Bron: Aidan O'Brien covertactionmagazine 6 maart 2021 ~~~
Tien Amerikaanse presidenten,[1] 20 CIA-directeuren,[2] en 56 jaar van geheime actie[3] verneukten de armen van Brazilië en maakten de weg vrij voor de verkiezing van Jair Bolsonaro
Covid-19, moord, evangelisch christendom, misdaad, vernietiging van het milieu, drugs, sloppenwijken, ongelijkheid, corruptie, het maakt niet uit wat je kiest, Brazilië is een wereldleider in alles – en nog veel meer.
Nu de arbeiderspartij tanende is, domineert een kleine minderheid de economie van het land. Ongeveer 1% van de bevolking, d.w.z. 1,5 miljoen mensen, controleren 47% van al het onroerend goed.[4] Het armoedecijfer in Brazilië ligt rond de 20%, waar president Jair Bolsonaro geen probleem mee heeft.
De gevaren van grootschalige privatiseringsinitiatieven onder Bolsonaro werden duidelijk toen de Amazonestad Manaus zonder zuurstof kwam te zitten om COVID-19 patiënten te helpen.
Zelfs toen een private aannemer de regering informeerde dat het de stad niet voldoende kon bevoorraden, deed de regering niets en verklaarde – tegen alle wetenschappelijk bewijs in – dat een vroegtijdige behandeling voor COVID-19 niet werkte.
Het wapenbezit is intussen aanzienlijk gestegen sinds Bolsonaro in 2019 aantrad, en zal in 2020 exploderen.[5]
Het is de wet van de jungle, een jungle die Bolsonaro druk aan het afbranden is. Het is tropisch neoliberalisme. Niets is heilig, het minst van al, het leven van gewone mensen.
Bolsonaro heeft de economie in handen gelegd van een team van “Chicago boys”, discipelen van de zogenaamde “vrije-markt” theoreticus Milton Friedman.[6]
De leider van dit team, minister van Economie Paulo Guedes – een voormalig investeringsbankier – is afgestudeerd aan de Universiteit van Chicago, waar hij studeerde onder Friedman. Hij heeft andere Chicago afgestudeerden op topfuncties benoemd, waaronder Joaquim Levy om een grote staatsbank te leiden, Rubem Novaes een andere, en Roberto Castello Branco om oliegigant Petrorbras te leiden.[7]
Guedes woonde zelf in het Chili van Augusto Pinochet en wat hij zag beviel hem. Zijn plan voor Brazilië is om de belastingen te verlagen, de pensioenen te verlagen en de overheid in te krimpen. Met andere woorden, hij wil dat de rijken aan de top nog meer van Brazilië gaan bezitten.
Het was niet de bedoeling dat het zo zou gaan.
Brazilië begon zichzelf te moderniseren in 1930. De centralisatie van de Braziliaanse staat volgde op een “luitenantenopstand”.
Het opbouwen en versterken van de natie werd de regel. Dit omvatte de mobilisatie van de massa’s. Het betekende industrialisatie en ontwikkeling. Alles onder het leidende oog van de Braziliaanse regering.
De leider van dit dappere nieuwe Brazilië was Getúlio Vargas (1882-1954). Deze overwegend welwillende dictator ontketende de macht van de staat.
Vargas brak met het semi-feodalisme van de Eerste Republiek van Brazilië (1889-1930) en politiseerde de arbeidersklasse van Brazilië. En daarmee ondermijnde hij de traditionele macht van een kleine minderheid die alles bezat.
En door de natuurlijke rijkdommen van Brazilië te ontwikkelen voor het welzijn van Brazilië (Vargas richtte in 1953 Petrobras op – de oliemaatschappij in handen van de overheid), ondermijnde hij de “buitenlandse markten en buitenlandse investeerders” die Brazilië sinds de 16e eeuw hadden gedomineerd.
Hoe weten we dat hij de lokale aristocratie en de globale imperialisten ondermijnde? Omdat Vargas dat zei in zijn zelfmoordbrief uit 1954:
Eens te meer hebben de krachten en belangen die tegen het volk werken, zich opnieuw georganiseerd en breken tegen mij uit… De ondergrondse campagne van internationale groepen sloot zich aan bij die van nationale groepen die tegen het beleid van volledige werkgelegenheid werkten. De wet op de overwinsten werd tegengehouden in het Congres. Haatgevoelens werden ontketend tegen de terechte herziening van de minimumlonen. Ik wilde nationale vrijheid brengen in het gebruik van onze hulpbronnen door middel van Petrobras; dit was nauwelijks begonnen te werken toen de golf van agitatie aanzwol…[8]
Hoe kunnen we zijn woorden vertrouwen? Omdat de dynamiek of dialectiek die hij beschrijft perfect de decennia verklaart die volgden op zijn zelfmoord. De tijd heeft hem gelijk gegeven.
