NAVO,Oekraïne |
15 september 2022
Bron:  Lucas Leiroz,
southfront 14 september 2022 ~~~

Nieuw veiligheidsdocument verergert de spanningen aanzienlijk.

Opnieuw maakt Kiev duidelijk dat het de oorlog tegen Rusland wil voortzetten. Op 13 september publiceerde de Oekraïense regering een nationaal veiligheidsplan dat voorziet in de verlenging van de westerse hulp gedurende tientallen jaren. In de tekst wordt voorgesteld dat de NAVO-staten Kiev op allerlei manieren blijven steunen, onder meer door investeringen in de defensie-industrie. In de praktijk heeft de Oekraïense staat officieel verklaard het conflict oneindig te willen uitbreiden, wat elke vorm van vredesonderhandelingen onmogelijk maakt.

Dit document lijkt een alternatief voor de onhaalbare toetreding van Oekraïne tot de NAVO. Sinds 2014 is Kiev van plan toe te treden tot de westerse militaire alliantie, maar hoewel het land meerdere malen is gebruikt om Russische burgers aan te vallen en de strategische omgeving van Moskou te destabiliseren, leek de NAVO nooit echt geïnteresseerd in de goedkeuring van een dergelijk lidmaatschap. Volgens de regels van het bondgenootschap kunnen staten in conflict niet worden toegelaten, aangezien de NAVO een collectief veiligheidspact is dat bepaalt dat alle leden met elkaar moeten samenwerken in geval van oorlog in een van de staten. Aangezien Kiev al acht jaar in een burgerconflict verwikkeld was, zou lidmaatschap onmogelijk zijn.

Uiteraard werd dit project nog onrealistischer met het begin van de Russische speciale militaire operatie. Ondanks actieve militaire en financiële hulp aan Oekraïne wilde de Westerse Alliantie niet toestaan dat Kiev lid werd, omdat deze situatie voor alle andere leden de verplichting zou scheppen om troepen te sturen om tegen Rusland te vechten. Toen de regering Zelensky geconfronteerd werd met de onmogelijkheid om tot het bondgenootschap toe te treden, stelde zij een document op met garanties die de voorwaarden moesten scheppen voor samenwerking tussen Kiev en de NAVO.

Het onlangs vrijgegeven document voorziet in de ondertekening van het Kiev Security Compact, waarvan onder meer de VS, Australië, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Italië, Canada, Polen en Turkije ondertekenaars zouden zijn. Hierdoor zouden verschillende NAVO-machten op geïntegreerde wijze met de Oekraïense minister van Defensie kunnen optreden, ondanks het feit dat het land geen echt lid is van het bondgenootschap. Er wordt nog steeds bepaald dat er andere bilaterale pacten moeten worden gesloten om een beleid van collectieve veiligheid te versterken. De tekst maakt echter duidelijk dat Kiev zal blijven streven naar toetreding tot de NAVO, waarbij dergelijke pacten slechts een manier zijn om integratievoorwaarden vast te stellen op een moment dat lidmaatschap niet mogelijk is.

Onder de garanties die Kiev van zijn partners eist, noemt het document ook de opstelling van een lijst van militaire maatregelen die moeten worden genomen als Oekraïne wordt aangevallen. Omdat Kiev niet kan eisen dat NAVO-troepen worden gestuurd om zijn vijanden het hoofd te bieden, eist het dat de militaire hulp wordt geofficialiseerd, uitgebreid en verbeterd. Daarnaast worden ook de levering van inlichtingengegevens en investeringen in infrastructuur en defensie-industrie geëist. In het document staat zelfs dat de Kievse troepen moeten deelnemen aan oefeningen en missies van NAVO- en EU-leden in het buitenland.

“De veiligheidsgaranties zullen positief zijn; zij omvatten een reeks verbintenissen die door een groep van borgstellers, samen met Oekraïne, zijn aangegaan. Ze moeten bindend zijn op basis van bilaterale overeenkomsten, maar samengebracht in een gezamenlijk strategisch partnerschapsdocument – het zogenaamde Kiev Security Compact. Het Compact zal een kerngroep van geallieerde landen samenbrengen met Oekraïne. Het zou kunnen gaan om de VS, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Polen, Italië, Duitsland, Frankrijk, Australië, Turkije en de Noordse, Baltische, Midden- en Oost-Europese landen (…) Het streven van Oekraïne om lid te worden van de NAVO en te profiteren van de wederzijdse verdedigingsregelingen is vastgelegd in de grondwet. Dit streven is het soevereine besluit van Oekraïne. Zowel het lidmaatschap van de NAVO als van de EU zal de veiligheid van Oekraïne op lange termijn aanzienlijk versterken”, aldus het document.

Er is nog geen formele reactie van de NAVO-landen op het Oekraïnse initiatief, maar gezien de ontwrichtende houding van het bondgenootschap in het Oekraïnse conflict is het mogelijk dat sommige onderhandelingen in die richting gaan. Het verregaande interventionisme van de NAVO is de belangrijkste reden geweest voor de escalatie van het conflict, waardoor alle mogelijkheden voor vredesonderhandelingen zijn uitgeput.

De Russische reactie was, zoals verwacht, uiterst negatief. Het plaatsvervangend hoofd van de Russische Veiligheidsraad, Dmitry Medvedev, heeft de Oekraïense regering ernstig bekritiseerd en verklaard dat een dergelijk “garantie”-programma lijkt op een proloog voor WO III. Hij waarschuwde ook voor de dreigende risico’s van een escalatie van het conflict:

“De Kievse kliek heeft een project van ‘veiligheidsgaranties’ in het leven geroepen, die in wezen een proloog zijn voor een derde wereldoorlog (…) Als deze halve garen doorgaan met het ongebreideld rondpompen van de gevaarlijkste soorten wapens aan het Kievse regime, zal de militaire campagne vroeg of laat een ander niveau bereiken”.

In feite probeert Kiev gewoon zijn niet-lidmaatschap te omzeilen door te proberen de garanties van een NAVO-lidstaat te krijgen, wat niet kan worden aanvaard. Het bondgenootschap moet rationeel handelen en prioriteit geven aan vrede boven zijn anti-Russische plannen. Instemmen met het geven van “veiligheidsgaranties” aan Kiev zou een belediging zijn waarop Rusland zou moeten reageren.

Lucas Leiroz is onderzoeker Sociale Wetenschappen aan de Landelijke Federale Universiteit van Rio de Janeiro; geopolitiek adviseur.