Bron: Hernán Viudes
covertactionmagazine 1 juli 2025 ~~~
President Luis Arce kwam eind 2020 aan de macht met een links discours en als de uitverkoren opvolger van Evo Morales.
Vijf jaar later eindigt hij zijn ambtstermijn zonder de mogelijkheid om zich herkiesbaar te stellen (hij trad af na een peiling van slechts 1%) en met honderden politieke gevangenen – allemaal, paradoxaal genoeg, afkomstig uit dezelfde inheemse en arbeiderssectoren die op hem hadden gestemd.
De politieke uitsluiting van tegenstanders, de economische crisis en de sociale chaos vormen de ware realiteit van het Bolivia van vandaag.
Op 6 juni keurde het Hoogste Verkiezingstribunaal van Bolivia (TSE) tien presidentiële kandidaten goed die zich inschreven voor de komende algemene verkiezingen op 17 augustus. Evo Morales zat daar niet bij en ook niemand van zijn Nationale Actie Partij (PAN-BOL).
Evo Morales [Bron: yahoo.com].
Hoewel politieke partijen hun kandidaten tot 3 juli mogen wijzigen, blijft het een feit dat 64,2% van alle kandidaturen die door politieke partijen werden ingediend, werden gediskwalificeerd omdat ze niet voldeden aan verschillende vereisten (zie grafiek).
[Bron: x.com]
Gabriela Montaño, voormalig minister van Volksgezondheid onder Morales en voormalig voorzitter van de Senaat, beschreef de situatie voor CovertAction Magazine: “Het is mogelijk dat elke politieke partij die zich aansluit bij het populaire blok te maken krijgt met diskwalificatie.
Meer dan 200 boerenleiders zijn gevangen gezet, beschuldigd van terrorisme. De poging om hen te verbieden, om zo de deur van de democratie te sluiten voor de volkssectoren, dwingt hen om te mobiliseren en actie te voeren buiten het verkiezingsproces om, in een poging om de problemen van het land op te lossen. De regering heeft al aangekondigd dat ze deze mobilisaties zal onderdrukken en hun leiders gevangen zal zetten. Er is een duidelijke intentie van zowel rechts als de regering van Arce om grote delen van de bevolking uit te sluiten van het democratische verkiezingsleven. Dit brengt ernstige risico’s met zich mee: Wat niet langs electorale weg opgelost kan worden, zal andere wegen vinden – sociale mobilisatie, die het risico loopt om brutaal onderdrukt te worden.”
De regering van Arce beschuldigde de voormalige president van “terrorisme” en andere misdaden omdat hij opdracht zou hebben gegeven tot wegblokkades. Een video waarop te zien is hoe de leider een van zijn volgelingen aanspoort om wegen te blokkeren was genoeg voor het openbaar ministerie om een strafrechtelijk onderzoek te openen.
De vervolging ging zelfs zo ver dat Ponciano Santos, een leider die banden heeft met Evo Morales, werd gearresteerd.
Ponciano Santos [Bron: lapatria.bo].
Bolivia heeft te maken met een gefragmenteerde polarisatie: Aan de ene kant staat een rechts kamp met zeven kandidaten wiens politieke project de meerderheid van de bevolking uitsluit en de verschillende inheemse en boerengroepen die deel uitmaken van de unieke Plurinationale staat van het land buiten beschouwing laat.
Het rechtse oppositieblok wordt geleid door voormalig president Jorge Quiroga (Libre), zakenman Samuel Doria Medina (Unidad) en de burgemeester van Cochabamba, Manfred Reyes Villa (Autonomie voor Bolivia). De eerste twee worden beschouwd als de meest waarschijnlijke kandidaten.
Jorge Quiroga [Bron: brujuladigital.net].
“Rechts is er niet in geslaagd om een nationaal politiek project op te bouwen en heeft zichzelf gereduceerd tot een substituut voor het project van het volk, door uitingen van haat en intolerantie tegenover populaire sectoren – er is geen nationale visie,” zegt politicoloog Jorge Richter. “Deze presidentiële tickets weerspiegelen de meest verstedelijkte sectoren van ons land; er is geen diversiteit, geen ‘andersheid’ vertegenwoordigd in deze formules. Voor hen is het een tijd van technologische innovatie, niet van sociopolitiek inzicht – wat echt belangrijk is, zelfs meer dan de economie,” voegt Richter toe.
