Oekraïne,oost-Europa |
1 augustus 2023
Bron: Andrew Korybko
substack.com 28 juli 2023 ~~~

Polens politieke macht werd afgelopen zomer vastgelegd nadat de Rada de Polen praktisch dezelfde rechten toekende als de Oekraïners, in overeenstemming met de belofte die Zelensky in mei 2022 aan Duda deed, terwijl het economische aspect werd doorgevoerd met de opening half juli van het eerste “Oekraïne Wederopbouw Dienst” kantoor in Lvov. Afgezien van prestige is het voor Polen niet eens nodig om formeel troepen naar Oekraïne te sturen, hoewel dat niet betekent dat het niet zal gebeuren.

Poolse “Dienst voor Wederopbouw van Oekraïne”.

De gevolmachtigde van Polen voor Pools-Oekraïense ontwikkelingssamenwerking, Jadwiga Emilewicz, opende op 17 juli Warschau’s eerste kantoor van de “Oekraïense Dienst voor Wederopbouw” (URS) in Lvov, een gebeurtenis die buiten deze twee landen nauwelijks internationale media-aandacht kreeg. De door de overheid gefinancierde Polskie Radio deed hier verslag van het seminar dat ze die dag hield onder auspiciën van het Warsaw Enterprise Institute , hier, evenals dat van de volgende dag in de naburige hoofdstad van de regio Volyn, Lutsk, hier.

In het kort kondigde Emilewicz aan dat er binnenkort meer kantoren elders in Oekraïne zullen worden geopend en dat “we bezig zijn met het voorbereiden van verzekerings- en kredietinstrumenten voor Poolse bedrijven.” Ze voegde eraan toe dat “we ter plekke aanwezig willen zijn om Poolse ondernemers te ondersteunen bij het leggen van contacten en om de investeringsbehoeften te monitoren…We creëren een platform voor dialoog tussen Poolse en Oekraïense bedrijven en betrekken daarbij ontwikkelingsinstellingen en nationale en lokale autoriteiten.”

Beide seminars werden bijgewoond door invloedrijke personen. Aan het seminar in Lvov nam de regionale gouverneur Maxim Kozitsky deel, die hier op zijn Telegram-kanaal details deelde over de activiteiten van de URS in die regio. Ondertussen werd het seminar in Lutsk bijgewoond door het hoofd van de militaire administratie van de naburige regio Rivne, Vitaly Koval, die Poolse bedrijven uitnodigde om daar meteen te investeren. Het is belangrijk om te weten dat alle drie de regio’s – Lvov, Volyn en Rivne – deel uitmaakten van het Polen van het interbellum.

Twee onderling samenhangende ontwikkelingen

De activiteiten van URS in deze delen van West-Oekraïne die de meeste Polen nog steeds beschouwen als een onlosmakelijk deel van hun millenniumoude beschaving, zijn het natuurlijke gevolg van twee onderling verbonden ontwikkelingen vanaf mei 2022. De Poolse president Andrzej Duda bezocht Kiev en sprak in de Rada op de 22e van die maand, waarbij hij en zijn Oekraïense ambtgenoot Vladimir Zelensky beloofden om de alomvattende integratie van hun landen te versnellen.

De volledige Engelstalige transcripties van hun toespraken zijn te lezen op hun respectieve officiële presidentiële websites hier en hier. In de context van deze analyse was de belangrijkste uitkomst van de toespraak van Duda dat hij hun plannen deelde om meer weg-, spoor- en andere infrastructuurverbindingen te stroomlijnen. Ondertussen zei Zelensky dat ze een gezamenlijke grens- en douanecontrole zullen opzetten. Hij verklaarde ook dat Kiev de Polen in zijn land praktisch dezelfde rechten zal geven als de Oekraïners.

Bovendien suggereerden Duda’s opmerkingen over hoe “de Pools-Oekraïense grens moet verenigen, niet verdelen” en Zelensky’s opmerkingen over hoe “er geen grenzen of barrières tussen ons zouden moeten zijn” sterk de intentie om uiteindelijk samen te smelten tot een de facto confederatie, zoals destijds in deze analyse hier werd beoordeeld. De volgende dag, op 23 mei 2022, nam Zelensky virtueel deel aan het World Economic Forum (WEF) in Davos en gaf een toespraak die volledig in het Engels kan worden gelezen op zijn officiële presidentiële website hier.

