Afrika |
17 augustus 2023
Bron: Andrew Korybko substack 15 aug 2023 ~~~

Frankrijk vreest dat de militaire interim-regering bereid is om een deal te sluiten waarbij ze ermee instemmen om Rusland/Wagner op afstand te houden en de bases van de VS in hun land te behouden in ruil voor Washington dat ervoor zorgt dat ECOWAS niet binnenvalt zoals het dreigde te doen. In dat geval zou de volledige woede van het Nigeriaanse volk gericht zijn tegen Frankrijk, dat ofwel op eigen houtje zou kunnen proberen om de staatsgreep van vorige maand tevergeefs ongedaan te maken, ofwel het strategische verlies zou kunnen incalculeren en zich zou kunnen terugtrekken.

Le Figaro citeerde dit weekend een ongenoemde diplomatieke bron die beweerde dat de VS Frankrijk in de rug stak tijdens de reis van waarnemend vice-minister van Buitenlandse Zaken Victoria Nuland naar Niger. Het stuk is paywalled maar werd hier samengevat. Frankrijk vreest blijkbaar dat de VS de militaire interim-regering van Niger stilzwijgend zal erkennen in ruil voor het behoud van zijn bases. Mocht dat gebeuren, dan zouden de VS proactief de veiligheidsrol van Frankrijk in de Sahel vervangen voordat Rusland/Wagner de kans krijgt.

Deze bezorgdheid is gebaseerd op rationele berekeningen. Vanuit het strategische perspectief van de VS zal het anti-Franse sentiment dat de Sahel overspoelt onvermijdelijk leiden tot het verdrijven van het leger van dat land uit dit deel van Afrika, wat zou kunnen leiden tot een veiligheidsvacuüm dat waarschijnlijk door Rusland/Wagner zou worden opgevuld. Zelfs als Frankrijk zijn toevlucht neemt tot geweld om vast te houden aan zijn laatste regionale bastion in Niger, rechtstreeks en/of via de door Nigeria geleide ECOWAS, dan zal dat de haat die de lokale bevolking voelt voor hun voormalige kolonisator alleen maar verergeren.

Een snelle overwinning is gedoemd een pyrrus te worden omdat een nieuwe ronde van anti-Franse onrust vroeg of laat zou volgen om het dekolonisatieproces te voltooien dat de vorige niet kon voltooien, terwijl het uitbreken van een grotere regionale oorlog het risico inhoudt dat Rusland zijn beoogde vervanging van de Franse veiligheidsrol in de Sahel versnelt. Beide uitkomsten staan haaks op de langetermijnbelangen van Amerika, terwijl sommige beleidsmakers hun potentiële kortetermijnvoordelen verleidelijk zouden kunnen vinden.

Het is in deze context dat Nuland vorige week de Nigeriaanse hoofdstad bezocht om “aan te dringen op een onderhandelde oplossing”, volgens wat ze de pers vertelde tijdens een speciale briefing na haar ontmoetingen daar. Wagner-chef Jevgeni Prigozjin reageerde op deze ontwikkeling door op te scheppen dat “de VS een regering heeft erkend die ze gisteren niet erkende, alleen maar om een ontmoeting met de Wagner PMC in het land te vermijden.” Hoewel sommigen zijn opmerkingen misschien als trollen hebben afgedaan, brengen ze in feite een grimmige waarheid over.

De reis van Nuland was waarschijnlijk ingegeven door de wens van haar regering om de beoogde relaties van Niger met Rusland/Wagner na de staatsgreep vast te stellen. Ze legde hierover tegenstrijdige verklaringen af tijdens haar briefing die hier (zie NL-vertaling) werden geanalyseerd, maar in wezen was dit waarschijnlijk de echte reden achter haar bezoek. Als zij van mening was dat er nog geen duidelijke toezegging was gedaan om de diensten van die groep in te roepen, dan zou het mogelijk zijn om vooruitgang te boeken met de vage “onderhandelde oplossing” die zij beweerde in gedachten te hebben.

Te oordelen naar het rapport in Le Figaro, vreest Frankrijk dat de militaire interim-regering bereid is om een deal te sluiten waarbij ze ermee instemmen om Rusland/Wagner op afstand te houden en de bases van de VS in hun land te behouden in ruil voor Washington dat ervoor zorgt dat ECOWAS niet binnenvalt, zoals het heeft gedreigd te doen. In dat geval zou de volledige woede van het Nigeriaanse volk gericht zijn tegen Frankrijk, dat ofwel op eigen houtje zou kunnen proberen de staatsgreep van vorige maand tevergeefs ongedaan te maken of het strategische verlies zou kunnen incalculeren en zich zou kunnen terugtrekken.

De VS hebben Frankrijk een paar jaar geleden al in de rug gestoken door de deal met Australië over nucleaire onderzeeërs te saboteren via de verrassende onthulling van AUKUS, dus er bestaat een precedent voor de VS om dat land opnieuw in de Sahel in de rug te steken door zijn “invloedssfeer” daar op deze manier te stelen. In dit specifieke geval hebben Amerikaanse beleidsmakers misschien geconcludeerd dat de militaire verdrijving van Frankrijk uit de regio onvermijdelijk is en dat het dus beter is om het proactief te vervangen door eigen troepen dan het risico te lopen dat Rusland/Wagner de leegte opvult.

Daarom lijkt het zinvol om opportunistisch gebruik te maken van de recente gebeurtenissen om een pragmatische deal te sluiten met de militaire interim-regering van Niger, ook al gaat dit ten koste van Frankrijk. Er is geen garantie dat het zal lukken, maar het is strategisch verstandig vanuit het perspectief van de belangen van de VS in Afrika in de Nieuwe Koude Oorlog. Amerika kan zichzelf presenteren als een vredestichter die de bredere oorlog die Frankrijk wilde ontketenen heeft afgewend en tegelijkertijd de verspreiding van de Russische militair-strategische invloed op de drempel van de Sahel van de EU heeft gestopt.

De bovengenoemde herformulering van Nulands reis in het licht van Le Figaro’s rapport verklaart overtuigend de vermeende angst van Frankrijk voor de echte bedoelingen van haar land om de West-Afrikaanse crisis diplomatiek op te lossen. De achterliggende gedachte van haar nieuwste “drang naar een onderhandelde oplossing” is om de veiligheidsrol van Frankrijk in de Sahel proactief te vervangen voordat Rusland/Wagner de kans krijgt. Op deze manier kunnen de VS de strategische schade van de Nigeriaanse staatsgreep beperken en er zelfs tot op zekere hoogte van profiteren.