Klokkenluiders,onafhankelijke media,Repressie |
22 april 2021
Bron: Ortwin Rosner, 
Heise-online April 2021 (DE) ~~~

Er zijn reeds twee jaar verstreken sinds de oprichter van WikiLeaks werd aangehouden in strijd met de mensenrechten. Een samenvatting

Toen een Britse rechtbank op 4 januari het Amerikaanse verzoek om uitlevering van de Australiër Julian Assange afwees, was het eerste wat gebeurde natuurlijk grote opluchting bij zijn verdedigers. Bovendien hebben sommigen aan de andere kant zich verkneukeld over degenen die de Britse procedure aan de kaak hadden gesteld. Het zag er nu immers naar uit dat zij volledig in het ongelijk waren gesteld en dat er geen enkele reden meer was om te twijfelen aan de onafhankelijkheid van de rechter of aan de wettigheid van de procedure.

Dus de uitspraak van de rechter van 4 januari zou alle kritiek op het optreden tegen Assange achterhaald hebben, de Britse justitie zou nu toch in orde zijn, en we zouden weer gerustgesteld kunnen worden? Helaas liggen de zaken heel anders.

Het in stand gehouden schandaal

Als je een samenzweringstheorie zou willen opstellen, zou je in een heel geraffineerd complot kunnen geloven, zo gunstig is de zaak nu voor Assange’s tegenstanders uitgevallen door de subtiel geformuleerde uitspraak van rechter Vanessa Baraitser. Indien de rechtbank het uitleveringsverzoek zonder meer had ingewilligd, zou dit wellicht een grote golf van verontwaardiging bij de Europese publieke opinie hebben teweeggebracht.

De protesten zouden aangewakkerd en vermenigvuldigd zijn. En dan zouden sommige tot nu toe aarzelende toppolitici in de EU zich er misschien duidelijker tegen hebben uitgesproken. De Britse rechterlijke macht zou in het geheel niet in een goede positie hebben verkeerd, en de zaak zou helemaal tot aan het Europese Hof van Justitie zijn doorgedrongen. Allemaal een gênante affaire. Er zou ook sprake kunnen zijn geweest van tegenwind in de VS, waar vrije journalistiek in principe een zeer gerespecteerd goed is.

Dat is nu gespaard gebleven. Het vonnis, zoals het werd uitgesproken, heeft het publieke debat verstomd, de critici de wind uit de zeilen genomen, het grote schandaal is uitgebleven en de publieke aandacht is opnieuw verslapt. Assange kan blijven rotten in de gevangenis, en bijna iedereen kijkt de andere kant op. Alles lijkt toch weer normaal te zijn.

In feite is het schandaal echter niet geëindigd met dit vonnis, integendeel, het is verlengd. De situatie van de oprichter van WikiLeaks is helemaal niet ten goede veranderd, en veel mensen zien dit feit willens en wetens over het hoofd.

Assange wordt al meer dan twee jaar vastgehouden in eenzame opsluiting – ook wel “witte marteling” genoemd – in Belmarsh, een zwaarbeveiligde gevangenis in Londen die bedoeld is voor moordlustige moordenaars en terroristen en waarvan de detentieomstandigheden zo berucht zijn dat het wel het “Britse Guantánamo” wordt genoemd. Bizar genoeg heeft de uitspraak van 4 januari daar helemaal niets aan veranderd.

En dit kan niet vaak genoeg worden herhaald, ondanks het feit dat de Australiër op Brits grondgebied geen andere misdaad heeft begaan dan het overtreden van de voorwaarden voor borgtocht. Meestal staat daar niet eens een gevangenisstraf op.

Een ramp voor de persvrijheid

Assange daarentegen werd hiervoor veroordeeld tot een volledige gevangenisstraf van 50 weken, die hij uiteraard al lang heeft uitgezeten. Om hem daarna niet te hoeven vrijlaten, werd snel een geschikt excuus gevonden: Zijn huidige verblijf in de gevangenis wordt beschouwd als preventieve hechtenis wegens vluchtgevaar.

Dat moet je je voorstellen: Preventieve hechtenis in een dergelijke zwaar beveiligde gevangenis onder dergelijke omstandigheden, zonder een juridisch bindende veroordeling, voor een journalist die alleen maar beschuldigd wordt van zijn publicaties. Zoiets heeft geen wettelijke basis.