De presidenten die Vargas opvolgden, Juscelino Kubitschek (1956-61) en João Goulart (1961-64), zetten het project voort dat Vargas begonnen was: de opbouw van een door de staat geleide Braziliaanse economie. Een ondergrondse campagne van internationale groepen en nationale groeperingen maakte echter een dramatisch einde aan dit project tijdens de beruchte staatsgreep van 1964.
De nationale dimensie van deze staatsgreep die een einde maakte aan de visie van Vargas – bekend als “de vader van de armen” – betrof de openlijke acties van het Braziliaanse leger. En de internationale dimensie betrof de heimelijke activiteiten van de regering van de V.S., die de voornaamste aanstichter van de staatsgreep was.
Washington, D.C. had een codenaam voor de verwijdering van João Goulart – “Operation Brother Sam” – en was bereid om binnen te vallen als de staatsgreep niet volgens plan zou verlopen.
Amerikaanse oorlogsschepen (bijvoorbeeld het vliegdekschip USS Forrestal) werden naar Brazilië gestuurd om zo nodig te assisteren. De Central Intelligence Agency (CIA) was de architect van de operatie.
Zij financierde en verbond de binnenlandse oppositie tegen het volksnationalisme van Goulart. Er werd een miljoen dollar verstrekt aan het door USAID gefinancierde American Institute for Free Labor Development (AIFLD) van de AFL-CIO, dat vakbondsleiders instrueerde hoe ze stakingen en demonstraties tegen Goulart moesten organiseren.[9]
Daarna intensiveerde de CIA, onder de dekmantel van USAID’s Office of Public Safety (OPS), de training van de Braziliaanse politie, die Operatie Bandeirantes opzette, een voorloper van het Phoenix programma dat zich richtte op het oppakken en martelen van linkse dissidenten.[10]
Buitenlandse autofabrikanten werkten samen met de nieuwe militaire junta door te helpen bij het identificeren van “subversieven” op hun loonlijsten die werden gearresteerd of vastgezet als onderdeel van Bandeirantes.
Lincoln Gordon, de Amerikaanse ambassadeur in Brazilië van 1961-1966, beweerde dat de staatsgreep van 1964 “de meest beslissende overwinning voor de vrijheid in het midden van de twintigste eeuw was.”[11]
Vrijheid voor de belangen van de Amerikaanse elite, betekent dat – en die van de Amerikaanse bedrijven en een minderheid van de Brazilianen die het grootste deel van de rijkdom monopoliseerden.
In het midden van de Koude Oorlog wilde Washington niet nog een Cuba of een China. Het zag de populaire agenda van Vargas en zijn opvolgers als een bedreiging voor zijn mondiale elitarisme en de voortzetting van zijn beschikking over de olie, mineralen en andere natuurlijke hulpbronnen van Brazilië. Door hun optreden in Brazilië hielden de VS in feite rechtstreeks de semi-feodale sociale verhoudingen in stand die Vargas wilde moderniseren.
Het was het signaal waar buitenlandse investeerders en schuldeisers op zaten te wachten. Na 1964 stroomde er buitenlands geld naar Brazilië, terwijl de Braziliaanse arbeiders en boeren opnieuw gevangen zaten in hun eigen land en gedwongen werden de laagste lonen en slechtste arbeidsomstandigheden te accepteren. In de ogen van de door de V.S. gesteunde elite minderheid binnen (en buiten) Brazilië: Het was een “economisch wonder”.
Never mind het feit dat volgens de Nationale Waarheidscommissie, die in 2014 een rapport uitbracht, 8.000 inheemse mensen en ten minste 434 politieke dissidenten werden vermoord tijdens de periode van het militaire bewind.
Vandaag, wanneer Jair Bolsonaro de staatsgreep van 1964 viert, viert hij een Amerikaanse plutocratische versie van Brazilië. Hij verwerpt de Braziliaanse soevereiniteit en herleeft een Nationale Veiligheidsdoctrine die de VS tijdens de Koude Oorlog naar Brazilië exporteerden – een doctrine zich richt op een “interne vijand” (de politiek van de arbeidersklasse of het milieu of de politiek van de landlozen of de politiek van de Indianen).
