Oekraïne |
21 september 2022

Europese waarden: 1,21 euro minimumloon

Bron: Werner Rügemer unsere-zeit.de 16 september 2022 ~~~

De armste en ziekste bevolking van Europa, centrum voor laagbetaalde arbeiders, wereldleider in de handel van het vrouwelijk lichaam en meer soldaten dan welke Europese NAVO-staat dan ook: welkom in Oekraïne. Het artikel verscheen op 21 juli op de “NachDenkSeiten”. Het is ingekort en redactioneel herzien voor herdruk in het UZ.

96 euro voor voltijds werk – dat was het maandelijkse minimumloon in Oekraïne in 2017. Zelfs dit werd slechts aan een derde van de meestal vrouwelijke werknemers in de textiel- en lederindustrie betaald door middel van gedwongen, onbetaalde overuren. Het officiële bestaansminimum in Oekraïne in 2017: 166 euro per maand.

Textielindustrie

In Oekraïne zijn ongeveer 2.800 textielbedrijven geregistreerd. Het aantal niet-geregistreerde kleine bedrijven in deze sector is waarschijnlijk even groot. 220.000 mensen werken in de textielindustrie, meestal oudere vrouwen. Ze houden het hoofd boven water door zelfvoorzienende landbouw, bijvoorbeeld door een eigen tuin met kippenhok.

Oekraïne heeft in 2015 een minimumloon ingevoerd. Het begon met 34 cent per uur, steeg in de loop der jaren en bedraagt sinds 2021 1,21 euro per uur. Het wordt lang niet altijd betaald. Stukloon is wijdverbreid – een bepaald aantal kledingstukken moet binnen een uur worden genaaid, als dat niet lukt, moeten ze zonder loon worden herwerkt – en onbetaald verlof, dat wordt gegeven als er geen bestellingen zijn. Westerse vakbonden en “mensenrechtenactivisten” kijken naar Zuidoost-Azië als het gaat om lage lonen in de textielindustrie. Toch zijn de lonen in Oekraïne nog lager dan in Bangladesh.

Oekraïense textielbedrijven fungeren meestal als toeleveranciers voor internationaal verbonden goedkope producenten in naburige EU-landen. Zo gaat 41 procent van de in Oekraïne geproduceerde schoenen als halffabrikaat naar de lagelonenfabrieken in Roemenië, Hongarije en Italië, waar ze het onschuldige label “Made in EU” krijgen.

Door de hongerlonen kunnen textielarbeiders zich slechts kleden in tweedehands kleding uit het Westen. Oekraïne importeert meer textiel dan het exporteert.

Autoleveranciers, farmaceutica, machinebouw

De situatie is vergelijkbaar in andere sectoren. Oekraïne was een brandpunt van industriële productie in de Sovjet-Unie. Na de onafhankelijkheid in 1991 namen oligarchen de bedrijven over, maakten winst, maar staken niets in innovatie. Voor westerse bedrijven waren miljoenen goed gekwalificeerde werknemers beschikbaar tegen lage lonen.

Duizenden bedrijven, voornamelijk uit de VS en de EU, besteedden vrij eenvoudige onderdelen uit. Vooral Duitse bedrijven: Porsche, VW, BMW, Schaeffler, Bosch en Leoni, bijvoorbeeld voor autokabels. Farmaceutische bedrijven zoals Bayer, BASF, Henkel, Ratiopharm en Wella laten hun producten afvullen en verpakken. Arcelor Mittal, Siemens, Demag, Vaillant en Viessmann hebben assemblage- en verkoopvestigingen. Hier worden lonen van twee tot drie euro betaald. Meer dan het minimumloon, maar nog steeds beduidend minder dan in Hongarije, Polen of Roemenië.

Arbeidsmigratie

3412 01 – Europese waarden: 1,21 euro minimumloon – Europese Unie, NAVO, Oekraïne – Achtergrond

Na de onafhankelijkheid van Oekraïne kregen voormalige collectieve boeren gemiddeld vier hectare land toegewezen – te weinig voor zelfstandige landbouw. Boeren pachten hun land meestal aan oligarchen. Sommigen doen dan ongeschoold werk op grote boerderijen voor een minimumloon. (Foto: Petr Pavlicek/IAEA)

De selectieve exploitatie van locatievoordelen door westerse kapitalisten heeft niet geleid tot economische ontwikkeling. Integendeel, Oekraïne is verarmd. Steeds meer Oekraïners werden gedwongen hun land te verlaten en in het buitenland werk te zoeken.

