Bron: Paul Antonopoulos voor infoBricks 25 oktober ~~~
Paul Antonopoulos, Research Fellow bij het Centre for Syncretic Studies
Meer dan 46 jaar van aanvankelijk door militair opgelegde neoliberalisme is eindelijk geëxplodeerd in wijdverbreide frustratie, protest en geweld. Dit neoliberalisme culmineerde in 2017 met twaalf zakenmensen, waaronder de Chileense president Sebatián Piñera, die ruim 17% van het nationale bbp monopoliseerden, hetgeen de enorme kloof in welvaartsvermogen aantoont. Er is weinig twijfel waarom de nieuwste protesten gewelddadig zijn ontploft, met tot nu toe 18 doden – Piñera had de oorlog verklaard aan zijn eigen volk om zijn lucratieve monopolie-positie te beschermen.
Het is geen verrassing dat hij de oorlog heeft verklaard. Het agressieve neoliberalisme heeft Chili gedomineerd sinds de Chileense staatsgreep van 1973 toen de socialistische president Salvador Allende werd vermoord en uiteindelijk werd vervangen door de neoliberale Augusto Pinochet, met de steun en zegen van de Amerikaanse president Richard Nixon, Henry Kissinger, de CIA en het neoliberale economische team, genaamd ‘Chicago Boys’.
Hoewel de zogenaamde communistische dreiging in Chili werd verslagen, kon het vriendelijkere gezicht van het neoliberalisme pas in 1990 terug keren naar het land, met de eerste democratische verkiezingen die plaatsvonden sinds de staatsgreep. De terugkeer naar democratie had geen verschillen voor het economische systeem betekend.
De blijkbare BBP-groei in het Zuid-Amerikaanse land creëerde de mythologie van het Chileense wonder, met ‘dank’ aan de Chicago Boys, de groep jonge Chileense economen die studeerde aan de Universiteit van Chicago onder de adviseur van de Amerikaanse president Ronald Reagan en British Prime Minister Margaret Thatcher, professor Milton Friedman. Zij waren de zogenaamde economische bevrijders en adviseerden Pinochet bij het toepassen van een volledig vrijemarktbeleid, in wezen om staatsbedrijven en bedrijven te privatiseren en de economie te openen.
Het onrechtvaardige globalistische model werd toegepast en werd als een wonder beschouwd vanwege de aanzienlijke groei van het BBP. Dit komt echter alleen ten goede aan aandeelhouders en particuliere bedrijven en weerspiegelt niet de gemiddelde Chileense ervaring. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) bedroeg de Gini-coëfficiëntwaarde, een methode om de vermogensverdeling te meten, in 2017 een record van 0,50, een van de hoogste ongelijkheidscoëfficiënten ter wereld.
Dit komt omdat het inkomen van de rijkste 10 procent van Chili 26 keer hoger is dan het inkomen van de armste 10 procent van de bevolking. Dit is deels ook te wijten aan het oneerlijke belastingstelsel dat een enorme belastingdruk op de armen veroorzaakt, terwijl de Chileense regering minder inkomstenbelasting verdient dan enig ander land in de 35 leden van de OESO. Ondanks de lovende woorden over de veronderstelde fantastische economische prestaties, werkt bijna een derde van de Chileense werknemers in deeltijdbanen, waarbij een op de twee Chilenen volgens de OESO weinig geletterd is.
En nu Chili letterlijk brandt en 18 mensen dood zijn, kunnen we niet vergeten dat voormalige president Michelle Bachelet de Venezolaanse president Nicolás Maduro grotesk de les heeft geleerd over ‘mensenrechten’. Hoewel Piñera zich verontschuldigde, ging het niet om zijn oorlogsverklaring aan het volk, maar om de decennia van onopgeloste problemen, en werd gevolgd door een aankondiging voor een nieuw sociaal en economisch programma.
Een omkering van het verlammende neoliberale economische systeem? Zeer twijfelachtig, en waarschijnlijk meer een pleisteroptie.
Neoliberale propagandist Enrique Krauze Kleinbort – beschuldigd van een staatsgreeppoging om de Mexicaanse president López Obrador omver te werpen – verklaarde dat Chili ‘het rolmodel’ was voor de economische groei in Latijns-Amerika. Als de ongelijkheid als een ‘rolmodel’ wordt beschouwd, laat dit zien dat de oligarchen van Latijns-Amerika de groeiende trend van gewelddadige oppositie tegen het neoliberalisme niet hebben gerealiseerd, zoals het recente geval in Ecuador aantoont.
Het feit dat Piñera probeerde de transport- en energiekosten in Chili te verhogen, toont zijn gebrek aan kennis aan over internationale verontwaardiging over neoliberalisme. De Franse Gilets Jaunes (gele vesten) in Frankrijk begonnen 12 maanden geleden met hun acties, die zich ook over Europa verspreidden, toen de neoliberale president Emmanuel Macron probeerde de belastingen op benzine te verhogen. In 2018 blokkeerden Braziliaanse vrachtwagenchauffeurs wegen met de eis voor daling van de dieselprijzen. Mexico zag in 2017 een stijging van 20% in brandstofprijzen die explodeerde in rellen.
De poging tot verhoging van de transport- en energiekosten was echter alleen de vonk die het vuur aanstak. Zoals Piñera, de verpersoonlijking van een monopolie over de Chileense economie, moest toegeven dat dit een explosie is na tientallen jaren van frustratie, verwaarlozing en misbruik. Candida Cecilia Morel, de vrouw van de miljardair Piñera, stuurde een WhatsApp-bericht dat in de media was gelekt, waarin ze commentaar geeft op het geweld en de protesten die haar land beroeren – en het toont zeker de ontkoppeling aan die de elite van Chili heeft met de gewone Chilenen. Het bericht zei dat “we absoluut overweldigd zijn, het is als een buitenlandse invasie, buitenaards wezen”, en dat “we onze voorrechten moeten verminderen en met anderen moeten delen.” Haar suggestie om “voorrechten en aandelen” te verminderen is een grimmige herinnering aan Charles Dickens 1800’s Groot-Brittannië.
Met dergelijke elitaire opmerkingen en verwijzingen naar Chilenen als buitenaardse wezens, is er geen wonder dat er weinig rust is geweest ondanks Piñera’s halve excuses en beloften van meer neoliberalisme met een zachtere klap. Hoewel kringen in de buurt van het Chileense president beweren dat de verstoringen en destabilisatie vanuit het buitenland worden georkestreerd, is het onwaarschijnlijk dat dit waar is. We kunnen natuurlijk verwachten dat Venezuela het zwarte schaap zal zijn in de ogen van sommige Chileense oligarchen, net als de oligarchen in Ecuador en Colombia, maar er is weinig bewijs dat dit het geval is.
Integendeel, zoals Piñera heeft moeten bevestigen, is decennia van neoliberalisme hier de oorzaak van. Misschien geïnspireerd door gebeurtenissen in Ecuador, lijkt het erop dat het Chileense volk eindelijk de neoliberale geest van Pinochet uit haar land drijft. Het lijkt erop dat het geweld niet zal eindigen tenzij de Chileense president drastische veranderingen aanbrengt in de Chileense economie. Of hij dit doet of niet valt nog te bezien.
topfoto: Chileense president, Sebastian Pinera, houdt een toespraak terwijl hij deelneemt aan een economisch forum in een hotel in Madrid, Spanje, 9 oktober 2018. Pinera is op werkbezoek in Spanje. EPA / Ballesteros