Bron: Francisco Dominguez chicagoalbasolidarity.org 7 september 2023 ~~~
Na het eerste deel, is dit deel twee van de historische analyse, met de hoofdstukken
- Pogingen van de VS tot ‘regimeverandering’ na Chavez
- Amerikaanse sancties als middel tot economische vernietiging
- De leidende rol van Venezuela in de wereld en Latijns-Amerika
Redactioneel voorwoord:
Deze driedelige historische analyze beschrijft de langdurige en zware bevrijdingsstrijd van een soevereine staat, de Bolivariaanse Republiek van Venezuela, daarbij gewelddadig tegengewerkt door een oppermachtig imperium dat deze staat lang heeft kunnen uitbuiten en beroven .
Een met de burgers overeengekomen souvereine staatsvorm kan de in een overeenkomst vastgelegd burgerrechten bewaken , zo nodig verdedigen, en toekomstdoelen en een gemeenschappelijke ontwikkeling bevorderen.
Een Imperium is geen staatsvorm. Integendeel! Het heeft geen verkiesbaar leiderschap, geen overeenkomst, geen mandaat, en voelt zich niet verantwoordelijk voor zijn burgers, of onderdanen. Het is een macht boven staten, die geen souvereiniteit respecteert, en zijn centralistische invloed op de instituten en burgers in al die staten zal blijven uitoefenen totdat het definitief verslagen wordt.
Essentieel om de actuele wereldsituatie te begrijpen, is het besef, of beter begrip, dat het tweede Europese imperium, het Habsburgse Rijk, in feite nooit verslagen is. Het is verschoven van midden naar west, via invloedrijke vazallen zoals koninkrijken, en heeft zich almaar uitgebreid. Met name de oranje dynastie heeft daar een grote rol in gespeeld, en is in vele opzichten nog een spin in het imperiale web.
Een feitelijke macht – alias Deep State – verscholen achter de zichtbare macht is geen ‘compleetdenkerfantasie’, maar een logisch ontwikkeling, waarin straffeloos gepleegde misdaden een optie zijn. De historie van de VS, de huidige vaandeldrager van het imperium, kent vele uit de weg geruimde presidenten, sociale leiders en politieke dissidenten, die door deze feitelijke macht als een bedreiging gezien werden.
Het is niet verwonderlijk dat een 800 jaar lang heersend imperium tot geweldige misdaden tegen de mensheid in staat is, om zijn collectieve macht in het ingenomen domein, op dit moment wereldwijd, te behouden. Hiervan zijn vele duizenden voorbeelden. De actuele situatie in Venezuela is er een van, en de uitmuntende historische analyse van de in 1973 uit Chili gevluchte Francisco Dominguez geeft in deze exemplarische, ijzige, nauwelijks voorstelbare realiteit een essentieel, veelomvattend inzicht.
Historische analyse van van Francisco Dominguez (vervolg op deel 1,)
3. Pogingen van de VS tot ‘regimeverandering’ na Chavez
Met de vroegtijdige dood van Hugo Chavez, voerde de VS de veelzijdige hybride oorlog op om de revolutie te vernietigen. Dit werd gestart op 9 maart 2015 met de ondertekening door Obama van Uitvoerend Order 13692 waarin de regering van Venezuela werd gekarakteriseerd als “een ongewone en buitengewone bedreiging voor de nationale veiligheid en het buitenlands beleid van de Verenigde Staten.
Obama’s Uitvoeringsbevel 13692 was zowel een juridisch vijgenblad voor als het vervolg van een meedogenloos crescendo van agressie tegen de Bolivariaanse regering. Vanaf 2017, tijdens Trump (en daarna Biden) zou de agressie enorm toenemen, tot aan maart 2022, toen president Biden, wanhopig op zoek naar olievoorraden, een officiële Amerikaanse delegatie stuurde om met president Maduro te praten. Al in juli 2017, zes maanden na zijn inauguratie, vatte Trump de werkelijke intentie van de VS ten opzichte van Venezuela samen door te verklaren dat om de regering-Maduro te verdrijven “alle opties op tafel liggen”. Deze openlijk militaire dreiging zou onophoudelijk herhaald worden door Trump zelf, en door fanatieke koude strijders zoals John Bolton, gedurende zijn hele regering.
De defensiesamenwerkingsovereenkomst tussen de VS en Colombia uit 2009 was een opstapje naar een ‘militaire oplossing’ voor het ‘Venezolaanse probleem’ van de VS. In overeenstemming hiermee nam het Ministerie van Buitenlandse Zaken de propagandataak op zich om het Bolivariaanse Venezuela valselijk af te schilderen als een staat die terroristische organisaties sponsort. Al in 2004 stelden de landenrapporten over terrorisme van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken: “De samenwerking met Venezuela op het gebied van terrorismebestrijding bleef op zijn best inconsistent”. Het rapport van 2005 ging nog verder: “De samenwerking van Venezuela in de internationale campagne tegen terrorisme bleef te verwaarlozen.”
In 2014 werd Venezuela door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken voor het negende achtereenvolgende jaar aangeklaagd omdat het niet volledig meewerkte met de Amerikaanse inspanningen op het gebied van terrorismebestrijding, en dat het de activiteiten van FARC, ELN, ETA en Hezbollah ondersteunde.[7] In 2011 legden de VS opnieuw sancties op tegen een Venezolaanse wapenfabriek, gevolgd door het blokkeren van wapenverkopen aan Venezuela in 2015, en in hetzelfde jaar bezocht de toenmalige vice-president Joe Biden het Caribisch gebied om landen onder druk te zetten om Petrocaribe te verlaten, suggererend dat Maduro nog maar weinig tijd zou hebben. In het 2020 Country Report on Terrorism herhaalde het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken voor de zoveelste keer de valse beschuldiging dat “Venezuela een tolerante omgeving bleef voor bekende terroristische groeperingen, waaronder dissidenten van de FARC, het uit Colombia afkomstige ELN en sympathisanten van Hezbollah”.
