Bron: Matt Kirkegaard novaramedia 16 juni 2021 ~~~
Castillo staat in de voorhoede van een ‘roze vloed’ die over Latijns-Amerika rolt.
Wat betreft de situatie in Lima, blijft de mist van politieke onzekerheid zo dik dat het moeilijk kan zijn om de basisfeiten over deze verkiezingen en het historische belang ervan voor het volk van Peru te bevatten.
De verkiezing van de boer Pedro Castillo van de partij Perú Libre (Vrij Peru) tot nieuwe president van Peru op 6 juni was een overwinning voor de volkskrachten van het land – een resultaat dat zelfs enkele maanden geleden nog bijna ondenkbaar was. Door Castillo’s overwinning heeft Keiko Fujimori, de dochter van de voormalige Peruaanse neoliberale dictator Alberto Fujimori, voor de derde keer in tien jaar tijd de presidentsrace verloren – en dat tegen een coalitie van boeren op het platteland, de werkende klasse in de steden, inheemse gemeenschappen van de Andes tot het Amazonegebied, en linkse mensen van allerlei pluimage.
Het is nu mathematisch zeker dat Castillo bij de verkiezingen van vorige week de meeste stemmen heeft gewonnen. In afwachting van de certificering door de verkiezingsautoriteiten zullen de voormalige leraar en zijn bondgenoten ter linkerzijde van Peru een ambitieus programma van nationale transformatie starten, met twee centrale pijlers: het herschrijven van de grondwet uit het Fujimori-tijdperk, en het realiseren van de inmiddels beroemde campagneslogan: “No más pobres en un país rico” (“geen arme mensen meer in een rijk land”).
Fujimori en haar aanhangers hebben dan wel verloren bij het tellen van de stemmen, maar ze hebben hun nederlaag nog niet geaccepteerd. Met 50.000 stemmen te weinig hebben ze geprobeerd honderdduizenden reeds getelde stemmen van Castillo-stemmers ongeldig te laten verklaren – een schandalige poging om het Peruaanse volk zijn rechten te ontnemen nadat hun stemmen zijn uitgebracht en geteld.
De beste advocatenkantoren van Lima hebben alle mogelijke excuses aangegrepen om de stemmen massaal te annuleren: kleine verschuivingen in de hoek van de handtekeningen, de kleinste schrijffouten en racistische anti-Indiaanse beweringen van fraude in kiesdistricten met steeds terugkerende, veel voorkomende achternamen. Tegelijkertijd verschaften coalities van rechtse politici uit heel Latijns-Amerika politieke dekking voor deze schandelijke verkiezingsdiefstal met terugwerkende kracht. Maar gelukkig weigerden de verkiezingsautoriteiten, na aanhoudende demonstraties op straat, waakzame internationale druk en bevestiging door een groot aantal delegaties van verkiezingswaarnemers, naar de meeste van deze bezwaren te luisteren en sloten zij zo de deur voor Fujimori’s pogingen om via zowel democratische als de antidemocratische wegen de macht te krijgen.
Fujimori’s derde en waarschijnlijk laatste zet, voordat haar eigen preventieve opsluiting en corruptieprocessen beginnen, is een strategie van delegitimisering en vertraging. Dagelijkse straatmarsen in Lima, compleet met zowel Peruaanse nationale symbolen als Spaanse imperiale vlaggen uit voorbije eeuwen, samen met constante media-aandacht, beweerden een verzonnen ‘fraude aan de stemtafel’ door mysterieuze, verhulde, en zogenaamd ‘communistische’ krachten. De gerespecteerde Nobelprijswinnaar Mario Vargas Llosa heeft op de nationale televisie gewaarschuwd tegen de erkenning van Castillo’s overwinning en de macht van de boerenbevolking als “chaos voor stadsmensen”. En ook de juridische procedures worden voortgezet.
Hoewel Fujimori misschien weinig hoop heeft om iets aan de uitkomst te veranderen, is het misschien toch mogelijk om te proberen een constitutionele crisis uit te lokken als Castillo op het tijdstip van de inauguratie-dag niet wordt erkend – precies dezelfde strategie die Donald Trump eerder dit jaar hanteerde.