Van belang is dat hij aankondigde dat “we een speciaal – historisch belangrijk – model van wederopbouw bieden. Wanneer elk van de partnerlanden of partnersteden of partnerbedrijven de kans krijgt – historisch gezien – om het beschermheerschap op zich te nemen over een bepaalde regio van Oekraïne, stad, gemeenschap of industrie.” Het komt erop neer dat Kiev van plan is zijn overheersers terug te betalen door hen na de oorlog privileges te geven in de regio’s die hun voorkeur genieten, in het geval van Polen de delen van West-Oekraïne die het vroeger controleerde.

De economische plannen van de de facto confederatie perfectioneren

Deze twee met elkaar samenhangende ontwikkelingen van mei 2022 leidden er rechtstreeks toe dat Polen 14 maanden later zijn eerste URS-kantoor opende in Lvov. Er werd dus tastbare vooruitgang geboekt met betrekking tot de nauwelijks verhulde plannen van hun leiders om samen te smelten tot een de facto confederatie via het “speciale – historisch belangrijke – model” dat Zelensky beschreef tijdens zijn toespraak op het WEF. Hoewel Kiev Polen destijds “beschermheerschap” verleende over West-Oekraïne, duurde het tot nu voordat Warschau het bijbehorende economische mechanisme lanceerde.

Deze vertraging kan worden verklaard door de noodzaak om actuele studies uit te voeren en alle belanghebbenden samen te brengen, zodat alles in een versneld tempo kan verlopen na de opening van het eerste URS-kantoor. Kozitsky’s eerder aangehaalde Telegram-post ging in op drie specifieke infrastructuurprojecten die Duda’s visie van het stroomlijnen van de Pools-Oekraïense connectiviteit ten goede komen. In combinatie met de plannen om een gedeelde douaneruimte te creëren, komt dit in wezen neer op de economische dimensie van hun de facto confederatie.

Militaire hulp en veiligheidsgaranties voor Polen

Het veiligheidsaspect van deze plannen vordert ook. De Poolse minister van Financiën kondigde in maart van dit jaar aan dat Warschau Oekraïne in 2022 voor ongeveer 6,2 miljard euro aan militaire hulp gaf, waardoor Polen de op twee na grootste financier op staatsniveau werd van de NAVO-Russische proxy–oorlog daar. Er circuleren ook berichten over Poolse huurlingen die voor Kiev vechten sinds het begin van de speciale operatie van Rusland, en het “Poolse vrijwilligerskorps” ging zelfs met de eer strijken voor een inval in de Russische regio Belgorod in mei.

De herhaalde oproepen van Polen voor “veiligheidsgaranties” voor Oekraïne zouden kunnen dienen als het voorwendsel om zijn conventionele strijdkrachten daar formeel in te zetten in het geval de garanties worden uitgebreid, hetzij multilateraal via Warschau’s deelname aan deze regeling of bilateraal met Kiev, zelfs als dit laatste in het geheim gebeurt. Politico’s rapport van afgelopen november over de ongekende militaire opbouw van Polen suggereert dat het land van plan is voldoende capaciteit te hebben voor een grootschalige buitenlandse inzet ergens in de toekomst.

Naar een conventionele Poolse interventie in Oekraïne

Relevant is dat de defensie-uitgaven worden verhoogd tot 5% van het BBP, dat het land tegen 2035 300.000 actieve troepen zal hebben en dat het voor miljarden moderne apparatuur koopt van de VS en Zuid-Korea. Polen is echter lid van de NAVO met artikel 5 wederzijdse verdedigingsgaranties van de Amerikaanse nucleaire supermacht, dus al deze stappen zijn overbodig als Warschau zichzelf alleen zou willen beschermen tegen een speculatieve Russische aanval. Deze observatie suggereert dat Polen zich inderdaad voorbereidt op een conventionele militaire interventie in Oekraïne.

Hoewel het nog vele jaren zal duren voor het zijn ambitieuze militaire plannen heeft voltooid, betekent het feit dat Polen lid is van de NAVO dat het in theorie in het buitenland alles kan inzetten wat het nu in huis heeft zonder bang te hoeven zijn voor een aanval van Rusland, omdat de nucleaire paraplu van de VS dat verhindert. De Russische en Wit-Russische leiders nemen dit scenario zeer ernstig, zoals blijkt uit wat hun vertegenwoordigers eind juli zeiden, slechts enkele dagen nadat Polen op 17 juli zijn eerste URS-kantoor in Lvov had geopend.