Bovendien voerden de VS vanaf 2004 een intensieve campagne waarin de Bolivariaanse regering valselijk werd afgeschilderd als het belangrijkste knooppunt van de drugshandel; propaganda die voornamelijk werd verspreid door SOUTHCOM, waardoor een extra militaire dimensie werd toegevoegd aan de Amerikaanse agressie tegen Venezuela. In 2004 voegde de commandant van SOUTHCOM, generaal James Hill, in een rapport aan de Senaat drugshandel, radicaal populisme en guerrillagroepen samen in het Amerikaanse antiterrorismebeleid als belangrijke bedreigingen voor het westelijk halfrond, waarbij hij Venezuela, Bolivia en Colombia aanwees als bronnen voor deze problemen. In 2021 vertelde admiraal Craig Faller, commandant van SOUTHCOM, de Senate Armed Services Committee dat “Venezuela is uitgegroeid tot een paradijs van straffeloosheid voor drugshandelaren…”.
Met andere woorden, een aanhoudende demoniseringscampagne die in de periode 2004-2022 bijna dagelijks door de mainstream media met gretigheid en onjournalistieke emotionaliteit werd herhaald. Een beschamend voorbeeld is een stuk ‘onderzoeksjournalistiek’ dat (uiteraard) werd gepubliceerd in de Guardian/Observer (03/02/2008) met de titel Onthuld: Chavez rol in de cocaïneroute naar Europa. De demonisering van het Bolivariaanse Venezuela werd gekruid met het afschilderen van zijn regering als een wrede dictatuur. The Economist schreef bijvoorbeeld een redactioneel stuk (24 januari 2019) met de titel “How to hasten the demise of Venezuela’s dictatorship”.
In deze periode omvatten de gewelddadige agressies tegen Venezuela de zes maanden durende golven van oppositie-geweld van 2014 en, opnieuw, van 2017. De twee episodes van ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ en straatgeweld werden gekenmerkt door een campagne van intense haat tegen de Chavistas en het Chavismo, waarbij de schurken van de oppositie zoveel mogelijk instellingen in brand probeerden te steken die geassocieerd werden met het Chavismo. De campagne werd La Salida (De Afzetting) genoemd en werd gelanceerd met het expliciete doel om de democratisch verkozen president Nicolas Maduro omver te werpen. Leopoldo Lopez, Maria Corina Machado en Antonio Ledezma, extreemrechtse politici, voerden de campagne aan die zes maanden duurde (januari-juni). Er werden gewelddadige aanvallen gemeld (meestal met vuur of explosieven) op ministeriële gebouwen, gezondheidsklinieken, openbaar vervoer (waarbij een bus met passagiers in brand werd gestoken), andere openbare gebouwen, kantoren van sociale programma’s, gebouwen van linkse partijen, elektriciteitsstations, belegering van het staatstelevisiestation, poging om diesel in drinkwaterbronnen te gieten en een poging om het kantoor van het ministerie van Huisvesting in Caracas in brand te steken met 1200 werknemers binnen, waaronder 89 kinderen in de kinderdagopvang van het ministerie.
Dit werd aangevuld met goed geplande, goed gefinancierde en goed gesynchroniseerde straatbarricades – in Venezuela bekend als guarimba – en het moedwillige geweld van de oppositie, dat door de media (met name de Guardian) werd verheerlijkt[8], leidde tot de dood van 43 mensen, wat door de media ten onrechte werd toegeschreven aan regeringsrepressie. [9] Vervolgens was er in 2017 een andere guarimba, ook expliciet gericht op het met geweld omverwerpen van de democratisch gekozen regering, die ook zes maanden duurde (april-september) en die nog smeriger was dan die in 2014. Net als in 2014 bestond het gewelddadige offensief op het opwerpen van wegblokkades en barricades, de sabotage van openbare elektriciteitsinstallaties en veel gezondheidscentra, kraamklinieken, openbare gebouwen, de staatstelevisiezender, voertuigen die voedselvoorraden vervoerden, een militaire basis, ambulances, voetgangers en voorbijgangers, een inheems radiostation, politiebureaus, kinderdagverblijven en staatsfabrieken werden met geweld aangevallen. Tientallen bussen van het openbaar vervoer, tankwagens en politievoertuigen werden in brand gestoken met mensen erin, politieagenten werden beschoten, er werden menselijke uitwerpselen en bommen naar politieagenten op motoren gegooid, demonstranten van de oppositie gebruikten zelfgemaakte bazooka’s en verdachte Chavista-aanhangers werden door groepen in elkaar geslagen, naakt ontkleed, vastgebonden aan lantaarnpalen of bomen en werden bijna gelyncht.
Orlando Figuera (22), werkte op een parkeerplaats en verzorgde voertuigen; op 4 juni 2017, op weg terug naar huis, zag een groep gemaskerde demonstranten hem aan als een Chavista; hij werd geslagen, gestoken, overgoten met benzine en levend verbrand (overleed een paar dagen later in het ziekenhuis). Hij was geen Chavista-aanhanger.