Eind jaren negentig waren al enkele honderdduizenden Oekraïners naar Rusland geëmigreerd. Daar waren de lonen niet veel hoger, maar de kosten van levensonderhoud waren merkbaar lager.
Sinds de jaren 2000 en versneld door de gevolgen van de staatsgreep van Maidan in 2014 zijn ongeveer vijf miljoen Oekraïners als arbeidsmigranten onderweg. Twee miljoen wonen min of meer permanent in het buitenland. Drie miljoen pendelen naar de buurlanden. Vooral Polen, dat aanspraak maakt op westelijke delen van Oekraïne, moedigt arbeidsmigratie uit Oekraïne aan. Twee miljoen Oekraïners werken in Polen, voornamelijk als schoonmakers, huishoudelijk personeel, obers, geriatrische verpleegkundigen of vrachtwagenchauffeurs. In Polen floreren de zaken voor wervingsbureaus die Oekraïners tot Pools staatsburger verklaren en hen in Duitsland of Zwitserland plaatsen als thuiszorgmedewerkers. Soms betalen ze het minimumloon voor een 40-urige werkweek. In werkelijkheid zijn de hulpverleners vaak 24 uur per dag oproepbaar.

Prostitutie bloeit

De patriarchale oligarchenstaat van Oekraïne heeft de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen extreem verdiept. Met een loonkloof van 32% staan Oekraïense vrouwen op de laatste plaats in Europa. Gemiddeld ontvangen zij een derde minder loon dan hun mannelijke collega’s. In de financiële en verzekeringssector bedraagt het verschil zelfs 40% voor hetzelfde werk. Het EU-gemiddelde is 14 procent. Vooral vrouwen worden vaak gedwongen tot onzekere deeltijdbanen.

Prostitutie is verboden in Oekraïne, en onder deze omstandigheden bloeit ze bijzonder goed. Zelfs onderwijzers die niet kunnen rondkomen van hun 120 euro per maand behoren tot de naar schatting 180.000 vrouwen die in Oekraïne als prostituee werken.

Omdat prostitutie verboden is, verdienen bordeelhouders geld, net als politieagenten en taxichauffeurs. Iets minder dan de helft van het inkomen blijft bij de vrouwen. Velen hopen er slechts tijdelijk van afhankelijk te zijn. Vaak tevergeefs. Een derde wordt drugsverslaafd, een derde wordt als HIV-positief beschouwd.

Na de “liberalisering” van sekswerk door de regering Schröder/Fischer werd Duitsland het bordeel van Europa. De federale ontwikkelingsorganisatie GTZ adverteerde in haar “Duitse reisgids voor vrouwen” voor Oekraïense vrouwen die goede vooruitzichten hadden in de seksindustrie.

Babyfabrieken

Vrouwenlichamen worden commercieel gebruikt buiten de illegale prostitutie om. Oekraïne is de wereldwijde hotspot voor industrieel draagmoederschap. Vittoria Vita, La Vita Nova, Delivering Dreams of BioTex: dat zijn de namen waaronder draagmoederschapsbureaus in Kiev en Charkov hun diensten aanprijzen. In catalogi krijgen rijke buitenlanders mooie, gezonde Oekraïense vrouwen aangeboden. De prijzen voor een gezonde baby variëren van 39.900 tot 64.900 euro. De wenstoeristen komen uit de VS, Canada, West-Europa en China.

De handel is weinig gereguleerd in Oekraïne. De vrouw die het kind draagt, mag genetisch niets met het kind te maken hebben. Zij is slechts een werktuig dat onmiddellijk na gebruik moet worden vergeten en klaargemaakt voor het volgende gebruik door een ander buitenlands paar.

De agentschappen bieden complete pakketten aan met hotelaccommodatie en de afgifte van een geboorteakte en paspoort in de ambassade van het land van herkomst van de cliënt. Meer dan 10.000 van zulke baby’s zijn tot nu toe “afgeleverd”. De draagmoeder ontvangt tijdens de zwangerschap een maandelijkse premie van 300 tot 400 euro. Na levering van het “product” wordt de bonus verhoogd tot 15.000 euro. In geval van een miskraam, een gehandicapt kind of als de opdrachtgevers het draagmoederpaar weigeren, staat de draagmoeder met lege handen. Er wordt geen rekening gehouden met haar psychologische toestand. Ze is niet verzekerd tegen schade aan haar gezondheid. Er zijn geen studies over de gevolgen op lange termijn.

Nulurencontracten

Tot nu toe is het hoogtepunt van de strijd van de regering Selenski tegen werknemers de arbeidswet van december 2019:
Nulurencontracten zijn legaal: werk op afroep. Het aantal werkuren en het inkomen kunnen soms nul zijn.

Ontslagen hoeven niet langer gemotiveerd te worden.

De “individuele onderhandeling” over arbeidsovereenkomsten wordt aangemoedigd. Een eufemistische term voor aanbiedingen die geen alternatief hebben bij hoge werkloosheid. In bedrijven met minder dan 250 werknemers – dat is meer dan 95 procent – kunnen de collectieve onderhandelingen worden opgeschort. Vooral staatsbedrijven profiteren hiervan, maar ook bedrijven als Nestlé en Philip Morris.

