Honduras |
2021-04-16
Bron: Vijay Prashad, 
Tricontinental: Institute for Social Research 16 april 2021 ~~~

Op een zondagavond 21 maart 2021 hielden schutters Juan Carlos Cerros Escalante (41 jaar) tegen toen hij van het huis van zijn moeder naar het zijne liep in het dorp Nueva Granada bij San Antonio de Cortés (Honduras). De schutters openden het vuur voor een katholieke kerk en doodden deze leider van de Verenigde Gemeenschappen voor de ogen van zijn kinderen. Veertig kogels werden ter plaatse gevonden.

Jorge Vásquez van het National Platform of Indigenous Peoples zei dat Juan Carlos Cerros was bedreigd vanwege zijn leiderschap van de Lenca-volken en hun strijd voor de bescherming van hun land. Carlos Cerros werd vermoord, zei Vásquez, “vanwege het werk dat wij doen”. Geen van zijn moordenaars is gearresteerd.

Tweeënhalve week later, op 6 april, betrad Roberto David Castillo Mejía het Hooggerechtshof in Tegucigalpa, de hoofdstad van Honduras. Castillo, de voormalige voorzitter van Desarrollos Energéticos Sociedad Anónima (DESA), het bedrijf achter het Agua Zarca-stuwdamproject in de Gualcarque-rivier, werd beschuldigd dat hij het brein was achter de moord in 2016 op Berta Cáceres, de leider van de Civic Council of Popular and Indigenous Organisation of Honduras (COPINH). De volgende dag stemde het Hof er op pleidooi van de verdediging mee in om het proces voor de vierde keer te schorsen.

Vóór de schorsing presenteerde het juridische team dat Berta en haar familie vertegenwoordigt nieuw bewijsmateriaal dat een bredere samenzwering aantoonde waarbij de familie Atala Zablah betrokken was. De advocaten dienden documenten in waaruit bleek dat DESA 1.254.000 dollar had betaald aan Potencia y Energia de Mesoamerica S.A. (PEMSA). Dit geld ging van de financieel directeur van DESA, Daniel Atala Midence, naar David Castillo, die het vervolgens doorsluisde naar militair Douglas Bustillo, die de moord op Berta coördineerde.

In 2013 was DESA begonnen met de bouw van een hydro-elektrische dam zonder overleg met de Lenca-gemeenschap, die de rivier als een heilige en gemeenschappelijke hulpbron beschouwt. Berta Cáceres verzette zich tegen de Agua Zarca-dam en verdedigde het land van het Lenca-volk. Zoals Vásquez zei over de moord op Carlos Cerros, werd ook Berta vermoord voor het werk dat ze deed. Volgens haar familie werd ze vermoord door een samenzwering waarbij de familie Atala Zablah, de belangrijkste financiers van het stuwdamproject, betrokken was. Het bedrijf van de familie Atala Zablah, Inversiones Las Jacaranda, kreeg hun geld – ondanks de pleidooien van Berta – van FMO (een Nederlandse ontwikkelingsbank), FinnFund (een Finse ontwikkelingsinvesteerder) en de Centraal-Amerikaanse Bank voor Economische Integratie (een multilaterale ontwikkelingsinstelling).

“We zitten in grote onzekerheid”, vertelde Bertha Zúniga Cáceres, de dochter van Berta Cáceres; “het rechtssysteem in Honduras heeft zich om dit nooit bekommerd”. Het “dit” in haar verklaring heeft betrekking op de rol van DESA en haar leidinggevenden. De autoriteiten hebben de familie Atala Zablah en de regeringspartij, die zelf had geprobeerd mee te werken aan de doofpot, afgeschermd.