Een nieuw aspect in de guarimba van 2017 was het uitgebreide gebruik van vuur tegen meer dan 30 mensen met de intentie om ze levend te verbranden – een ‘daad’ die met succes werd uitgevoerd met Orlando Figuera – de meeste van degenen die werden aangevallen werden dat voor hun Chavista ‘outlook’, d.w.z., donkere huidskleur; misdaden die niet anders gekarakteriseerd kunnen worden dan als haatmisdaden.[10] De mainstream media verheerlijkten opnieuw het oppositiegeweld van 2017,[11] als gevolg waarvan 172 mensen werden gedood waarvan, zoals de toenmalige voorzitter van de Nationale Assemblee, Delcy Rodriguez, rapporteerde, 50 procent niet deelnam aan de demonstraties, noch voor, noch tegen de regering.[12]
Omdat het binnenlandse massamobilisatie als middel om ‘regimeverandering’ te bewerkstelligen faalde, besloten de VS de zaken direct in eigen hand te nemen en begonnen aan een reeks militaristische avonturen, die we hieronder kort in kaart brengen. Eerst was er de gewelddadige sabotage van de nationale verkiezingen van 2018; het succesvolle lobbyen voor sancties van de VS en de EU; de moordpoging op president Maduro en het politiek-militaire opperbevel van de revolutie met drones geladen met explosieven in augustus 2018; de gedwongen exodus van een enorm aantal Venezolanen in 2018; Guaidó’s zelfuitroeping tot “interim-president” in 2019; de gewelddadige poging om zogenaamd voedsel over de Colombia-Venezuela grens in Cucuta te forceren, een operatie om Venezuela militair binnen te dringen met paramilitairen met de steun van de Colombiaanse politie en strijdkrachten in februari 2019; een cybernetische aanval op het nationale elektriciteitsnet die een totale black-out veroorzaakt in maart 2019; een mislukte staatsgreep in april 2019; een aanval in Rambo-stijl op Venezuela met als doel de regering te verdrijven en president Maduro te vermoorden in mei 2020[13]; ook in mei 2020 klaagde de Trump-regering president Maduro (en andere hoge functionarissen) aan op beschuldiging van “narco-terrorisme” en loofde een beloning van 15 miljoen US dollar uit voor informatie die zou leiden tot zijn arrestatie en veroordeling; en de ontvoering door de VS van de speciale gezant van Venezuela, Alex Saab, in juni 2020 op doorreis via Kaapverdië, belast met het bemachtigen van voedsel en medicijnen waarvan de bevoorrading ernstig was aangetast door unilaterale dwangmaatregelen van de VS (ook wel ‘sancties’ genoemd).
Om een idee te krijgen van de gedachtegang achter het beleid van de VS ten aanzien van Venezuela: onmiddellijk nadat Guaidó zichzelf in januari 2019 tot ‘interim-president’ had uitgeroepen, benoemde de minister van Buitenlandse Zaken van Trump, Mike Pompeo, Elliott Abrams tot speciaal gezant om de VS ten aanzien van de regering-Maduro te sturen. Abrams is een diplomaat die is veroordeeld over het Iran-Contra schandaal, een specialist op het gebied van vuile oorlogen in Midden-Amerika in de jaren ’80, die vocht om het ergste bloedbad in Latijns-Amerika in de doofpot te stoppen, in El Mozote in El Salvador, toen ongeveer 1000 onschuldige burgers (waaronder kinderen en vrouwen) werden vermoord door troepen die werden getraind en uitgerust door de VS.[14]
Het decennium 2011-2021 werd gedomineerd door door de VS geleide en gefinancierde destabilisatie door middel van de intense mobilisatie van de ‘burgermaatschappij’ (handlangers van VS-Venezolanen). Het door de VS gefinancierde Observatorio Venezolano de Conflictividad Social registreerde een totaal van 92.719 openbare protesten (een gemiddelde van meer dan 9.000 per jaar).[15] De samenvatting van de episodes van putschistisch opruiend geweld waarnaar hierboven wordt verwezen, plus de verbazingwekkend hoge niveaus van door de oppositie gegenereerde sociale onrust, laat zien wat het volk van Venezuela heeft moeten doorstaan.
4. Amerikaanse sancties als middel tot economische vernietiging
Sinds 2014 zijn Venezuela 927 illegale eenzijdige dwangmaatregelen (misleidend ‘sancties’ genoemd) opgelegd door de VS en hun Europese handlangers: 477 tegen personen (meestal overheidsfunctionarissen), 169 gericht tegen overheidsorganen en particuliere bedrijven, 69 tegen nationale en buitenlandse vrachtschepen als onderdeel van de Amerikaanse zeeblokkade, 58 tegen vliegtuigen, en, cruciaal, 164 gericht op het bevriezen van tegoeden en liquide middelen die in verschillende landen over de hele wereld worden aangehouden (met name 31 ton goud dat in de Bank of England wordt bewaard).[16]
Als gevolg hiervan heeft Venezuela 232 miljard US dollar aan olie-inkomsten verloren. Dit in een context waarin de VS er door middel van directe agressie – of het intimideren van derde partijen om hen ook met sancties te laten dreigen – in geslaagd is Venezuela volledig uit te sluiten van het internationale financiële systeem. Dit heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat wanneer de Venezolaanse regering een schuld wilde betalen of iets wilde kopen, de gedane betaling niet alleen niet werd verwerkt, maar ook, vanwege de dreiging van strafmaatregelen van de VS, niet aan Venezuela werd teruggegeven.
Zo verhinderde de Portugese Novo Banco S.A. in 2019 tot drie keer toe dat de regering van Venezuela 4,7 miljoen euro betaalde aan de Italiaanse Stichting voor Beenmergtransplantatie om 26 Venezolaanse patiënten te behandelen, waaronder kinderen en jongeren met ernstige gezondheidsproblemen. Alleen al in mei 2019 stierven vijf van deze kinderen in afwachting van de transplantatie. Op dit moment heeft de Novo Banco US$1,5 miljard geblokkeerd of bevroren die toebehoren aan het volk van Venezuela.[17]
De door de VS gesponsorde en afgedwongen illegale blokkade was totaal: banken over de hele wereld, bang gemaakt door de druk van de VS, bevroren vrijwel alle Venezolaanse rekeningen en behielden de financiële tegoeden. De export van olie en de import van benodigde reserveonderdelen en raffinagechemicaliën werden volledig geblokkeerd, waardoor de productie van olie en benzine instortte. Voedsel en medicijnen – midden in de Covid-19 pandemie – werden ook aangepakt met het expliciete doel om mensen tot wanhoop te drijven en de onnodige dood van meer dan honderdduizend van de meest kwetsbaren te veroorzaken (chronisch zieken, kinderen, kankerpatiënten, zwangere vrouwen, ouderen, etc.). De export van goud en andere mineralen waar Venezuela rijk aan is, waren ook het doelwit.
“Op dit moment zou de beste oplossing misschien zijn om de ineenstorting [van Venezuela] te versnellen, zelfs als dit een langere periode van lijden met zich meebrengt, of dit nu maanden of jaren duurt.”