De Zwitser Nils Melzer, speciaal vertegenwoordiger van de VN inzake foltering, maakt de verhoudingen duidelijk door erop te wijzen hoe, ter vergelijking, de preventieve hechtenis waaraan de Chileense dictator Augusto Pinochet, gesponsord door de VS en verantwoordelijk voor massamoorden, tussen 1998 en 2000 in Groot-Brittannië werd onderworpen, eruitzag: hij kreeg huisarrest in een comfortabele villa, waarin hij onbeperkt bezoek kon ontvangen, onder meer ook dat van de voormalige premier Margaret Thatcher.

Van verregaande betekenis is echter dit: de rechtbank onder voorzitterschap van Baraitser stemde in met alle punten van de aanklacht, waarmee een verwoestend precedent is geschapen dat de deur openzet voor de criminalisering en vervolging van onderzoeksjournalisten die kritisch staan tegenover de VS.

En dat zelfs op extraterritoriaal grondgebied, d.w.z. wereldwijd, overal waar de VS op de een of andere manier een persoon te pakken kan krijgen, en ongeacht of die persoon Amerikaans staatsburger is of niet. Bedenk eens wat een ongelooflijke hoeveelheid macht hier wettelijk aan de Verenigde Staten wordt verleend.

Het enige argument dat werd aangevoerd om het uitleveringsverzoek af te wijzen was de kwakkelende gezondheid van de WikiLeaks-oprichter. Inhoudelijk, en dit is het werkelijk beangstigende, zijn er geen enkele verschillen tussen de Britse rechterlijke macht en de vertegenwoordigers van de regering van de VS. In dit opzicht is dus het ergste gebeurd wat knappe koppen vreesden.

Een vonnis met valkuilen

Bovendien werd het uitleveringsverzoek weliswaar afgewezen, maar de specifieke redenering achter de afwijzing is door en door gunstig voor de VS. Welk scenario zich nu ook precies zal afspelen, de Amerikanen hebben de wedstrijd al gewonnen. Assange zit in de val, hoe dan ook. Ze zullen hem niet uit hun vingers laten. Hier volgt, in een voetnoot, een korte verklaring waarom dit zo is.[1]

Ten eerste, beroep instellen tegen zo’n uitspraak heeft een goede kans. De Amerikaanse aanklagers hoeven in principe alleen maar te verzekeren dat zij Assange goed zullen behandelen, en daarmee zou het hooggerechtshof onmiddellijk groen licht kunnen geven om hem uit te leveren.

Subsidiair kan het hooggerechtshof een nieuw proces in eerste aanleg gelasten. Op die manier kan het proces zich jaren voortslepen zonder dat Assange daarbij uit Belmarsh vrijkomt. Zoals Melzer al meerdere malen heeft aangegeven, maakt het voor de VS niet veel uit of Assange uiteindelijk bezwijkt onder de ontberingen van eenzame opsluiting in Londen en op die manier overlijdt, of dat hij wordt veroordeeld tot 175 jaar in een soortgelijke maximaal beveiligde gevangenis in de VS wegens spionage. Het belangrijkste voor de Amerikanen is dat hij zijn journalistieke activiteiten nooit meer zal kunnen voortzetten en dat er een afschrikwekkend voorbeeld van hem zal worden gesteld.

Maar zelfs als blijkt dat de oprichter van WikiLeaks dit alles overleeft en hij uiteindelijk vanwege zijn gezondheidstoestand wordt vrijgelaten uit Belmarsh, zal hij slechts voor de rest van zijn leven in “vrijheid” verkeren tussen aanhalingstekens. Hij zal Engeland nooit meer kunnen verlaten.

Het uitleveringsverzoek is daar afgewezen, maar zodra hij een ander land binnenkomt, kan het hele spel opnieuw beginnen, kan hij worden gearresteerd en kan er een nieuw uitleveringsverzoek tegen hem worden ingediend. Maar zelfs als hij in Engeland blijft, is hij niet veilig. Hij zou alleen maar in betere gezondheid moeten verkeren, en dan zou hij opnieuw kunnen worden gearresteerd en uitgeleverd, omdat de reden voor de weigering van het uitleveringsverzoek dan niet meer zou gelden. Al deze mogelijkheden worden opengehouden door het conforme vonnis van Baraitser.

Maar de zaak met Assange is in de eerste plaats de onze. Op het spel staan de democratie en de persvrijheid, de mensenrechten en de geheim gehouden oorlogsmisdaden van de Verenigde Staten, die niet ter discussie mogen staan. Melzer wijst er herhaaldelijk op hoezeer de Amerikaanse strategen erin geslaagd zijn de aandacht hiervan af te leiden. Zij hebben de schijnwerper gericht op de Australiër, weg van de gruweldaden waar het om zou moeten gaan.

