelling in 2022 te laten plaatsvinden, was een voorbereiding van ten minste twee voorgaande jaren nodig.

Wat gebeurde er in die twee voorgaande jaren? We hadden de COVID-19 pandemie, en in 2019, de afbraak van de grondwettelijke orde, de ondermijning van de grondwettelijke orde. Een groep in Bolivia had de macht overgenomen op een illegale, ongrondwettelijke en onrechtmatige manier. Met mevrouw Jeanine Áñez als marionet creëerde zij een regering van 11 maanden die verantwoordelijk was voor meer dan 50 gevallen van corruptie, naast bloedbaden tegen de burgerbevolking. Denk maar aan de bloedbaden van Sacaba en Senkata. Op 15 november hebben we herdacht dat het drie jaar geleden is dat het bloedbad in Sacaba plaatsvond, toen militaire en politietroepen een mars tegen het regime van Áñez eerst als vreedzaam bestempelden en later de demonstranten doodschoten en gewond achterlieten. De internationale gemeenschap heeft verschillende rapporten over deze gewelddadige gebeurtenissen opgesteld. Dit is de achtergrond.

We hebben gesproken over het feit dat de volkstelling in 2022 had moeten plaatsvinden. Het eerste voorstel van de nationale regering was om de telling in 2022 uit te voeren. De vertegenwoordigers van het departement Santa Cruz waren de eersten die zich tegen deze datum verzetten, met het argument dat het te vroeg was, dat de cartografische referentie niet bestond. Daarop werd onmiddellijk geregeld dat de volkstelling in 2024 zou plaatsvinden. De vertegenwoordigers van Santa Cruz waren ook tegen deze datum en voerden aan dat het te laat was, dat de volkstelling in 2023 zou moeten plaatsvinden. Zij drongen erop aan dat de volkstelling in 2023 zou worden uitgevoerd, zonder enige technische ondersteuning.

De autoriteit die de datum van de volkstelling bepaalt, is overigens geen regeringsorgaan, noch het burgercomité, maar een organisatie die verschillende regeringen, autonome departementale regeringen, autonome gemeentelijke regeringen, verschillende openbare universiteiten verenigt, en die de Nationale Raad van Autonome Regio’s wordt genoemd. Door meerdere vergaderingen in de afgelopen weken is uiteindelijk overeengekomen dat de volkstelling in 2024 zal worden uitgevoerd en dat de verdeling van de financiële middelen in september 2024 zal plaatsvinden.

Deze laatste bepaling motiveerde president Luis Arce Catacora om 23 maart 2024 als datum voor de volkstelling vast te stellen. Hij kondigde ook aan dat de toewijzing (herziene verdeling – Red.) van de middelen, een aanhoudende eis van de burgers van Santa Cruz, in september 2024 zal plaatsvinden.

PD: Hoe heeft de staking de bevolking van Santa Cruz beïnvloed? Wat vinden de mensen van de maatregelen die de regering Arce heeft genomen om de crisis aan te pakken?

GV: De afgelopen vier weken zijn we getuige geweest van systematisch regionaal terrorisme, dat bijvoorbeeld het hoofdkwartier van de Confederatie van Landarbeiders in Santa Cruz de la Sierra in brand heeft gestoken, het hoofdkwartier van het Departementale Vakbondscentrum heeft vernield, de mensen die in het departement wilden werken geterroriseerd, gewapende groepen onder leiding van de Unión Juvenil Cruceñista (UJC), een paramilitaire groep, in feite een fascistische tak van het burgercomité van Santa Cruz, gemobiliseerd om de burgers van Santa Cruz die wilden werken aan te vallen.

Er zijn talrijke gevallen geweest van mensenrechtenschendingen, schendingen van het recht op toegang tot gezondheidszorg en onderwijs. Er zijn drie doden en tientallen gewonden gevallen. Allemaal om de omstandigheden die hebben geleid tot de ontwrichting van de constitutionele orde in 2019, dit jaar 2022 opnieuw te creëren.

De acties van de regering zijn niet voldoende geweest. Een harde president met harde hand zou de rechten van de meerderheid van de burgerij, wiens rechten werden geschonden, hebben moeten afdwingen. Zoals ik al eerder zei, werden de rechten van de burgers op toegang tot gezondheidszorg, toegang tot onderwijs, andere fundamentele mensenrechten, hun recht op lichamelijke integriteit en vrede geschonden.