William Brownfield, ex VS ambassadeur in Venezuela; interview Voice of America, oktober 2018.
De VS en hun handlangers werden echter grondig gefrustreerd door de politieke moed van de Bolivariaanse regering die, ondanks de verwoestende effecten van de sancties, nooit onder de druk bezweek, en ook door de heldhaftige veerkracht van de bevolking van Venezuela die, zich pijnlijk bewust van de gevolgen als de regering Maduro zou worden verdreven, hun revolutie bleef steunen. Een studie uit 2019 van het Center for Economic and Policy Research (CEPR) concludeerde dat alleen al tussen 2017 en 2018 de Amerikaanse sancties naar schatting 40.000 doden veroorzaakten, dat er in 2018 85 procent tekorten waren aan essentiële medicijnen waardoor meer dan 300.000 mensen gevaar liepen door gebrek aan beschikbaarheid aan medicijnen of behandeling (80.000 met HIV, 16.000 die dialyse nodig hadden, 16.000 mensen met kanker en 4 miljoen met diabetes en hypertensie).[18]
Zich realiserend dat de blokkade op zichzelf, hoe verwoestend de effecten ervan ook waren, niet de gewenste ‘regimeverandering’ teweeg zou brengen, combineerden de VS en hun Europese handlangers economische oorlogsvoering met sterkere-armtactieken (militaire dreiging). Eerst in 2018 met het gebruik van multilaterale organen zoals de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), waarvan de beruchte secretaris-generaal Luis Almagro koortsachtig probeerde resoluties aan te nemen om in te grijpen in Venezuela. Toen dit mislukte, richtte Almagro, geïnstrueerd door de VS, de Lima-groep op die als enige opdracht had om Maduro’s val te bespoedigen.
Ook dit mislukte. In januari 2019 ging Trump voor de illegale inbeslagname van een PDVSA-bedrijf in de VS, CITGO, en het bevriezen van alle Venezolaanse rekeningen in de VS. In september 2019 kreeg Almagro een meerderheid achter zich om de mogelijke toepassing van het Inter-Amerikaanse Verdrag van Wederzijdse Bijstand (TIAR) uit 1947 op Venezuela te activeren. Dit riep het schrikbeeld op van een militaire interventie tegen het Bolivariaanse Venezuela, aangezien de crisis van dit land volgens de OAS-resolutie (waar slechts 12 landen voor gestemd hebben) een destabiliserend effect zou hebben en een bedreiging vormt voor de vrede en veiligheid in de regio. De extreemrechtse senator van de VS, Marco Rubio (Florida-R), verwelkomt de OAS-resolutie omdat Venezuela het voorwerp zou zijn van buitenlandse interventie door China en Rusland. Een klein aantal rechtse regeringen in Latijns-Amerika steunden verbaal de TIAR-dreiging, maar weigerden om militaire actie te ondernemen, zoals de VS wilden.
In hun pogingen om de economie van Venezuela te wurgen, hoopten de VS de mensen zo wanhopig te maken dat ze, aangespoord door de oppositie, een opstand zouden uitlokken die chaos, rellen, plundering en geweld zou veroorzaken om de zo gewenste ‘externe’ (door de VS geleide militaire) interventie te rechtvaardigen. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken beraamde de ontvoering van de speciale gezant, de diplomaat van Venezuela, Alex Saab, juist om de levering van voedsel en medicijnen aan Venezuela volledig te stoppen. Saab werd in juni 2020 illegaal gearresteerd in Kaapverdië terwijl hij op doorreis was op een missie om voedsel en medische voorraden voor zijn land te bemachtigen.
Hij werd illegaal opgesloten in Kaapverdië en uiteindelijk in oktober 2021 uitgeleverd aan Florida in de VS, waar hij werd beschuldigd van samenzwering om 350 miljoen dollar wit te wassen. Saabs diplomatieke onschendbaarheid is op grove wijze geschonden, hetgee een flagrante schending is van het internationaal recht door de VS; zijn arrestatiebevel werd uitgevaardigd op de dag na zijn arrestatie; hij werd uitgeleverd hoewel Kaapverdië geen uitleveringsverdrag heeft met de VS en ondanks uitspraken van het West-Afrikaanse regionale gerechtshof en het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties tegen Saabs arrestatie en uitlevering, dat hij moest worden vrijgelaten. [19] Saabs vliegtuig, dat ‘toevallig’ niet mocht bijtanken in Marokko en Senegal, werd gedwongen te landen in Kaapverdië. In zijn boek Never Give An Inch (2023) geeft Mike Pompeo toe dat de VS de ontvoering van Saab heeft gepland: “Geen enkele andere natie heeft een wereldwijd bereik om een Iraans-Venezolaans complot in realtime te onderbreken en een kleine eilandnatie ervan te overtuigen een gezochte man vast te houden.” Het lijkt erop dat het ‘wereldwijde bereik’ van de VS zich uitstrekte tot Marokko, Senegal en Kaapverdië.[20]
Maar ondanks de kolossale macht van de VS heeft de Bolivariaanse regering onder leiding van Nicolas Maduro niet alleen de aanval overleefd, maar is ze er ook in geslaagd om de economie van de natie te herstellen van de door de VS veroorzaakte ineenstorting, waarbij ze zowel de rechtse oppositie verzwakte als het Chavismo aanzienlijk versterkte.
Alleen een regering die zich inzet voor de opbouw van een socialistische samenleving, die de arbeidersklasse en haar bondgenoten organiseert en mobiliseert, die banden aanknoopt met andere socialistische regeringen en socialistische volkspartijen, tesamen met een reeks anti-imperialistische krachten in Latijns-Amerika en internationaal, heeft de noodzakelijke ingrediënten om weerstand te bieden aan de hierboven beschreven niveaus van imperialistische agressie. Wat ondenkbaar zou zijn in een regering die (zoals alle in het westerse machtsblok -red) het neoliberalisme aanhangt. Het eerste wat neoliberale regeringen opofferen aan het multinationale kapitaal en het imperialisme is hun nationale soevereiniteit, wat ruimschoots is aangetoond door neoliberale regeringen in Latijns-Amerika en door de abjecte onderdanigheid van de Europese Unie aan Washington. Het is daarom belachelijk om de regering-Maduro als neoliberaal te bestempelen. Geen enkele neoliberale regering zou systematisch een staat opbouwen die ontworpen is om de opbouw van een socialistische samenleving op te bouwen en te verdedigen en een leidende rol te spelen in de wereldwijde strijd tegen imperialisme en kapitalisme.
