Bron: Elisa Fuenzalida artsoftheworkingclas 26 januari 2023 resumen-english 3 februari 2023 ~~~
De boerenopstand in Peru heeft bereikt wat onmogelijk leek: links en de academische wereld zijn sprakeloos. Althans, zo lijkt het, want hun analyses zijn tot zwijgen gebracht door het opmoer van de inheemse bevolking, die delegaties van de vier “suyos” van Peru heeft georganiseerd in “The Taking of Lima”, zoals de mars naar de hoofdstad is genoemd.
Weinigen vermoedden dat de afzetting van Pedro Castillo meer was dan een partijpolitieke crisis. Het was veeleer het begin van een symbolische en historische gebeurtenis, die de fundamenten van het nog steeds geldende koloniale pact bedreigde in het land dat in het buitenland wordt gezien als het land van de traditionele cumbia, magische dorpen en Ayahuasca-retraites.
Het verhaal begint met een verkiezingscampagne die sterk wordt gekenmerkt door racistisch geweld tegen Castillo, een boer en plattelandsleraar die oorspronkelijk uit het noorden van de Andes komt. Beledigingen als “ezel”, “bruut”, “analfabeet” en “beest” hebben een duidelijke genealogie in de traditie van de haciënda’s, authentieke landgoederen onder controle van een blanke oligarchie tot hun onteigening tijdens de Agrarische Hervorming in 1969. Sindsdien hebben koloniaal-racistische belangen het verhaal in stand gehouden van de domme, op zijn best naïeve, inheemse mens, die het kapitalistische potentieel van het land verspilt en niet weet wat hij met de vrijheid moet doen.
Lourdes Huanca Atencio, voorzitster van de Federatie van Boerinnen, Ambachtslieden, Inheemse Vrouwen en Vrouwen in loondienst van Peru (FENMUCARINAP), is momenteel in Europa om steun en solidariteit te vragen van de internationale gemeenschap.
E.F.: Wat motiveert deze reis?
L.H.A.: Ik ben gekomen om de militarisering van ons land aan te klagen, want ze vermoorden ons één voor één. Ons recht om te protesteren wordt op brute wijze geschonden. Het heeft een punt bereikt waarop we zelfs niet meer vrij kunnen rondlopen. Spreken over boeren of inheemse mensen in Peru onder dit dictatoriale regime van terreur staat gelijk aan beschouwd worden als een terrorist. Alle overheidsinstanties spannen samen en we hebben niemand om ons te beschermen of onze rechten te garanderen. De politie en het leger schieten van dichtbij op ons; de wetgevende en uitvoerende macht geven samen bevelen. De kerk spreekt zich lauw uit.
Hoe staat het met de mensenrechten?
Dat begon al voor de verkiezing van de president, toen hij tijdens de campagne door de pers voor allerlei racistische beledigingen werd uitgemaakt. Wij, mannen en vrouwen van het platteland, voelden die beledigingen alsof ze ook voor ons waren – want dat waren ze! Sinds het ontslag van Castillo is de reactie op ons vreedzame protest bloeddorstig. Zestig doden en meer, meer dan duizend gewonden, willekeurige arrestaties, vermisten, seksueel geweld en martelingen. Bovendien hebben we bewijzen dat het leger agenten infiltreert in de demonstraties om allerlei ongeregeldheden te veroorzaken en ons zo te criminaliseren. We hebben Congresleden die eisen: “Schiet de terroristen neer.” De politie schreeuwt naar ons: “Hou je mond, Indiaan!” We zijn in handen van een genocidale en racistische regering. Er zijn geen garanties voor inheemse levens.
Welke belangen zitten er achter deze acties?
Die van de grote transnationale bedrijven, de mijnbouwbedrijven, de oligopolies. Dit jaar is voor hen cruciaal vanwege de verlenging van de concessiecontracten voor de exploitatie van onze gebieden. In de regio Puno is er lithium, wat ze wit goud noemen. Voordat dit bloedbad plaatsvond, sprak de Amerikaanse ambassadeur met de uitvoerende macht en Dina Boluarte. Onmiddellijk na deze ontmoeting werd de noodtoestand uitgeroepen.
