Bron: The Herman-Chomsky Propaganda Model ~~~
Noam Chomsky, een bekende sociaal criticus, en Edward Herman ontwikkelden een model, hoe nieuws wordt gevormd door een aantal ‘filters’.
Het algemene principe is dat macht geconcentreerd is bij relatief weinig ongekozen individuen en bedrijven, en dat dit leidt tot selectiviteit, filtering en opschonen van nieuwsberichten, zodat wat het grote publiek bereikt alleen datgene is dat het doel van die paar belanghebbenden ondersteunt, die doorgaans streven naar maximale persoonlijke macht en bedrijfswinst.
Eigendom en geld
Het is in de aard van het kapitalisme dat bedrijven met elkaar concurreren, dat sommigen groeien en slagen terwijl anderen falen en sluiten. Dit leidt er uiteindelijk toe dat markten worden gedomineerd door enkele zeer grote bedrijven. Vaak is er een enkele leider, een uitdager en een grote groep verliezers (zoals bijvoorbeeld in de colamarkt).
Er is niet alleen een concentratie van eigendom,, maar ook van macht. Wanneer de controle t.a.v. eerlijke concurrentie laks is, kunnen grotere bedrijven met list en bedrog en het gewicht van hun kapitaal en bekwaamheid gebruiken om concurrenten te saboteren of over te nemen.
Elk bedrijf is er om de doelstellingen van de eigenaar te dienen, hetgeen altruïstisch kan zijn. Maar als bedrijven beursgenoteerd zijn en aandelen verhandeld worden, betekent de aard van de aandelenmarkten dat de eigenaars nu alleen maar streven naar een verhoging van de kortetermijn financiële winst van een hogere koers of dividend. Een daghandelaar op Wall Street geeft weinig om werknemers of het grotere goed. Dit stroomt door naar motivatie van hogere functionarissen, van wie velen aandelenopties hebben, om zich grotendeels te richten op kortetermijngemelde winst.
Het Herman-Chomsky-model concentreert zich op de media-industrie, waar er relatief weinig grote bedrijven zijn die veel van de nieuwskanalen domineren. Zelfs met de komst van internet wordt de controle geleidelijk herwonnen, bijvoorbeeld door eigenaar te zijn van belangrijke hubs en invloed uit te oefenen op controlegerichte wetgeving.
Financiering en reclame
Zodoende is geld zowel essentieel voor het overleven van bedrijven als een motivatie op zich. Dit leidt tot de vraag hoe dingen worden gefinancierd. Voor nieuws en media kan dit een abonnementsmodel zijn of via advertenties. Veel kranten en tijdschriften gebruiken een combinatiemodel, met zowel een kostprijs als met advertenties die de prijs voor de consument verlagen. Tv maakt gebruik van verschillende methoden, van het universele abonnementsmodel van de Britse BBC, tot alleen reclame , tot een combinatie. Het internet kent ook een variëteit, hoewel veel sites informatie gratis verstrekken en afhankelijk zijn van reclame voor fondsen.
Wanneer adverteren een belangrijke inkomstenbron is, zullen alle artikelen, shows en dergelijke worden bekeken met betrekking tot welke advertentie-inkomsten daaruit kunnen worden behaald. Dit leidt vervolgens tot voorzichtigheid van redacteuren en mediamanagers om niet buitenboord te vallen, door zaken te uiten die hun grote adverteerders zouden kunnen storen (die niet verlegen zullen zijn om hun geld terug te nemen, als ze het gevoel hebben dat ze op enigerlei wijze worden geminacht). Verder kunnen adverteerders opzettelijk items ondersteunen die vooringenomen weergaven bieden die hen helpen en die het kijkpubliek misleiden.
Op het internet is zoekmachine prioriteit een belangrijke gewenste factor en zullen adverteerders hierdoor aanzienlijk worden beïnvloed. Het internet geeft ook veel meer onmiddellijke en nauwkeurige gegevens die nog meer manipulatieve en fijn afgestemde advertenties mogelijk maken die snel vorm zullen geven aan wat wordt geproduceerd en gepubliceerd.