5. De leidende rol van Venezuela in de wereld en Latijns-Amerika
Al lang voordat Chavez president werd, had hij een continentaal en internationaal perspectief. In december 1994 presenteerde Chavez als gast van Fidel Castro aan de Cubaanse autoriteiten op de Universiteit van Havana zijn visie van één verenigd socialistisch Patria Grande. Gebaseerd op de ideeën van Bolivar, Marti en Mariátegui. Dit was volgens hem de logische en noodzakelijke oplossing voor de situatie die het continent nodig had aan de vooravond van de 21e eeuw.
De verkiezing van Chavez tot president in 1998, in de context van de ernstige tegenstellingen en ongelijkheden die het neoliberalisme in de jaren 1980 en 1990 veroorzaakte, droeg op beslissende wijze bij aan de start van het gouden decennium van de regionale integratie van Latijns-Amerika. Vanuit het Bolivariaanse Venezuela leidde Hugo Chavez de oprichting van de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties (UNASUR), het Gemenebest van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten (CELAC), PetroCaribe, Operatie Mirakel, een aantal andere integratie-initiatieven en richtte bijna een gemeenschappelijke munt en een regionale centrale bank (Bank van het Zuiden) op.[21]
Het Bolivariaanse leiderschap van Venezuela bouwde zeer sterke banden op met Cuba en het Cubaanse leiderschap, met name tussen Fidel en Chavez, vervolgens tussen Raul en Nicolas Maduro en nu tussen de laatste en president Diaz-Canel. De regerende partij van Venezuela, de PSUV, de Cubaanse Communistische Partij (CCP) en de Braziliaanse Arbeiderspartij (PT) hebben een centrale rol gespeeld in het helpen vormgeven van de politiek van Latijns-Amerika’s Forum van Sao Paulo, opgericht in 1990. Het Forum coördineert alle massapartijen van Latijns-Amerikaans links, zoals Cuba’s CCP, Brazilië’s PT, Venezuela’s PSUV, Bolivia’s MAS, Nicaragua’s FSLN, Honduras’ LIBRE, Mexico’s MORENA, Kirchner Peronistas en St Lucia’s Labour Party, allemaal partijen in de regering. En ook El Salvador’s FMLN, Paraguay’s Frente Guasu, en Uruguay’s Breed Front die niet in de regering zitten[22], om maar de partijen te noemen met een massale aanhang, die samen miljoenen leden hebben en een electorale kracht van tientallen miljoenen (de PT alleen al kreeg 60 miljoen stemmen bij de verkiezingen van 2022). Het Forum coördineert ook tientallen kleinere linkse partijen, vele met gekozen afgevaardigden in nationale parlementen, burgemeesters in belangrijke steden en gemeenteraadsleden in honderden gemeenten in de regio.
Er is ook de Puebla-groep die voornamelijk is opgericht op initiatief van de Mexicaanse president Lopez Obrador en waarin andere presidenten zitten, zoals Luis Arce van Bolivia, Alberto Fernandez van Argentinië, maar ook voormalige presidenten, waaronder Jose Zapatero van Spanje, Rafael Correa van Ecuador en Dilma Rousseff van Brazilië, Leonel Fernandez van de Dominicaanse Republiek, Fernando Lugo van Paraguay, Evo Morales van Bolivia, Ernesto Samper van Colombia, Martin Torrijos van Panama, Pepe Mujica van Uruguay, Manuel Zelaya van Honduras, plus een groot aantal voormalige ministers, parlementsleden, politieke leiders enzovoort. Hoewel er geen Venezolaan deel uitmaakt van deze groep, houdt de Grupo er sterk progressieve standpunten op na, is het tegen de Amerikaanse sancties tegen Venezuela en steunt het de dialooginitiatieven van Maduro waarin Zapatero een belangrijke faciliterende rol speelt. De Bolivariaanse regering heeft sterke banden met de leden van de Grupo van linkse presidenten. De belangen van Venezuela zijn dus sterk aanwezig in de standpunten en zorgen van de Grupo waarvan het objectieve gevolg verzet tegen imperialistische agressie is.
Een voorbeeld van de betekenis van het Bolivariaanse Venezuela in Latijns-Amerika was de XXII Internationale Ontmoeting van 78 Communistische en Arbeiderspartijen uit 60 landen, gehouden in Havana tussen 27 en 29 oktober 2022. In punt 7 van het goedgekeurde Actieplan namen zij de wrede imperialistische agressie tegen Venezuela en zijn volk op:
“Het bevorderen van solidariteit met de Bolivariaanse Republiek Venezuela in het licht van de agressie en illegale sancties opgelegd door het Amerikaanse en Europese imperialisme. Het voeren van acties om de onmiddellijke opheffing van de illegale dwangmaatregelen te eisen en de teruggave van de bezittingen van Venezuela, die door de imperialistische macht zijn geconfisqueerd.”
Het bovenstaande laat zien, dat afgezien van echte tactische en ideologische verschillen, de overgrote meerderheid van links in Latijns-Amerika, vooral de massapartijen, een sterke affiniteit hebben met de regering van president Nicolas Maduro, in grote lijnen zijn doelstellingen delen, inspiratie putten uit zijn voorbeeldige strijd tegen en verzet tegen imperialistische agressie. Geen van hen onderschrijft de cartooneske karakterisering van ‘neoliberaal’ die hypocriet tegen Maduro’s regering wordt gebruikt door pro-neoliberale media (bijv. Bloomberg) en door marginale, fossiele doctrinairen. Maduro’s trots op de agressie van de VS, voortkomend uit de nalatenschap van Chavez, wordt als voorbeeldig gezien tot ver buiten Latijns-Amerika, vooral onder progressieve krachten in Afrika, Azië en het Midden-Oosten.