Ze willen ons als toeristische attractie, als decoratieve objecten, als “de cholita met haar lama” voor hun foto’s, niet als mensen die zich bewust zijn van de kennis die ze bewaren en als politieke vertegenwoordigers. Wij weten dat terwijl zij de aarde vergiftigen, wij de planeet afkoelen en voedselsoevereiniteit garanderen. We weten dat steden zich niet voeden met goud, zilver en koper, maar dat ze voor hun voedsel van ons afhankelijk zijn. We weten dat ons wereldbeeld van onschatbare waarde is voor het voortbestaan van het leven op deze planeet. En vandaag zijn we in opstand gekomen tegen racisme, tegen de minachting voor inheems bloed.
Omdat Pedro Castillo van boerenafkomst was, dachten ze dat het niet moeilijk zou zijn om hem uit de weg te ruimen. Ze denken dat de gebrekkige opvoeding die ons is voorbehouden ons onderdanig heeft gemaakt, maar ze hebben zich vergist. Wij zullen niet terugdeinzen. Het enige wat hun nog rest is ons te doden.
Wat zijn de eisen?
Die zijn duidelijk: ontslag van Dina Boluarte, vrijheid voor Pedro Castillo, gerechtigheid voor de meer dan 60 vermoorde demonstranten, sluiting van het Congres en installatie van de Plurinationale en Paritaire Grondwetgevende Vergadering. Vorige regeringen hebben geprobeerd onze eisen voor gerechtigheid de kop in te drukken met scholen en wegen. Dat is niet genoeg. Onze eisen zijn nu politiek.
Wat betekent een Plurinationale Paritaire Vergadering?
Er is een enorm verschil tussen wat wij als “buen vivir” (goed leven) beschouwen en wat in de hoofdstad als ontwikkeling wordt beschouwd. Voor ons zijn land, zaden en water het belangrijkst. De Plurinationale Vergadering gaat over respect; over deelname aan de processen van politiek beraad op basis van de volledige erkenning van onze waarde en politieke legitimiteit. Wat het pariteitsaspect betreft, willen we dat vrouwen worden beschouwd als deelnemers aan deze constructie.
Hoe staat het met het overleg tussen de verschillende boeren- en inheemse gemeenschappen, vakbonden, verenigingen en collectieven?
We zijn deze dialoog anderhalf jaar geleden begonnen – sinds het aantreden van president Castillo – met als doel te werken aan een nieuwe grondwet. Onderlinge afstemming is een proces en een project. Het is niet gemakkelijk, maar we komen steeds dichter bij een consensus. Maar het is niet alleen met hen: we hebben ook de steun nodig van de academie; de intellectuelen.
Velen in deze gemeenschappen, zowel academici als linkse activisten, zouden in de verleiding kunnen komen om zich te mengen in de beraadslagingen van de boeren. Sommigen denken nog steeds dat het hun rol is om hen te begeleiden. Het is eerder gebeurd…
We zullen onze rechten verdedigen en respect eisen. Er zijn tijden dat we open en ontvankelijk zijn en tijden dat we onze stem verheffen, zoals nu. Ik respecteer intellectuelen als ze mij respecteren, maar velen moeten de behoefte aan prominentie van zich afschudden. Ze hebben niet overal een antwoord op. Maar we verliezen de hoop niet. We hebben grote bondgenoten zoals Héctor Bejar en binnen sommige sectoren van het feminisme.
Welke taken komen voort uit dit alles?
Als er een aardbeving is, vallen de muren naar beneden. Het dak valt naar beneden. Maar dan komt de rust, en van daaruit een kans om iets beters te bouwen; om zeer sterke fundamenten te leggen zodat het nieuwe huis veerkrachtig is. Het moeilijkste zal zijn om de erfenis van neoliberaal rechts, dat het individu altijd boven alles stelt, los te laten. We moeten veel afleren en onze blik richten op het collectief.
Staan we aan het begin van een antikoloniale revolutie?
Absoluut. De angst is voorbij.
Topfoto: Jero González (Cuzco, Perú)
Elisa Fuenzalida is onderzoeker en cultureel werker.