Aan de andere kant is links ook verdeeld, nu een van de belangrijkste leiders zich niet kandidaat mag stellen. Het argument is dat Evo Morales al president is geweest en dat de grondwet hem niet toestaat zich nog een keer verkiesbaar te stellen. Een politiek feit versterkt deze theorie: In 2016 riep Evo op tot een referendum om hem een vierde termijn te geven – en hij verloor met 51% tegen 49%.
“Op dat moment streefde Evo Morales naar een nieuwe verkiezingstermijn – zijn vierde opeenvolgende. Het was een breuk in de institutionele orde, een staatsgreep, die een einde maakte aan zijn presidentschap slechts twee maanden voordat zijn termijn zou aflopen. Vanaf dat moment kwam de MAS (Beweging voor Socialisme) in een soort intern conflict terecht – eerst rustig en ingetogen. Maar tegen 2020 escaleerden de spanningen in een confrontatie tussen Evo Morales, die probeerde de controle over de partij terug te krijgen en de presidentskandidatuur veilig te stellen, en de huidige president Luis Arce, die zichzelf zag als Evo’s opvolger – misschien zelfs zijn natuurlijke opvolger. Uiteindelijk slaagde geen van beiden: Evo was niet in staat om zich kandidaat te stellen en Arce, nadat hij de partij had overgenomen, was niet in staat om de kandidaat van de sociale bewegingen te worden. Dit heeft geleid tot een splitsing binnen links. Voor het eerst gaat het socialisme verdeeld de verkiezingen in,” legt Richter uit.
Nog een bewijs van de breuk tussen Morales en Arce is dat de huidige president Eduardo del Castillo (wiens goedkeuringscijfer rond de 1% schommelt) heeft gekozen als zijn kandidaat voor de historische Beweging voor Socialisme (MAS). Del Castillo is de minister die verantwoordelijk is voor de binnenlandse veiligheid en de politie – dezelfde politie die een operatie uitvoerde die Evo Morales bijna het leven kostte. “Del Castillo nam het politieke standpunt in om sociale leiders en bewegingen te criminaliseren”, zegt Gabriela Montaño. Del Castillo kreeg ook te maken met interne kritiek van de MAS achterban, die hem ziet als meer loyaal aan de macht van de staat dan aan de grondbeginselen van de partij.
[
Politicoloog Jorge Richter: “Bolivia heeft een breuk ervaren sinds december 2005, toen MAS de verkiezingsoverwinning behaalde en een ‘veranderingsproces’ in gang zette dat sociaal-politiek geïnterpreteerd kan worden om de lange greep van Evo Morales op de macht te begrijpen. Maar vanuit het perspectief van het liberale institutionalisme dat in onze nieuwe grondwet is verankerd, kan het ook worden gezien als een obsessieve fixatie op macht met autoritaire neigingen om geen controle op te geven. Beide interpretaties zijn geldig. Maar tegen 2019 begon dit veranderingsproces op stoom te raken en werd het niet hernieuwd.”
De uitdaging voor deze verkiezingen is om een nationaal project op te bouwen dat de verschillende nationale groepen binnen de Boliviaanse staat omvat. Zoals Richter stelt: “Samenlevingen organiseren hun samenleven en dat moet gebaseerd zijn op gelijkheid, alleen dan kunnen economische ontwikkelingsmodellen besproken worden. Rechts heeft geen nationaal project. Een evenwicht van machten is essentieel, wat ook een evenwicht van vertegenwoordiging is. En dat betekent het organiseren en harmoniseren van het samenleven van de verschillende sectoren die op hetzelfde grondgebied wonen.”
Het grote probleem is dat dit politieke proces voortkomt uit een politiek verbod. Vanuit een betuttelende democratie is het bijna onmogelijk om een inclusief nationaal project te ontwikkelen.
Een mogelijke oplossing zou zijn dat alle bevolkingssectoren zich verenigen achter kandidaat Andrónico Rodríguez, die een natuurlijke band heeft met Evo Morales omdat hij uit dezelfde volksbeweging in het land komt: de Cochabamba Tropics regio en de cocaproducerende gebieden. Gabriela Montaño gelooft dat “een overeenkomst tussen Evo en Andrónico niet alleen mogelijk is, maar ook wenselijk. Het is de meest logische optie als we een rampzalige oplossing willen vermijden.”
Richter is categorisch: “In Bolivia wordt politiek gemaakt met de Plurinationale Staat, met diversiteit, sectoren die niet langer in de marge kunnen worden gelaten zoals historisch gezien hun lot is geweest.”
topfoto: bron: channelstv.com