Bron: Lode vanoost, op dewereldmorgen.be 23 januari 2020 ~~~
Op 23 januari loopt het grondwettelijk mandaat van interimpresident Jeanine Añez af, maar zij wil langer aanblijven. Boerenorganisaties en mijnwerkersvakbonden plannen grote protestacties. Het leger en de politie bereiden zich voor op harde repressie, met mogelijk dodelijke gevolgen zoals in november 2019. donderdag 23 januari 2020 00:25
Ook al heeft Boliviaans politica Jeanine Añez zichzelf tot interimpresident verklaard zonder de grondwettelijke procedures te respecteren, toch werd zij onmiddellijk erkend door de VS, Canada, de meeste EU-lidstaten en meerdere Latijns-Amerikaanse landen.
Het Grondwetsartikel waarop zij zich baseert staat haar slechts een mandaat van 90 dagen toe, met als enige opdracht binnen die periode nieuwe verkiezingen te organiseren. Añez heeft daarentegen reeds beslist dat er pas op 3 mei nieuwe verkiezingen komen. Daarmee overtreedt zij het Grondwetsartikel waarop zij haar machtsgreep heeft gebaseerd. Dat legitimeert haar mandaat tot 23 januari.
‘Terrorisme’ en ‘diefstal’
In de eerste weken na haar machtsovername werden 592 ambtenaren van de vorige regering, ministers en leiders van de MAS (de politieke partij van Morales) en leiders van boerenorganisaties, van mijnwerkersvakbonden en van inheemse volkeren massaal aangehouden, tenzij ze konden vluchten naar het buitenland. Een aantal van hen zit nog steeds verschanst in de ambassades van Mexico en Argentinië in de hoofdstad La Paz1.
Zij worden beschuldigd van ‘terrorisme’ (voor hun deelname aan de protesten tijdens de machtsovername) en aan ‘bestelen van de staat’ (voor hun medewerking aan de regeringen van Morales, die ruime overheidssubsidies toekenden voor sociale programma’s).
De eerste protesten ontbrak het daarom aan coördinatie, planning en leiderschap. Grote protestbijeenkomsten werden onmiddellijk gewelddadig onderdrukt. Naar schatting 30 personen kwamen om door de repressie.
Een van de eerste beslissingen van interimpresident Añez was een presidentieel decreet dat leger en politie juridische immuniteit geeft voor alle daden tijdens de repressie. Sindsdien heeft ze het decreet terug ingetrokken, maar niet met terugwerkende kracht.
Daarnaast heeft interimpresident Añez de meeste kranten en radiostations van de oppositie gesloten. Buitenlandse journalisten werden het land uitgezet. Het hoofdkantoor van de Latijns-Amerikaanse zender Telesur werd gesloten. De leiding van de openbare omroep werd afgezet en vervangen. “De vrijheid van meningsuiting heeft zijn grenzen”, volgens Roxana Lizárraga, minister van communicatie.
Herstel van het neoliberalisme
Verder tekende interimpresident Añez decreten voor liberalisering van onderwijs en gezondheidszorg, werden overheidsbedrijven voor verkoop aangeboden en werd de export grotendeels terug gedereguleerd. De snelheid waarmee zij zoveel decreten weet goed te keuren wijst er op dat haar machtsovername reeds enige tijd was gepland en voorbereid.
Manifestatie in Cochabamba, woensdag 22 januari om 13 uur (lokale tijd). Foto: Gobierno de Cochabamba
Interimpresident Añez doet veel meer dan ‘verkiezingen voorbereiden’. Zij verbrak de diplomatieke relaties met Spanje (!), Mexico, Argentinië, Venezuela en Cuba.
In de eerste dagen van haar machtsovername werden honderden Venezolanen het land uitgezet, ook al waren dat grotendeels straatverkopers gevlucht voor de economische crisis in eigen land. Zij stuurde met andere woorden mensen terug naar een regime dat ze veroordeelt. Naast het al vermelde decreet voor onschendbaarheid van leger en politie besliste zij tevens een verhoging van het militaire budget met 5 miljoen dollar, als dank voor hun inzet “voor het herstel van de democratie”.
Selectieve repressie
Meer dan 1.000 Bolivianen worden voor het ogenblik vastgehouden zonder vorm van proces of zonder aanklacht van een misdrijf. Honderden jongeren werden aangehouden voor hun posts op Facebook en Twitter.