In 2009 heeft de Amerikaanse regering actief deelgenomen aan een staatsgreep tegen de linkse regering van Manuel Zelaya en deze aangemoedigd. Sindsdien wordt Honduras geregeerd door de extreem-rechtse Nationale Partij, waarvan de huidige leider en Hondurese president Juan Orlando Hernández (JOH) is. Na de moord op Berta Cáceres schreef Julián Pacheco Tinoco, minister van Veiligheid van president Hernández, een brief aan Pedro Atala Zablah, een van de leiders van de familie Atala Zablah en bestuurslid van DESA. Hij wilde Atala Zablah en zijn familie verzekeren dat de regering de zaak niet serieus zou vervolgen; de zaak zou volgens hem worden gezien als een “crime passionnel”. Zúniga Cáceres vertelt me dat “noch het leger alleen heeft gehandeld, noch het bedrijf alleen”. Er is, zegt ze, “coördinatie tussen de economische en militaire machtscentra, wat de essentie is van de dictatuur waaronder we in Honduras leven”.

Deze week publiceerde Tricontinental: Institute for Social Research een dossier over de staatsgreep van 2009 en over het regime van JOH. Het onderzoekt hoe deze processen een klimaat van straffeloosheid hebben gecreëerd voor klassengeweld door de elites – zoals de Atala Zablahs – tegen leiders als Berta Cáceres en Carlos Cerros, dappere mensen die opkomen voor de waardigheid en het land van alle mensen in Honduras. We onderzochten en schreven het dossier samen met COPINH en Peoples Dispatch (speciale dank aan Zoe Alexandra). Het dossier, Medelijden met de natie: Honduras wordt van binnen en buiten opgegeten, bestaat uit drie delen:

Deel 1 beschrijft het feit van de staatsgreep van 2009, geautoriseerd door de Amerikaanse regering van president Barack Obama en minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton.

Deel 2 ontmaskert de structuur van extreem-rechtse terreur die door het coupregime is gezaaid en die zijn tentakels diep in de wereld van de drugshandel heeft.

Deel 3 geeft drie voorbeelden van de brede aanval op links in Honduras: de moord op Berta, de aanval op de vakbonden en de gedwongen verdwijning van Garifuna-leiders in juli 2020.

Het derde deel eindigt met een citaat van Miriam Miranda, leider van de Black Fraternal Organisation of Honduras (OFRANEH): “We zijn de leugens van de regering van Honduras beu. [De rapporten van de regering hebben geen inhoud. Ze zeggen niets. Ze maken ons, het Garifunavolk, belachelijk. Wij willen geen leugens. We willen de waarheid. Wij willen dat het leven in ons land meer waard is. We moeten nieuwe wegen inslaan. We zullen blijven vechten zodat dit werkelijkheid wordt”.

In Yoro, Honduras, spreekt de bevolking van de lluvia de peces, oftewel de regen van vis, die ze tijdens het regenseizoen herdenken met een festival. Men hoopt dat dit soort wonderen de mensen zal redden van de beproevingen van de honger.

Roberto Sosa (1930-2011), een van de grote dichters van Honduras, werd geboren in Yoro, maar hij verplaatste zich van het wonderbaarlijke naar de politiek van het volk en links. In 1968 publiceerde hij zijn mooiste dichtbundel, Los pobres (De armen), die de Adonáis-prijs won. De titel van dit bericht komt van een van de gedichten uit deze bundel, La Casa de la Justicia. Hier is een fragment:

Ik betrad
het Huis van Justitie
van mijn land
en vond het
een tempel
van slangenbezweerders.

Grimmige rechters
spreken over zuiverheid
met woorden
die de helderheid
van een mes hebben gekregen.

De slachtoffers
in beperkte ruimte
meten terreur
in een enkele klap.

De zin van Roberto Sosa: “Ik betrad het Gerechtshof van mijn land en vond het een tempel van slangenbezweerders”, is vaak geciteerd in de onmiddellijke nasleep van de staatsgreep van 2009 en in de jaren daarna. Na de staatsgreep zei Sosa dat Honduras “in een gevangenisland” (en un país cárcel) was veranderd. Vandaag is het hele land gemilitariseerd”, zei Sosa, maar hij nam zijn toevlucht tot het “massale en georganiseerde verzet dat niet is opgehouden met demonstreren tegen de coupregering, een verzet dat zich niet terugtrekt”.

Ook vandaag is er geen sprake van terugtrekking. Niet voor het volk van Honduras.

Topfoto: Bertha en Laura Zúniga Cáceres bij een muurschildering gemaakt door el Colectivo Culturas Vivas, Tegucigalpa, Honduras, 2021.