Het ministerie van Regering is niet tegen zijn taak opgewassen geweest, evenals de Boliviaanse politie. Bovendien had het Boliviaanse politiecommando een ontmoeting met Luis Fernando Camacho, terwijl een groep die dicht bij deze gouverneur staat en het burgercomité van Santa Cruz het hoofdkwartier van de confederatie van landarbeiders in Santa Cruz de la Sierra vernielde.

Het redelijke kader voor het vaststellen van de datum van de volkstelling was al overschreden. Er was geen enkele rationaliteit meer, want tussen het voorstel van de centrale regering om de volkstelling in 2024 te houden, de resultaten in september 2024 te publiceren en de middelen in oktober 2024 toe te wijzen en het voorstel van het burgercomité van Santa Cruz om de volkstelling in december 2023 te houden, de resultaten in juni 2024 te publiceren en de middelen in september 2024 toe te wijzen zat slechts één maand verschil.

Er is dus een publieke perceptie; alle mensen, de sociale organisaties in Santa Cruz de la Sierra geloven dat die drie doden voorkomen hadden kunnen worden, dat tientallen gewonden voorkomen hadden kunnen worden, dat alle gebeurtenissen die ik eerder vertelde voorkomen hadden kunnen worden met een concrete, directe en systematische actie van de centrale regering. Het lijkt erop dat de centrale regering heeft gewacht tot het conflict zich verder zou ontwikkelen.

Bijgevolg is er voor een deel van de bevolking gemoedsrust dat de datum voor de volkstelling in 2024 is vastgesteld en dat het burgercomité dat de gewelddaden bevorderde, deze eindelijk heeft aanvaard.

Anderzijds is er echter een algemene ergernis tegen de nationale regering omdat zij heeft toegestaan dat het hoofdkwartier van de boerenbond in brand werd gestoken, zij heeft toegestaan dat deze gewelddadige groepen konden optreden zoals zij in 2019 hebben gedaan. Met andere woorden, de sociale organisaties voelden zich kwetsbaar en weerloos van de kant van de centrale regering die de politie had moeten mobiliseren, die het ministerie van Regering, het ministerie van Justitie had moeten mobiliseren om met de beschikbare juridische middelen een einde te maken aan het geweld.

Deze mensen zijn zeer ontstemd. Zij vinden dat de regering hen in de steek heeft gelaten en hen aan hun lot heeft overgelaten. In feite zijn het de mensen, de sociale organisaties, die het opnemen tegen en vechten tegen al deze georganiseerde burgergroepen, die sterke banden hebben, die beschikken over de uitrusting en de levering van wapens, het burgercomité van Santa Cruz dat de volkswijken en de sociale organisaties in Santa Cruz vernielt.

PD: Wat vindt u van de huidige situatie in het land in vergelijking met 2019? Hoe zullen de mensen en de sociale bewegingen reageren als de situatie verslechtert en een echte bedreiging wordt voor de democratie?

GV: Wat de huidige situatie in het land betreft, is er al een wijdverbreid bewustzijn onder het nationale volksblok dat de ondermijning, de afbraak van de grondwettelijke orde in 2019, nooit meer kan worden toegestaan. Dezelfde formule van 2019 om regeringen omver te werpen, gehanteerd door externe factoren en interne tegenstanders van de partij Movement Towards Socialism (MAS), kan niet worden herhaald, aangezien de bevolking de gevolgen daarvan in 2019 al aan den lijve heeft ondervonden.

Hoewel het een zeer bijzonder feit is, bestond er een negatief, stimulerend gevoel dat er bij de verkiezingen van 2019 een vermeende electorale megafraude zou zijn gepleegd. Ondanks het feit dat de regering van Jeanine Áñez de steun had van interne actoren en bondgenoten zoals de voorzitter van het Hoge Verkiezingstribunaal de heer Salvador Romero en het petekind van de oppositie Carlos Mesa, de steun van de regionale bondgenoten zoals de Organisatie van Amerikaanse Staten, van de internationale bondgenoten zoals de Europese Unie, de Britse regering, de Amerikaanse regering, konden zij in meer dan 11 maanden niet bewijzen dat er werkelijk sprake was van een mega-verkiezingsfraude van 2019 zoals zij het noemden.