Bendes die tijdens de eerste dagen van de machtsovername huizen van MAS-leiders plunderden, wagens en geld stalen worden ongemoeid gelaten, ook al zijn zij volledig identificeerbaar op de beelden die ze zelf op sociale media hebben verspreid tijdens hun plunderingen. Gsm-toestellen, laptops en camera’s van journalisten werden eveneens afgenomen zonder enig gerechtelijk bevel of officiële inbeslagname.
De nationale luchtvaartmaatschappij Boliviana de Aviación werd verkocht aan het privé-bedrijf Amazonas. Añez gebruikt de onder president Morales opgebouwde reserves van de Banco Central de Bolivia om salarissen uit te betalen aan bevriende ambtenaren en beheerders van bedrijven.
Herschrijven van de geschiedenis
Het ideologische karakter van het nieuwe regime blijkt ook uit een aantal symbolische beslissingen. Zo werd de militaire academie Escuela de Comando Antiimperialista Juan José Tórres, opgericht door president Morales in 2016, herdoopt in Escuela de Comando Héroes de Ñancahuazú.
Juan José Tórres was een socialistische politicus en één jaar president in 1970-1971. Hij werd afgezet door een militaire coup, met steun van de CIA. De VS had eerst al zijn pogingen tot sociale hervormingen geblokkeerd met een financiële en economische boycot. Na hem kwam fascistisch dictator Banzer aan de macht, een van de meest wreedaardige dictators in Bolivia van de 20ste eeuw.
In 1976 werd Tórres tijdens zijn ballingschap in Argentinië vermoord, als onderdeel van Operatie Condor, een door de CIA gecoördineerde golf van moordaanslagen op linkse Latijns-Amerikaanse politici. De lessen ‘anti-imperialisme’ in de academie werden door president Añez afgeschaft.
23 januari wordt dag van protest
Met al deze beslissingen overtreedt Añez haar grondwettelijk mandaat als interimpresident. 23 januari is niet alleen het officiële einde van haar grondwettelijk mandaat. Het is tevens de Dag van de Plurinationale Staat, de nationale feestdag.
De organisaties van de oppositie tegen Añez hebben op die dag grote mobilisaties aangekondigd. De opperbevelhebber van het leger heeft aangekondigd alle middelen te zullen inzetten “om de vrede en de sociale rust te vrijwaren.”
Het regime wil te allen prijze voorkomen dat de MAS zich kan herorganiseren voor de komende verkiezingen, de meeste leiders worden verhinderd deel te nemen aan de parlementaire verkiezingen door gevangenschap. Massabijeenkomsten worden onmogelijk gemaakt. De massamedia berichten alleen nog negatief over de MAS. Kleine radiostations en sociale media werden grotendeels geneutraliseerd of overgenomen.
In de eerste weken na de machtsgreep door de rechtse oppositie tegen Evo Morales waren de bewegingen die achter hem stonden nog gedesoriënteerd door de afwezigheid van hun leiders.
Ondertussen hebben de MAS en andere organisaties zich terug weten te reorganiseren. In een aantal regio’s en stadswijken werd de politie verdreven (zie Twitter hieronder). Vooral hier dreigt extreem geweld in de komende dagen.
Evo Morales, wiens mandaat na de verkiezingen officieel zou geëindigd zijn op 20 januari, bracht de leiding van de MAS samen in Argentinië, waar hij zijn goedkeuring gaf aan de kandidaten voor president en vice-president.
Luis Arce is voormalig minister van Economie en David Choquehuanca was minister van Buitenlandse Zaken. Minister Arce was verantwoordelijk voor het economisch beleid dat 3 miljoen Bolivianen, bijna alle inheemse burgers, uit de armoede konden ontsnappen.
In alle steden en op de hoofdwegen rijden leger en politie voortdurend over en weer om de bevolking te intimideren. Waarnemers ter plaatse vrezen dat de repressie vanaf 23 januari moordend zal zijn.
Het regime wil te allen prijze een herleving van de volksbewegingen voorkomen, die in 2006 tot de verkiezing van Evo Morales hadden geleid. Het valt niet uit te sluiten dat de verkiezingen na 3 mei worden uitgesteld, met de explosieve situatie in het land als uitvlucht.
Bronnen:
Sustituyen la escuela antiimperialista por Héroes de Ñancahuazú
Policías y militares salen a controlar las calles a seis días del 22 de enero
Bolivia, elecciones 2020, ¿Por qué el MAS opta por Arce y Choquehuanca?
Notes:
1 De officiële hoofdstad is Sucre, op 700 km van La Paz, maar de meeste overheidsgebouwen, zoals het presidentieel paleis en het parlement, evenals de meeste ambassades bevinden zich nog steeds in LaPaz.