Ervan uitgaande dat deze pogingen gedoemd zijn te mislukken, vooral nadat de strijdkrachten officiële verklaringen hebben afgegeven waarin zij beloven niet in te grijpen, streeft zij nu een nieuw doel na: twijfel zaaien over Castillo’s legitimiteit. Hoe meer zij zijn mandaat in de publieke opinie kan verzwakken door eindeloze rechtszaken, demonstraties en gefabriceerde twijfel, des te gemakkelijker zal het zijn om hem via een parlementaire of gerechtelijke staatsgreep af te zetten – geen zeldzaamheid in Latijns-Amerika. En ondertussen ziet Fujimori zichzelf niet als een drievoudig verliezende kandidaat die strafrechtelijk wordt vervolgd, maar als een martelaar die stoïcijns naar de gevangenis marcheert in een laatste verzet tegen een opkomend links. In beide gevallen wordt Castillo’s mandaat verzwakt en wordt het echte verhaal van een nieuwe ‘roze vloed’ die over Latijns-Amerika rolt, ontkracht. Ze zal misschien niet winnen, maar ze kan Castillo’s project torpederen door maximale wrijving en twijfel op te roepen, wat genoeg is voor het kapitaal en de heersende klasse (die een geduldig lang spel speelt).
De gewone Peruvianen verzetten zich echter krachtig tegen Fujimori’s aanvallen. Rapport na rapport toont aan dat de kiezers Fujimori’s beweringen van handtekeningvervalsing en fraude verwerpen en zich uitspreken tegen de valse beschuldigingen aan hun adres. Progressieve sociale krachten – waaronder de formidabele autonome boerenorganisaties van de Central Única Nacional de Rondas Campesinas del Perú (CUNARC-P) – mobiliseren zich in de straten en eisen van de Peruaanse instellingen dat hun stem wordt gerespecteerd, terwijl ze een gemeenschappelijk front smeden tegen elke mogelijke poging tot staatsgreep. In de nasleep van de parlementaire coup van vorig jaar tegen voormalig president Martín Vizcarra, heeft het volk al laten zien dat het in staat is om machtsmisbruik met succes te bestrijden.
Als linkse krachten buiten Peru moeten we solidair zijn met de strijd van het volk om zijn democratische wil te verwezenlijken tegenover een wrede heersende klasse die zich niet gemakkelijk uit het zadel zal laten helpen. Maar zelfs nadat Castillo in juli zijn intrek heeft genomen in het Palacio del Gobierno, moeten we hem blijven steunen. Keer op keer zijn in heel Latijns-Amerika reactionairen fanatiek doorgegaan met hun streven naar macht. Van Dilma Rousseff in Brazilië, tot Rafael Correa in Ecuador, tot Manuel Zelaya in Honduras, tot Evo Morales in Bolivia, een internationaal gecoördineerd rechts heeft zijn tactiek van wetshandhaving aangescherpt om volksbewegingen en hun verkozen leiders te stoppen. Keer op keer hebben we gezien welke ravage ze hebben aangericht. Ze proberen het zeker opnieuw in Peru.
Als Pedro Castillo, Perú Libre en de dappere alliantie van volkskrachten Peru structureel willen veranderen, zal het presidentschap niet genoeg zijn. In Peru zullen massale sociale mobilisatie en internationale steun van vitaal belang zijn. Elders moeten we de triomfen van het volk aankondigen, hun overwinningen verdedigen, alarm slaan wanneer dat nodig is – en ja, ook gepaste kritiek leveren. Maar we mogen niet wegkijken.
De Nicaraguaanse dichteres Gioconda Belli schreef: “La solidaridad es la ternura de los pueblos” (solidariteit is de affectie met het volk). Geconfronteerd met talloze reactiekrachten, zullen zowel de affectie als de vasthoudendheid van onze solidariteit van vitaal belang zijn als Peruaans links zijn weg naar de macht vindt.
Topfoto: Aanhangers van Perú Libre bijeen in Lima, juni 2021 | Gatodemichi/Wikimedia Commons
Matt Kirkegaard is het hoofd van de delegatie van verkiezingswaarnemers van de Progressieve Internationale in Peru.