Bovendien is de Bolivariaanse Republiek Venezuela lid van en speelt een leidende rol in belangrijke internationale organen waar het een zeer progressieve rol speelt ten gunste van zijn eigen volk, Latijns-Amerika en de volkeren in de wereld die lijden onder imperialistische onderdrukking en uitbuiting. En als onderdeel van de G77+China blijft het Bolivariaanse Venezuela onder het presidentschap van Maduro een leidende en actieve rol spelen in het verzet tegen unilaterale dwangmaatregelen van de VS en de EU.[23]
De initiatieven van Bolivariaans Venezuela hebben substantiële politieke overwinningen behaald tegen de Amerikaanse agressie. In maart 2018 bijvoorbeeld nam de VN-Mensenrechtenraad (UNHRC) op initiatief van Venezuela, tijdens het voorzitterschap van de G77+China, een historische resolutie aan waarin unilaterale dwangmaatregelen werden veroordeeld. Togo en Jordanië sponsorden de resolutie.
Op aandringen van het Bolivariaanse Venezuela veroordeelde de G77+China (toen nog de Niet-Gebonden Beweging – NAM) tijdens de top van 2016 in Margarita (Venezuela) de eenzijdige dwangmaatregelen omdat ze de mensenrechten van mensen negatief beïnvloeden en de volledige sociale en economische ontwikkeling van de volkeren die eronder te lijden hebben, verhinderen. Bovendien gaven de ministers van Buitenlandse Zaken van de NAM in september 2017 de politieke verklaring van New York uit, waarin het standpunt van Margarita van het jaar daarvoor werd bevestigd.
In 2019, toen de door de VS geleide mainstream media het Bolivariaanse Venezuela demoniseerden, kreeg haar regering een zetel in de VN-Mensenrechtenraad, dankzij de steun van de G77+China-landen, ondanks sterke tegenstand van de VS. Dit bevestigt de progressieve rol van Venezuela in de VN. In 2019 en ook op initiatief van het Bolivariaanse Venezuela veroordeelde de VN-Mensenrechtenraad tijdens zijn 42e gewone zitting de negatieve impact van de unilaterale dwangmaatregelen die de Amerikaanse regering toepast.
In februari 2021 gaf de VN-mensenrechtendeskundige en speciale VN-rapporteur Alena Douhan een conferentie met details over de negatieve gevolgen van de eenzijdige dwangmaatregelen voor de bevolking van Venezuela en drong er bij de VS en de EU op aan om deze op te heffen. En in maart 2022 nam de UNHRC opnieuw een door de NAM ingediende resolutie aan waarin de negatieve gevolgen van de eenzijdige dwangmaatregelen met een grote meerderheid werden veroordeeld. Niet verrassend stemden alle Europese landen en de VS tegen.
In september 2021 nam het Bolivariaanse Venezuela het initiatief om de oprichting van de Groep van Landen ter Verdediging van het VN-Handvest voor te stellen om zich te verzetten tegen alle unilaterale dwangmaatregelen om het gezag van de VN-Veiligheidsraad te usurperen en dergelijke maatregelen te gebruiken om de soevereine wil van andere staten af te dwingen. Het politieke leiderschap van Venezuela in Latijns-Amerika is ook prominent.
Onder Chavez stond Venezuela centraal bij de oprichting van UNASUR en CELAC en veel van de andere instellingen en organen voor regionale integratie. Ze zijn een centraal onderdeel gebleven van de regionale strategie van president Maduro’s regering. Hun functioneren werd echter ernstig verstoord tijdens het regionale tegenoffensief van de VS dat leidde tot het afzetten en verslaan van linkse regeringen in Honduras (2009), Paraguay (2012), Argentinië (2015), Brazilië (2016), Ecuador (2017), Bolivia (2019), El Salvador (2019) en Uruguay (2020). Dit alles in combinatie met intense economische oorlogsvoering door de VS en pogingen van de VS om de regeringen van Cuba, Venezuela en Nicaragua met geweld omver te werpen. Toch was de rechtervleugel van het continent, ondanks het feit dat ze zich uit sommige landen terugtrok, niet in staat om de gevestigde instellingen van regionale integratie af te schaffen.
Tijdens deze moeilijke periode (2009-2020), onder het presidentschap van Maduro, leidde Venezuela de oppositie tegen de inmenging van de OAS, haar kader, diplomaten en vertegenwoordigers op elk niveau sloopten rigoureus alle valse beschuldigingen die de secretaris-generaal van de OAS, Luis Almagro, tegen de regering had verzonnen, wat er uiteindelijk toe leidde dat Venezuela de OAS verliet.[24] Maduro verzette zich met succes tegen de door de VS geïnstalleerde, nu overleden, Lima Groep en versloeg deze.
Met het voortdurende politieke herstel van links in Latijns-Amerika, heeft Venezuela zich aangesloten bij de pogingen van linkse regeringen om UNASUR en CELAC weer volledig op te richten. Met de verkiezing van Lula tot president van Brazilië staat de terugkeer van UNASUR voor de deur. Op de 6e top van CELAC (sept. 2021) was de Chinese president Xi Jinping uitgenodigd die via een videoconferentie opriep tot bredere samenwerking tussen China en CELAC en benadrukte dat de betrekkingen met CELAC “van het grootste belang zijn voor China”. Tijdens de 7e top van CELAC (januari 2023), met de tweede roze vloed in volle gang en op uitnodiging van gastpresident Alberto Fernandez, bracht China’s president Xi Jinping nog een videoboodschap waarin hij verklaarde: “We hechten veel waarde aan onze betrekkingen met CELAC en nemen CELAC als onze belangrijkste partner bij het versterken van de solidariteit tussen ontwikkelingslanden en het bevorderen van Zuid-Zuidsamenwerking.”