Honderdduizenden Oekraïners protesteerden tegen de nieuwe wet, onopgemerkt door de westerse media. In een brief van 9 september 2021 hebben de International Trade Union Federation en de European Trade Union Federation de Oekraïense regering erop gewezen dat zij met de nieuwe arbeidswet niet alleen bepalingen van de VN en de Internationale Arbeidsorganisatie ILO schendt, maar ook de lage normen van de EU – geen reactie.

Onlangs heeft het “Nationaal Agentschap voor het opsporen, traceren en beheren van vermogens van corruptie en andere misdrijven” in Oekraïne voor 200 miljoen euro aan vakbondsactiva in beslag genomen (zie UZ van 5 augustus).

Verarming van de boeren

Na de onafhankelijkheid van Oekraïne kregen de ongeveer zeven miljoen collectieve boeren gemiddeld vier hectare grond van hun collectieve boerderijen als eigendom toegewezen. Te weinig voor onafhankelijke landbouw. Daarom verhuurden de boeren hun kleine stukjes land aan binnenlandse en buitenlandse oligarchen voor gemiddeld 150 dollar per jaar. Oligarchen zoals Andry Verevsky of Oleg Bakhmatyuk hebben dus elk meer dan 500.000 hectare landbouwgrond. Ook buitenlandse investeringsbanken en pensioenfondsen doen mee. Zij zijn volledig geïntegreerd in de EU en de wereldmarkt.
Een paar van de boeren kunnen tegen minimumloon hulpdiensten verlenen in deze agribusiness. Met een beetje ongepacht land kunnen ze karig overleven.

De regering Selenski maakte een einde aan de pachtpraktijk. Sinds 1 juli 2021 kunnen landbouwers hun grond verkopen. Aanvankelijk alleen voor kopers met de Oekraïense nationaliteit. Hiervoor heeft de overheid een veilingportaal opgezet waar ook anoniem geboden kan worden. Het vrijgeven van de verkoop van de zeer vruchtbare Oekraïense zwarte aarde werd niet alleen geëist door oligarchen, maar ook door het Internationaal Monetair Fonds, dat deze voorwaarde onder meer stelde aan het zwaar in de schulden stekende Oekraïne voor een nieuwe lening van vijf miljard. Een referendum in 2024 moet de weg vrijmaken voor de verkoop ook aan buitenlanders. Veel boeren protesteren tegen deze “landhervorming” – zonder resultaat.

Sigarettensmokkel

Vanaf 1992 kochten internationale tabaksbedrijven de sigarettenfabrieken in Oekraïne op. Daar produceren goed opgeleide maar slecht betaalde geschoolde arbeiders voor de export. In ruil daarvoor verlaagde de regering de tabaksbelasting tot een internationaal ongekend laag niveau, minder dan de helft van de belasting die anders in Europa zou gelden. Douanecontroles vinden nauwelijks plaats. In Oekraïne kost een pakje Marlboro 2,50 euro. In Duitsland is de prijs 7 euro. Daarom gaat de export en de smokkel uit Oekraïne door.

Hoogste militaire uitgaven in Europa

Het armste land van Europa is zich sinds 2016 massaal aan het herbewapenen. De Oekraïense militaire uitgaven zijn gestegen van 2,6 procent van het bruto binnenlands product in 2016 tot 5,9 procent in 2020. Met deze verhouding staat Oekraïne op de tweede plaats in de wereld, na Saoedi-Arabië. Oekraïne, nu met een bevolking van 41 miljoen, heeft 292.000 troepen, meer militairen dan alle NAVO-leden behalve de VS.

Armste bevolking van Europa

Het IMF leende geld aan wat Transparency International “de meest corrupte staat van Europa” noemde, met voorwaarden als verlaging van pensioenen en sociale uitkeringen, verhoging van gemeentelijke tarieven en staatsenergieprijzen, en privatiseringsprogramma’s. Ook het IMF was een warmonger: het verlies van de Donbass zou een negatief effect hebben op het bedrag van de westerse leningen, zo kondigde het aan.
De staatsschuld is teruggebracht tot een optisch aantrekkelijke 60 procent in 2020 – geschikt voor toetreding tot de EU. Het gevolg: de meerderheid van de bevolking werd nog armer. In 2013, vóór de staatsgreep van Maidan, bedroeg het gemiddelde pensioen 140 euro, het hoogste in de geschiedenis van onafhankelijk Oekraïne. In 2017 was dat 55 euro. Steeds meer gepensioneerden moeten blijven werken.

De armste bevolking van Europa is ook de ziekste: Oekraïne staat in Europa op de eerste plaats wat betreft sterfgevallen als gevolg van ondervoeding.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, had gezegd dat Oekraïne de EU-status verdient “omdat het bereid is te sterven voor de Europese droom”. Ze heeft gelijk. Meer dan ze misschien beseft.

Topfoto: Oekraïne heeft de armste bevolking van Europa. Het minimumloon daar is nauwelijks genoeg voor de eerste levensbehoeften. Dankzij bezuinigingen op pensioenen en sociale uitkeringen zijn veel mensen na een leven lang hard werken gedwongen te bedelen. (Foto: Mstyslav Chernov / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0)