Desalniettemin hebben de volksbeweging en haar acties geleid tot de vorming van een legaal samengestelde regering. Daarom zal de bevolking, dit alles wetende, niet toestaan dat dit soort engineering van een nieuwe staatsgreep opnieuw plaatsvindt.

Ze hebben het rond deze zelfde tijd in 2021 voorkomen en verslagen, toen het burgercomité zich opnieuw probeerde te organiseren tegen de regering Arce. Ze deden het nu opnieuw in 2022, toen het burgercomité de volkstelling van 2023 als voorwendsel gebruikte. Uiteindelijk hadden ze een gedeelde overwinning, je zou kunnen zeggen, de regering won en het burgercomité won ook, beide in hun voorstellen voor de volkstelling.

Het burgercomité is echter onmiddellijk overgestapt op een andere kwestie, namelijk de invoering van het federalisme in Bolivia. Federalisme impliceert een ander staatsmodel dan het model dat we momenteel hebben in de Plurinationale staat Bolivia.

Ik denk dat het burgercomité zal doorgaan met zijn aanvallen op de regering van president Luis Arce, op de regering van de Beweging naar Socialisme.

Luis Fernando Camacho is eigenlijk herrezen. Voor deze “strijd” voor de volkstelling in 2023 onder leiding van het burgercomité tegen de nationale regering, was Luis Fernando Camacho een politiek lijk, hij was een gouverneur die nog geen 9% van zijn begroting had uitgevoerd. Met dit conflict herleeft hij politiek en wordt hij een belangrijke speler en een belangrijke politieke bondgenoot van alle internationale geopolitieke belangen die in Bolivia zijn geplaatst, door de Verenigde Staten, Engeland en de Europese Unie.

Ik herhaal, Bolivia heeft de grootste lithiumreserve ter wereld. Het heeft ook een belangrijke ijzerreserve, precies in El Motul, een gebied in Santa Cruz de la Sierra. Daarom zijn er in Bolivia geopolitieke belangen geplaatst die lokale exploitanten en traditionele tegenstanders zullen gebruiken om de regering van de Beweging naar Socialisme te destabiliseren, en een lakei en serviele regering te maken van hun transnationale belangen, net als de regering van Jeanine Áñez, die in de eerste paar weken alle natuurlijke rijkdommen van Bolivia op een presenteerblaadje legde voor hun exploitatie door internationale consortia, voornamelijk Europese, Britse en Noord-Amerikaanse.

PD: We zien dat Luis Fernando Camacho steun verliest. Vicente Cuellar en Rómulo Calvo, de andere leiders van het Interinstitutioneel Comité, hebben ingestemd met de datum van de volkstelling. Denkt u dat de staking binnenkort zal worden opgeheven?

GV: De mobilisatie van het burgercomité is niet langer voor de volkstelling in 2023. Het is nu om de vrijlating te eisen van degenen die gearresteerd zijn voor de wandaden die ik eerder noemde, en voor de vorming van een commissie die de haalbaarheid van hun voorstel voor federalisme in Bolivia moet evalueren.

De nationale regering heeft de beslissing over de vrijlating van de gearresteerden overgelaten aan de wetgevende macht. Het is dus een kwestie die al is opgelost en geregeld, maar het laat nog vele kanten over voor analyse en ook voor het bekend worden van de ware dimensies, de ware realiteit van wat hier in Bolivia is gebeurd, aangezien de hegemoniale massamedia een totaal bevooroordeelde versie van anti-regeringsbelangen presenteren, het is de rol die de media in Bolivia altijd hebben gespeeld. De media in Bolivia zijn en fungeren als de belangrijkste oppositiepartij tegen de regering. Ze gedragen zich alle als een kartel en in werkelijkheid zijn ze de belangrijkste oppositiepartij die de regering van de Beweging naar Socialisme heeft.

Topfoto: Meer dan 1,5 miljoen Bolivianen namen op 29 november 2021 in La Paz deel aan een manifestatie ter verdediging van de democratie en de regering van president Luis Arce. (Foto: Luis Arce/Twitter)