Het resultaat is dat we aan de ene kant te weinig over Assange praten, maar aan de andere kant in feite altijd veel te veel hebben gepraat, zelfs wanneer we hem verdedigden. Het had nooit over hem moeten gaan. Assange’s oorspronkelijke zorg, het blootleggen van de machinaties, corruptie en misdaden van de machtigen, de inhoud die hij eigenlijk wilde overbrengen, wordt niet langer besproken, het wordt vertroebeld door de discussies over zijn persoon.

Die VS-Amerikaanse soldaten die, zoals WikiLeaks bekend heeft gemaakt, in Bagdad vanuit een helikopter voor de lol voorbijgangers neerschoten, niemand praat over hen, zij lopen vrij rond en zij worden niet vervolgd. En sommige andere oorlogsmisdadigers hebben zelfs expliciet gratie gekregen van het Witte Huis. Assange, echter, zit voor niets in een maximaal beveiligde gevangenis. Dus er is hier iets fundamenteel mis.

Naar schatting hebben de VS de afgelopen 30 jaar alleen al in Irak 2,7 miljoen mensen gedood. “Het kan me niet schelen wat die internationale advocaten zeggen, we moeten ze een pak slaag geven”, zo verdedigde de Amerikaanse president George Bush destijds zijn acties, die alle mensenrechten schenden. Zijn opvolger, Barack Obama, deed het niet zo grof en deed alsof hij beter opgeleid was – maar in feite verschilden zijn daden niet veel van die van zijn voorganger. Zijn specialiteit werd het moorden met drones.

Maar als er militair geweld wordt gebruikt tegen demonstranten in Myanmar, is de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden hypocriet verontwaardigd, en noemt hij de Russische leider Vladimir Poetin een “moordenaar“. Dezelfde Biden die opnieuw de uitlevering van Assange heeft geëist, ofschhoon hij de zaak niet verder had moeten doorzetten. Het is deze schaamteloze hypocrisie van het Westen die onduldbare proporties heeft aangenomen en veel meer aan de orde zou moeten worden gesteld.

Verstoring van het zelfbeeld van het Westen

Hier komen we misschien tot de echte kern van de zaak, waarom het Amerikaanse imperium zo agressief vijandig staat tegenover de Australiër en WikiLeaks, waarom zijn Europese partners ook liever zwijgen over de zaak, en waarom wij zo terughoudend zijn om er überhaupt over te praten.

Wij allen (de meesten van ons) dragen in ons een volledig verheerlijkt beeld van het Westen, van de VS in het bijzonder. Het is een beeld van onszelf waarmee we zijn opgegroeid, waarmee we zijn opgevoed, en dat in het publieke debat sinds de jaren vijftig ijverig is gecultiveerd, en nog steeds wordt gecultiveerd. Het is een beeld van het Westen dat sterk afwijkt van wat er in de Verenigde Staten en het Westen wordt gedacht over andere regio’s van de wereld, niet alleen in Rusland, maar overal waar het Westen met zijn politieke, economische en militaire interventies vernielingen heeft aangericht.

Naast dit geïdealiseerde zelfbeeld van het Westen bestaat er dus een heel andere werkelijkheid van het Westen, de verborgen geschiedenis van het Westen, waarvan wij, die in het Westen leven, ons ironisch genoeg het minst bewust zijn, en die soms opzettelijk voor ons verborgen wordt gehouden.

“The Untold History of the United States”, zo noemde Hollywood-regisseur Oliver Stone een tiendelige documentaire die hij over het onderwerp maakte. Het is een fundamenteel ander verhaal dan het kleutersprookje dat we gewoonlijk te horen krijgen: een sprookje waarin de Russische president Poetin (vroeger de Sovjets) de boosdoener is, dan weer China, dan weer Iran, en in het algemeen is het kwaad aan de macht op alle mogelijke plaatsen in de wereld, maar zeker niet in de VS en ook niet in Europa. Zij redden ons dan van de boze Poetin, het boze China en het boze Iran (“schurkenstaten”) en brengen overal ter wereld mensenrechten en democratie.

