Bron: Alfred de Zayas, 25 november 2021

In een wereld van nepnieuws, nepgeschiedenis, nepwetgeving en nepdiplomatie is het geen verrassing om ook nepdemocratie tegen te komen. Op 22 november meldde de Washington Post dat het in Stockholm gevestigde Internationale Instituut voor Democratie en Electorale Bijstand (IDEA) in zijn laatste rapport de VS degradeerde tot de categorie van een “afglijdende” democratie. Maar waren de VS ooit een “bastion van wereldwijde democratie” zoals het IDEA en de redacteuren van de Washington Post beweren?

In mijn verslagen aan de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en de Mensenrechtenraad heb ik gezegd dat democratie de correlatie inhoudt tussen de wil van het volk en het regeringsbeleid dat het volk aangaat. Democratisch bestuur is veel meer dan rituele periodieke verkiezingen, maar omvat echte beleidskeuzes, de macht van het volk om wetgeving voor te stellen, wetten en voorschriften per referendum aan te vechten, en van de regering transparantie en verantwoordingsplicht te eisen.

Bovendien is een goed geïnformeerd electoraat noodzakelijk voor een goed functionerende democratie. Dit betekent dat er toegang moet zijn tot waarheidsgetrouwe informatie en een pluraliteit van standpunten. Dit wordt gesaboteerd door zowel overheids- als particuliere manipulatie van het nieuws. Noam Chomsky zei dat in plaats van de democratie te bevorderen, de Amerikaanse mediaconglomeraten en bedrijfspers, waaronder de New York Times en de Washington Post, de democratie ondermijnen door “instemming te produceren”.

Als Amerikaans burger stem ik om de twee jaar, maar ik weet dat ons tweepartijenstelsel ondemocratisch is gebleken. Of ik nu Republikein of Democraat stem, ik krijg meer van hetzelfde, omdat beide partijen voorstander zijn van exceptionalisme, imperialisme, interventionisme, Wall Street boven Main Street. Het is alsof je moet kiezen tussen twee dranken die bijna hetzelfde smaken, zoals Pepsi en Coca-Cola. Beide partijen keuren het doden van tienduizenden burgers met drones goed. Beide keuren het gebruik van radioactieve wapens met verarmd uranium goed. Beide vervolgen journalisten en klokkenluiders die de misdaden die in onze naam worden gepleegd aan het licht durven te brengen. Beide partijen zijn sterk pro-Israël en anti-Palestijns. Beide leggen illegale eenzijdige dwangmaatregelen op aan landen die niet gehoorzamen aan de politieke bevelen van Uncle Sam.

Je hoeft geen anarchist te zijn om te beseffen dat onze gevestigde orde van plan is en de macht heeft om zichzelf in stand te houden. Natuurlijk wordt het electoraat uitgenodigd om mee te kiezen welke van de twee partijen hen moet onderdrukken, maar dit is een soort theater, vermaak voor de massa. Miljarden dollars worden verspild aan de mythe van democratische verkiezingen, maar, zoals Emma Goldman en Kurt Tucholsky beweren: “Als verkiezingen iets zouden veranderen, zouden ze worden afgeschaft”.

IDEA is intellectueel oneerlijk als het zich richt op de ondemocratische neigingen van Donald Trump, maar niet ingaat op de diepere oorzaken van problemen, de erfenis van slavernij en discriminatie, ook van de inheemse Cree, Sioux, Navajo – de “onbezongen slachtoffers” van de corporatocratie in de V.S. IDEA manipuleert wanneer het “pro-democratie bewegingen” over de hele wereld toejuicht – d.w.z. die groepen, meestal gefinancierd door het Westen, wier functie het is om ondemocratische “kleurenrevoluties” en door het buitenland opgelegde regimewisselingen te destabiliseren en te bevorderen.

Natuurlijk bestaan er aspecten van democratie in de VS, zoals die ook bestaan in China, Rusland, Wit-Rusland, Cuba en Venezuela. De vragen die IDEA in plaats daarvan zou moeten stellen, zijn hoe de deelname van het publiek aan het openbare leven kan worden vergemakkelijkt, hoe vooruitgang kan worden geboekt in de richting van vrede en sociale rechtvaardigheid, hoe de toegang tot informatie kan worden gewaarborgd en hoe een echte “marktplaats van ideeën” tot stand kan worden gebracht. IDEA behoort tot de “narratieve managers” die fungeren als een echokamer voor het establishment. Het slaat de plank mis wanneer het Hongarije, Polen en Slovenië aanwijst voor een vermeend democratisch verval, in plaats van de endemische demofobie aan te pakken in de meeste EU-lidstaten, waar publieke demonstraties worden onderdrukt – en niet alleen die tegen de lockdowns als gevolg van de pandemie. Blijkbaar meet IDEA met twee maten.

De democratische terugval was zichtbaar in Frankrijk met de onderdrukking van de “gele hesjes”, in Spanje met de brutale onderdrukking van het zelfbeschikkingsreferendum in Catalonië in 2017, de brutaliteit van de Guardia Civil tegen vreedzame kiezers, zwangere vrouwen, oude dames, het gebruik van rubberen kogels tegen burgers die gingen stemmen – ik heb zelf een aantal van deze slachtoffers geïnterviewd. Hoe kan IDEA zwijgen over het bestaan van politieke gevangenen in Spanje, wier enige “misdaad” is de uitvoering te eisen van hun recht om een referendum te houden, een recht dat wordt beschermd door het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (artikelen 1, 19, 25)?

In talloze resoluties heeft de Algemene Vergadering van de VN erkend dat er niet één enkel model van democratie bestaat, dat democratie niet kan worden geëxporteerd maar in eigen land moet worden gekweekt, dat elk land zijn eigen weg moet vinden in overeenstemming met het zelfbeschikkingsrecht van volkeren en de beginselen van het VN-Handvest.

Als VN-rapporteur heb ik de verkeerde prioriteiten van intergouvernementele en niet-gouvernementele organisaties aan de kaak gesteld, die erop uit lijken te zijn de status quo te handhaven, zodat de rijken rijk blijven en de armen arm blijven.


Alfred de Zayas is hoogleraar internationaal recht aan de Geneva School of Diplomacy en was Independent Expert on International Order 2012-2018 van de Verenigde Naties.