Kortom, hij huldigt een doctrine die moderne sociale verhoudingen criminaliseert en semi-feodale sociale verhoudingen institutionaliseert.
Na de Tweede Wereldoorlog werd deze doctrine vanuit de VS naar Brazilië overgebracht via militaire hogescholen en de Amerikaanse School of the Americas, die nu het Western Hemisphere Institute for Security Cooperation heet. En het doel was allesbehalve de “nationale veiligheid” van Brazilië. Integendeel, het was ontworpen om de economische en geopolitieke belangen van de V.S. en haar achterban in Brazilië veilig te stellen – de kleine minderheid die alles bezat.
Washington D.C.’s topplanner in de Koude Oorlog, George F. Kennan, vatte het idee achter de doctrine (en daarmee de toekomst van Brazilië) in 1950 bondig samen, toen hij schreef over Latijns Amerika:
Het uiteindelijke antwoord zou een onaangenaam antwoord kunnen zijn, [een militaire dictatuur, extreme ongelijkheid, maar] we moeten niet aarzelen voor politionele repressie door de lokale regering. Dit is niet beschamend, aangezien de communisten [populaire en nationalistische politici] in wezen verraders zijn […] Het is beter om een sterk regime aan de macht te hebben dan een liberale regering indien deze toegeeflijk en ontspannen is en doordrongen van communisten [sociaal progressieve nationalisten].[13]
De staatsgreep van 1964 beschouwend als een “triomfantelijke slag tegen het communisme,” diende Bolsonaro rechtstreeks de militaire regering in Brazilië in de late jaren 1970 als een leger kapitein.
Zijn superieure officieren verklaarden dat hij “agressieve ambitie had” inclusief voor “financieel en economisch gewin,” een verwijzing naar Bolsonaro’s poging om goud te delven in de staat Bahia.
De regering-Obama hielp de opkomst van Bolsonaro te faciliteren door in augustus 2016 de illegale impeachment van Dilma Rousseff van de Braziliaanse Arbeiderspartij, die in haar jeugd was gemarteld door het Braziliaanse leger, niet te veroordelen.[14]
Rousseff werd beschuldigd van het illegaal manipuleren van overheidsrekeningen, maar de aanklachten werden zwaar gepolitiseerd.
Haar opvolger, Michel Temer, werd later gearresteerd op meer onderbouwde aanklachten die onder meer het aannemen van een steekpenning van 1 miljoen dollar omvatten in ruil voor het gunnen van een bouwcontract voor een kerncentrale aan drie bedrijven.[15]
De dag na de afzetting van Rousseff kwam de leider van de Braziliaanse Senaatscommissie voor Buitenlandse Betrekkingen, Aloysio Nunes, naar de VS en had een ontmoeting met Thomas Shannon, de onder-staatssecretaris voor Politieke Zaken, wat duidde op steun voor de de facto staatsgreep die een einde maakte aan wat de Wereldbank het “gouden decennium” van Brazilië onder het bewind van de Arbeiderspartij noemde, waarin miljoenen uit de armoede werden getild.[16]
Bolsonaro heeft de grote ommekeer van Brazilië voortgezet, waarbij hij zijn trouw aan de VS nooit heeft verborgen.
Evenmin verbergt hij zijn minachting voor het Brazilië dat Vargas en zijn opvolgers probeerden op te bouwen. In maart 2019, nadat hij in januari Braziliaans president was geworden – een daad van eerbetoon en een daad van gehoorzaamheid – bezocht hij het Amerikaanse hoofdkwartier van de CIA – de architecten van de staatsgreep van 1964.
In augustus 2019 verklaarde Bolsonaro dat het zijn bedoeling is om Vargas’ grootste erfenis – Petrobras – de staatsoliemaatschappij tegen 2022 volledig te privatiseren.
Er is nog een Amerikaanse doctrine die het post-1964 Brazilië en in het bijzonder het Brazilië van Bolsonaro inkapselt: de Low-Intensity Conflict doctrine. Deze wordt “gekenmerkt door de militairen die politierollen overnemen en de politie die zich meer gedraagt als de militairen.”[17]
Wanneer een minderheid een onevenredig deel van de rijkdom bezit, bestaat de neiging om de arme meerderheid te criminaliseren. De klassenstrijd begint te voelen als een oorlog van lage intensiteit.