Verder was Venezuela de locatie voor het houden van de Eerste Internationale Conferentie van Afro-afkomstigen op 10-12 november 2019, met vertegenwoordigers uit 43 landen, ongeveer honderd internationale afgevaardigden en meer dan 300 Afro-Venezuelanen. De conferentie besprak onder andere racisme en discriminatie van Afro-afkomstige vrouwen. Het aantal Afro-afro-Amerikanen op het Amerikaanse continent werd op 130 miljoen geschat en het aantal Afrikanen uit de Sub-Sahara in Afrika en Europa op ongeveer duizend miljoen. Ook werd er gesproken over de strijd van Afro-escendenten tegen het neoliberalisme in Brazilië, Bolivia, Colombia, Chili, Ecuador, Haïti en Honduras. Eerder, op 31 augustus 2019, had de Nationale Vergadering van Venezuela met een unaniem besluit die dag uitgeroepen tot Internationale Dag van Afro-afkomstigen. Typisch is dat Venezuela, onder Chavez en onder Maduro, principeverklaringen opvolgt met politieke daden. Dit jaar (2023) werd op 24 februari het Derde Afro-Venezolaanse Nationale Congres gehouden, dat “in de geest van de Bolivariaanse Revolutie zal werken aan de ontmanteling van 530 jaar kolonialisme, slavernij, racisme en discriminatie.”[25]
Chavismo onder Maduro’s politieke leiding kwam in een stroomversnelling toen Gustavo Petro in juni 2022 werd verkozen tot president van Colombia. Met de enthousiaste medewerking van Petro’s regering werd een reeks beslissingen genomen die zowel gericht waren op het opstarten van economische, politieke en militaire samenwerking met Petro’s regering, het normaliseren van de betrekkingen tussen de twee landen, inclusief het volledig heropenen van de gemeenschappelijke grens en het herstellen van hun diplomatieke betrekkingen. Dit heeft Petro’s inspanningen om vrede te bewerkstelligen in Colombia enorm vergemakkelijkt. De regering van Colombia heeft Venezuela gevraagd om garant te staan voor de vredesonderhandelingen die hij is begonnen met de guerrillagroep ELN, waarvan de leiders naar Caracas zijn gereisd waar de onderhandelingen zijn begonnen. Zoals bekend speelt Cuba ook een belangrijke rol. Hun relatie heeft zich ontwikkeld tot de ondertekening in februari 2023 van een bilaterale handelsovereenkomst.[26]
De Bolivariaanse regering heeft Felix Plasencia, voormalig minister van Buitenlandse Zaken, benoemd tot secretaris-generaal van de Bolivariaanse Alliantie voor de Volkeren van Ons Amerika – Volkshandelsverdrag (ALBA-TCP). Plasencia vervangt de Boliviaanse diplomaat Sacha Llorenti. De 18e ALBA-TCP-top van staatshoofden en regeringsleiders, die in december 2022 werd gehouden, werd toegesproken door president Nicolas Maduro. De Verklaring van de Top herhaalt haar inzet voor “de ontwikkeling en het welzijn van onze naties, evenals voor de verdediging van de nationale soevereiniteit zonder enige buitenlandse inmenging” en “verwerpt de kolonialistische en bemoeizuchtige postulaten van de Monroe Doctrine, die worden gebruikt om destabiliserende en interventionistische praktijken in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied te rechtvaardigen”[27].
Het Bolivariaanse Venezuela speelt ook een leidende rol op het gebied van socialistisch onderwijs met de productie van een aantal publicaties die voornamelijk gericht zijn op Venezuela, maar die ook een regionaal en breder internationaal bereik hebben. Onder hen, om de belangrijkste te noemen, zijn Cuatro F (strijd voor socialisme in Venezuela)[28], Memorias de Venezuela[29] (radicale kijk op de Venezolaanse geschiedenis), en Economía Política y Revolución[30] (theoretische en politieke kwesties met betrekking tot de politieke economie van de Bolivariaanse Revolutie).
Nummer 107 van Economía Política y Revolución heeft bijvoorbeeld negen artikelen gewijd aan de door de VS geleide NAVO als de belangrijkste bron van militaire agressie en oorlogen in de wereld. Vaste bijdragers en toonaangevende schrijvers voor dit tijdschrift zijn Jesus Faria Tortosa en Ricardo Melendez (respectievelijk ministers van Buitenlandse Handel en Investeringen en Planning), beiden architecten van het beleid van Venezuela dat leidde tot het economisch herstel van het land. In nummers 53, 54 en 56 staan discussies en uitleg over de Anti-Blokkade Wet die gebruikt wordt om Maduro’s beleid ten onrechte als neoliberaal te bestempelen.
In de internationale arena hebben we Correo del Alba[31] (politiek, cultuur, kunst en actualiteiten in Latijns-Amerika, het Caribisch gebied en de wereld) dat zich richt op het blootleggen van neoliberalisme, imperialisme en de vele manifestaties van de strijd voor socialisme en voor een betere wereld. Zo ook America XXI[32] dat 154 nummers publiceerde (2003-2018) om vervolgens een nieuwswebsite te worden met een tweewekelijks bulletin. Nummer 154 – april 2018 – laat zien hoe pre-Petro Colombia een proxy van Washington was tegen het revolutionaire Venezuela, maar het bevat ook een diepgaand artikel over Engels’ ‘De oorsprong van het gezin, privébezit en de staat‘. Toen rechts in Venezuela een overweldigende meerderheid in het parlement behaalde, een van de slechtste momenten voor de Bolivariaanse regering, staat in nummer 114-115 – januari 2015 – een afbeelding van president Maduro, gebalde vuist, met de slogan ‘Verdiepend socialisme in actie’.
Voetnoten
[7] U.S. State Dept., Country Reports on Terrorism 2014, Western Hemisphere.