Sourcing van informatie en expertise
Wanneer nieuwsverhalen verschijnen, waar komen ze dan vandaan? Met relatief weinig belangrijke bronnen voor nieuws, wordt dit ook een filter aspect.
Kleinere (en zelfs grotere) nieuwsorganisaties halen hun nieuwsitems vaak uit wat beschikbaar is via gemakkelijke kanalen in plaats van verslaggevers overal in de straat te sturen. De druk om te publiceren tegen minimale kosten betekent ook dat er heel weinig tijd wordt besteed aan het controleren in hoeverre deze verhalen waar zijn.
Het is zeer in het belang van de machthebbers om het nieuws te beheersen. Bedrijven en overheden hebben grote marketing- en PR-afdelingen die persberichten creëren die nieuwsorganisaties met weinig weerstand accepteren. Organisaties kunnen ook experts voor een interview aanbieden die uiteraard de doelstellingen van hun werkgever ondersteunen. Zelfs academisch onderzoek wordt vaak gefinancierd door geïnteresseerde partijen, zodat ‘wetenschappelijke kennis’ vol vertekening kan zijn.
Er is een concentrerend effect op het internet waar, hoewel velen kunnen schrijven wat ze willen, er maar een paar veel aandacht krijgen. Op dezelfde manier waarop industrieën worden gedomineerd door een paar grote spelers, blijven informatiekanalen ook met een paar krachtige schrijvers over, die gemakkelijk kunnen worden verleid (of gedwongen) door machtige derden.
Beschermd door afweer
Soms lekt er informatie, die de machthebbers ongelegen komt. Ze hebben dan nog steeds genoeg mogelijkheden om te reageren op dergelijke problemen, van genereuze compensatie aan ontevreden klanten wiens klachten viraal zijn geworden, tot bedrijfsjuristen die degenen die zich tegen hen keren bedreigen en misschien aanklagen, zelfs tot het veroorzaken van financiële ondergang of opsluiting . Dergelijke situaties kunnen dan gebruikt worden als waarschuwingverhalen, om te wijzen op het gevaar om zich tegen ‘Big Brother’ te keren.
Er zijn veel andere vormen van afweer, zoals het publiceren van blogs, nieuwsbrieven, het houden van toespraken, sponsoring, het ondersteunen van wetgeving, telefoontjes en andere methoden om mensen die zich zouden verzetten of anderszins overlast zouden veroorzaken af te kopen, af te matten, te verslaan of te straffen. Indien dat goed gedaan wordt, zullen andersdenkenden niet eens de moeite nemen om zichzelf te laten horen, denkend aan de persoonlijke risico’s die ze daarbij nemen.
Anticommunisme en angst
Op het hoogste niveau kunnen demonen worden gecreëerd die hele bevolkingsgroepen zullen intimideren en die kunnen worden gebruikt als een excuus voor maatregelen zoals verhoogde veiligheid, mediacontrole en ondersteuning van bijvoorbeeld militaire industrieën. In Amerika was het communisme jarenlang de demon. Na de ondergang van de Sovjetrepubliek, werd eerst een nieuwe demon gevonden in Irak en daarna in islamistisch terrorisme. De stemming wordt verder versterkt door films en tv-series die angsten dramatiseren.
Angst is een krachtige driver en zorgt ervoor dat mensen naar een redder zoeken. Ze accepteren ook dingen die ze anders misschien niet leuk zouden vinden. Een algemene angst die over de hele bevolking wordt verspreid, maakt ze buigzamer. Communisme en terrorisme zijn slechts twee manieren om angst te creëren. Andere zeer realistische angsten zijn verlies van iemands spaargeld of huis, verlies van werk, enzovoort. Koppen in het nieuws spelen vaak in op dergelijke angsttriggers.
Zie ook
- Herman, Edward S. en Noam Chomsky (1988). Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon
- Herman, E.S. (1996). The Propaganda Model Revisited. Maandelijks overzicht, Vol.48, juli-aug.