Sinds de door de VS gepleegde staatsgreep van 1964 is Brazilië verwikkeld in een conflict van lage intensiteit waarin – om president Bolsonar te parafraseren – mensen sterven als kakkerlakken. Sinds het begin van de 21e eeuw zijn er in Brazilië meer dan 1.000.000 mensen vermoord.[18] We kunnen gerust stellen dat het bijna allemaal arme mensen waren – “de kinderen van Vargas.”
Topfoto: Jair Bolsonaro geeft pistoolgroet na ondertekening van de wet die restricties op wapenbezit versoepelt. [Bron: diggitmagazine.com]
VOETNOTEN
[1] Johnson, Nixon, Ford, Carter, Reagan, Bush1 Clinton, Bush2, Obama, Trump.
[2] Dulles, McCone, Raborn, Helms, Schlesinger, Colby, Bush, Turner, Casey, Webster, Gates, Woolsey, Deutch, Tenet, Goss, Hayden, Panetta, Petraeus, Brennan, Pompeo.
[3] 1964-2018.
[4] Lulu Garcia-Navarro, “For Brazil’s 1 Percenters The Land Stays In The Family Forever,” August 25, 2015, https://landportal.org/news/2015/08/brazils-1-percenters-land-stays-family-forever
[5] Alicia Prager and Laís Martins, “Firearms exports to Brazil surge as gun ownership increases under Bolsonaro,” July 31, 2020, https://www.theguardian.com
[6] David Biller and Raymond Colitt, “Milton Friedman’s Brazil Moment: Band of Disciplines Take Charge,” Bloomberg News, December 12, 2018.
[7] Biller and Colitt, “Milton Friedman’s Brazil Moment.”
[8] Getúlio Vargas “suicide note,” August 24, 1954, quoted in Thayer Watkins, “Getulio Vargas and the Estado Nôvo,” San José State University Department of Economics, https://www.sjsu.edu
[9] Stephen G. Rabe, The Most Dangerous Area in the World: John F. Kennedy Confronts Communist Revolution in Latin America (Chapel Hill: The University of North Carolina Press, 1999), 69.
[10] Jeremy Kuzmarov, Modernizing Repression: Police Training and Nation Building in the American Century (Amherst, MA: University of Massachusetts Press, 2012), 225; Martha K. Huggins, Political Policing: The United States and Latin America (Durham, NC: Duke University Press, 1998).
[11] David Binder, “U.S. Assembled a Force in 1964 For Possible Use in Brazil Coup,” December 30, 1976, https://www.nytimes.com; The Dominion news from the grassroots, “US Role in 1964 Brazilian Military Coup Revealed: National Security Archive,” April 6, 2004, https://www.dominionpaper.ca; James G. Hershberg and Peter Kornbluh, “Brazil Marks 50th Anniversary of Military Coup,” April 2, 2014, The National Security Archive, https://www.nsarchive2.gwu.edu; Wright, Thomas C., Latin America in the Era of the Cuban Revolution (Westport, Conn: Praeger, 2001).
[12] Eduardo Munhoz Svartman, “Brazil-United States Military Relations during the Cold War: Political Dynamic and Arms Transfers,” January 2011, brazilianpoliticssciencereview, https://www.oaji.net
[13] George F. Kennan, 1950, quoted in Anthony W. Pereira, “The US Role in the 1964 Coup in Brazil: A Reassessment,” Bulletin of Latin American Research, 2016, https://doi.org/10.1111/blar.12518
[14] Jeremy Kuzmarov, Obama’s Unending Wars: Fronting the Foreign Policy of the Permanent Warfare State (Atlanta: Clarity Press, 2019), 303.
[15] Anna Jean Kaier, “Brazil’s Former President Michel Temer Arrested in Corruption Investigation,” The Guardian, March 21, 2019, https://www.theguardian.com/world/2019/mar/21/brazils-former-president-michel-temer-arrested-in-corruption-investigation
[16] Kuzmarov, Obama’s Unending Wars, 303, 304.
[17] Joseph Nevins and Timothy Dunn, “Conflict of a Different Sort,” October 31, 2008, NACLA Report, https://www.nacla.org
[18] Robert Muggah, “Brazil’s Murder Rate Finally Fell – and by a Lot,” April 22, 2019, https://www.foreignpolicy.com