[8] Guardian, ‘Demonstrations sweep across Venezuela – in pictures’, 20/02/2013, https://www.theguardian.com/world/gallery/2014/feb/20/demonstrations-sweep-across-venezuela-in-pictures
[9]In die tijd schreef Mark Weisbrot een op-ed in the Guardian’s Opinion section met de interessante titel: ‘Venezuela is not Ukraine‘ (4/03/2014) waarin het stelt, “Venezuela’s strijd wordt in de westerse media vaak verkeerd voorgesteld. Dit is een klassiek conflict tussen rechts en links, rijk en arm.” (https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/mar/04/venezuela-protests-not-ukraine-class-sturggle)
[10] Lenin Brea, Venezuela: Crímenes de odio y violencia incediaria 2017, El Perro y la Rana, 2017 (dit deel bevat verontrustende beelden, voorzichtigheid geboden – http://www.elperroylarana.gob.ve/venezuela-crimenes-de-odio-y-violencia-incendiaria-2017/)
[11] Zie bijvoorbeeld: “On the frontline of Venezuela’s punishing protests”, Guardian, 25 May 2017, (https://www.theguardian.com/world/2017/may/25/venezuela-protests-riots-frontline-caracas-nicolas-maduro). In een strikte statistische en inhoudelijke analyse wordt de sterke anti-Chavista vooringenomenheid van zeven zeer invloedrijke kranten aangetoond. (The New York Times, The Washington Post, The Miami Herald, The Guardian, The Daily Telegraph, The Independent and The Times). In Alan Macleod;s, ‘Bad News from Venezuela‘, Routledge, 2018.
[12] Almelina Carrillo Virguez (47), a huishoudster, overleed op 19 april 2017 in Caracas tijdens een wandeling in de buurt van een pro-Maduro demonstratie toen zij werd geraakt door een fles met bevroren vloeistof die uit een gebouw gegooid werd door oppositielid Jesus Abi Zambito (42), een advocaat.
[13] Francisco Dominguez, ‘US imperialism’s decomposition accelerates: outsourcing ‘regime change’, PRRUK, May 2020.
[14] Francisco Dominguez, ‘Meet Elliott Abrams, the war criminal enlisted to ‘steer US Venezuela policy’, Morning Star (https://morningstaronline.co.uk/article/meet-elliott-abrams-war-criminal-enlisted-‘steer-us-venezuela-policy’)
[15] 10 años de protestas en Venezuela 2011-2021, 15 February 2022 (https://www.observatoriodeconflictos.org.ve/informes-anuales/10-anos-de-protestas)
[16] Observatorio Venezolano Antibloqueo, Los números del bloqueo CIIP.p15 (https://observatorio.gob.ve/wp-content/uploads/2022/12/NUMEROS-BLOQUEO.pdf)
[17] See Venezuela Solidarity Campaign, Briefing: The effects of the economic blockade of Venezuela, February 2020, https://www.venezuelasolidarity.co.uk/wp-content/uploads/2020/06/Updated-briefing-18-02-2020-final-The-effects-of-the-economic-blockade-of-Venezuela-1774.pdf
[18] Mark Weisbrot and Jeffrey Sachs, Economic Sanctions as Collective Punishment: The Case of Venezuela, CEPR, April 2019, p.15; see also “The effects of the economic blockade of Venezuela”, Venezuela Solidarity Campaign Briefing, September 2019, https://www.venezuelasolidarity.co.uk/wp-content/uploads/2019/09/The-effects-of-the-economic-blockade-of-Venezuela-8771.pdf
[19] John Perry, Diplomatic Immunity, London Review of Books, 27 January 2023, https://www.lrb.co.uk/blog/2023/january/diplomatic-immunity
[20] Zie details van de zaak in US National Lawyers Guild International Committee, Oproep tot onmiddellijke vrijlating van de Venezolaanse diplomaat Alex Saab, https://orinocotribune.com/national-lawyers-guild-calls-for-the-immediate-release-of-venezuelan-diplomat-alex-saab-statement/
[21] Chávez’s banking plans cause apprehension, FT, 22 May 2007, https://www.ft.com/content/d3f56d06-d8b2-11db-a759-000b5df10621
[22] In deze drie landen is links aan de macht geweest (El Salvador, 2009-2014; Paraguay, 2008-2012; Uruguay, 2005-2020).
[23] Op 15 juni 1964 werd de Groep van Zevenentachtig (G77) opgericht. sindsdien is uitgebreid tot 134 lidstaten, maar de oorspronkelijke naam gehouden vanwege de historische betekenis.
[24] Alexis Rodriguez, New OAS report on Venezuela: Is anything that Almagro says reliable at this point in the game?, El Ciudadano, https://www.elciudadano.com/en/new-oas-report-on-venezuela-is-anything-that-almagro-says-reliable-at-this-point-in-the-game/12/04/
[25] Orinoco Tribune, 25th February 2023, https://orinocotribune.com/3rd-afro-venezuelan-national-congress-begins-in-caracas/
[26] Presidents of Venezuela and Colombia Sign Trade Agreement, Telesur, 16 February 2023, https://www.telesurenglish.net/news/Presidents-of-Venezuela-and-Colombia-Sign-Trade-Aggrement-20230216-0015.html
[27] ALBA-TCP, Declaration of the 22nd ALBA-TCP Summit on its 18th Anniversary, 14 December 2023, http://www.minci.gob.ve/wp-content/uploads/2022/12/ENG-DECLARACIÃ_N-Cumbre-XXII-ALBA-TCP-VFF.pdf
[28] http://www.psuv.org.ve/publicaciones/cuatrof/
[29] http://www.papelesdesociedad.info/IMG/pdf/revista_memorias_de_venezuela.pdf
[30] https://ecopoliticarevolucion.blogspot.com
[31] https://correodelalba.org/category/impreso/
[32] https://issuu.com/americaxxi
Gerelateerd: 700 artikelen in het subarchief “latijns amerika en de Caribien”, categorie “Venezuela”, chronologisch geordend, met verwijzingen onderaan elk artikel naar andere, gerelateerde artikelen (tip: gebruik daar de zoekfunctie om specifieke context te vinden)