Rusland & Wit-Rusland waarschuwen voor Poolse plannen voor Oekraïne

Het hoofd van de Russische buitenlandse inlichtingendienst, Sergey Naryshkin, waarschuwde voor Polen’s militaire opbouw nabij de Oekraïense grens op 21 juli tijdens een bijeenkomst van de Veiligheidsraad waarvan het Engelstalige transcript hier volledig kan worden gelezen op de officiële website van het Kremlin. “Putin onthulde Polen’s regionale plannen in een poging om hen af te schrikken“, maar hij zei ook dat “Als [Kiev] iets wil afstaan of verkopen (aan Polen) om hun bazen te betalen, zoals verraders meestal doen, dan is dat hun zaak. Wij zullen ons er niet mee bemoeien.”

Zijn enige rode lijn in dit opzicht is voor Polen om Wit-Rusland niet aan te vallen omdat dat “een agressie tegen de Russische Federatie zou betekenen. We zullen daarop reageren met alle middelen die ons ter beschikking staan.” Wat dat lid van de Unie betreft, president Alexander Loekasjenko bezocht Sint-Petersburg twee dagen later op 23 juli, minder dan een week nadat Polen zijn eerste URS-kantoor had geopend. Daar luidde hij ook de noodklok over de Poolse plannen in opmerkingen die hier op de officiële website van het Kremlin te lezen zijn.

De Wit-Russische leider dacht echter anders over dit scenario dan zijn Russische tegenhanger, omdat hij het beschreef als “onaanvaardbaar” vanwege de veiligheidsdreiging die dit zou kunnen vormen voor de zuidelijke grenzen van de Unie. Afgezien van hun uiteenlopende standpunten, bevestigen deze verklaringen dat de Russische en Wit-Russische leiders geloven dat Polen binnenkort een conventionele militaire interventie in Oekraïne zou kunnen beginnen om zijn economische controle over het westelijke deel van dat land aan te vullen.

Het voorwendsel dat Polen zou kunnen gebruiken om zijn hegemoniale plannen uit te voeren, zou een Russische doorbraak over de bestandslijn kunnen zijn of een valse aanval op Poolse projecten in West-Oekraïne waarvan Wagner uit Wit-Rusland de schuld krijgt. Er is zelfs een kans dat Kiev openlijk om deze interventie verzoekt tijdens of na een schijnbaar onvermijdelijk staakt-het-vuren en/of vredesbesprekingen met Rusland als onderdeel van een bilaterale of multilaterale “veiligheidsgarantie”.

Afsluitende gedachten

Zoals het er nu voorstaat, heeft Polen al op slinkse wijze de controle over West-Oekraïne overgenomen zonder een schot te hoeven lossen. De politieke macht van Polen werd afgelopen zomer bekrachtigd nadat de Rada de Polen praktisch dezelfde rechten toekende als de Oekraïners, in overeenstemming met de belofte die Zelensky in mei 2022 aan Duda deed, terwijl het economische aspect werd doorgevoerd met de opening half juli van het eerste URA-kantoor in Lvov. Afgezien van prestige is het voor Polen niet eens nodig om formeel troepen naar Oekraïne te sturen.

Toch is het vooral om bovengenoemde reden dat dit nog steeds zou kunnen gebeuren, zowel omdat het de vooruitzichten van de regeringspartij in de peilingen in de aanloop naar de verkiezingen van dit najaar een boost zou kunnen geven als omdat het de wereld zou laten zien dat Polen erin slaagt zijn lang verloren status als grootmacht te herstellen. Dat gezegd hebbende, is de formele integratie van West-Oekraïne in Polen geen voldongen feit, zelfs niet als dit gebeurt, omdat het risico bestaat dat het intense woede uitlokt van nationalistische krachten aan beide kanten van de grens.

Met deze zorgen in het achterhoofd, die zeer ernstige politieke en zelfs latente veiligheidsimplicaties hebben, is het scenario van het op een dag formaliseren van de huidige de facto Pools-Oekraïense confederatie veel realistischer dan dat Warschau het westelijke deel van die voormalige Sovjetrepubliek afbijt. Dat zou hetzelfde strategische doel bereiken, namelijk het uitbreiden van de Poolse “invloedssfeer” over een deel van het voormalige Gemenebest, zonder het risico te lopen van een grote terugslag. Om eerlijk te zijn zou dit scenario wel eens onvermijdelijk kunnen zijn.