Zeker, het verschijnsel Trump bijvoorbeeld was een grote ergernis voor dit infantiele Mickey Mouse wereldbeeld, evenals de rechts-populistische regeringen van Oost-Europa. Maar aan de andere kant hadden de mensen er ook niet zo’n probleem mee. De Amerikaanse president werd afgedaan als een krankzinnig psychopathisch individu, in plaats van te worden begrepen als een ongewoon authentieke uitdrukking van een Amerikaans sociaal en politiek systeem dat in vele opzichten pervers was en dat een dergelijke persoonlijkheid voortbracht.

En Oost-Europese regeringspolitici worden gewoon als niet “echte” Europeanen beschouwd. In ieder geval zijn zij niet “wij”. Omdat “wij”, dat wil zeggen, het Westen, “wij” in feite altijd de goeden zijn, de democraten, de liberalen, maar het kwaad altijd ergens anders zit, in de “niet wij”.

Natuurlijk zijn er bij “ons” ook veel dingen die niet kloppen, die bij “ons” ook bekritiseerd kunnen worden, maar over het geheel genomen klopt bij “ons” alles, in tegenstelling tot elders in de wereld. Dit is het verhaal dat min of meer iedereen die in het Westen is opgegroeid van jongs af aan heeft geleerd en geïnternaliseerd. Ik weet dat goed genoeg, want ik heb er ook last van.

Assange heeft echter recht in het hart van dit verheerlijkte, geïdealiseerde en hypocriete zelfbeeld van het Westen gemikt. Hij heeft blootgelegd hoezeer het op leugens is gebouwd en hoezeer het kwaad zich in het Westen thuis voelt.

Hij heeft het opgenomen tegen de machtigen. Anderen hebben dit al eerder gedaan, maar hij heeft meer succes gehad dan wie ook, dankzij zijn netwerken met toonaangevende massamedia en een briljant idee: een informatie-uitwisselingsplatform genaamd WikiLeaks. Daarmee heeft hij het heersende verhaal ernstig verstoord en doorbroken. Wat hij gepubliceerd heeft, mag gewoon niet gepubliceerd worden. Zoiets kun je niet doen..

Dit lost ook het raadsel op waarom de Europese politiek in het geval van Assange heel anders reageert dan in het geval van Alexei Navalny, de politicus die door het Kremlin wordt vervolgd. In veel opzichten zijn de twee gevallen vergelijkbaar. Hoewel er in het geval van Assange – anders dan in het geval van Nawalny – tot nu toe geen sprake is geweest van een gifaanval, heeft de Amerikaanse inlichtingendienst al concrete plannen gemaakt voor precies zo’n stap. Dus in zekere zin zijn Nawalny en Assange elkaars spiegelbeelden, de een slachtoffer van de VS, de ander van de Russen.

En toch, hoe verschillend is de behandeling van de twee rebellen door de Europese politiek. De Duitse Bondskanselier Angela Merkel heeft zich zelf op zeer publieke wijze naar Nawalny’s bed gehaast, en hij wordt opgehemeld als een belangrijke Russische oppositielid dat zich heldhaftig tegen Poetin verzet.

En dit ondanks het feit dat hij een dubieuze figuur is met wortels in het ultranationalistische en extreem-rechtse milieu. In een video heeft hij moslims reeds zeer levendig afgeschilderd als kakkerlakken, die hij doodt met een vliegenmepper of zelfs met een pistool.

Vanwege hem – zogenaamd vanwege hem, dit hoeven niet de echte redenen te zijn – worden er zelfs sancties tegen Rusland ingesteld. Maar wanneer Melzer probeert om namens Assange te interveniëren bij de relevante organen van de Duitse regering en kalm en feitelijk solide bewijsmateriaal presenteert van de ernstige mensenrechtenschendingen die tegen hem zijn begaan, valt hij in dovemansoren.

De zaak interesseert niemand daar, of meer nog: niemand wil er iets mee te maken hebben. Het is te gevoelig, niemand wil het aanraken. Om nog maar te zwijgen van eventuele sancties tegen de VS of Groot-Brittannië, natuurlijk.

We hebben gewoon te maken met een gebied waar de rechtsstaat en de mensenrechten niet meer meetellen, aldus Melzer. Nooit zullen Westerse regeringspolitici de kant van Assange kiezen. Melzer legt ook uit waarom dit zo is: hun geheime diensten zijn allemaal met elkaar verweven, ze werken nauw samen, en wat tegen de VS ingaat, gaat dus tegen hen allemaal in. Geen van hen heeft er belang bij dat iemand als Assange iets over hen aan het licht brengt. Je moet realistisch zijn, zegt Melzer: het is een illusie te geloven dat regeringspolitici zich tegen hun inlichtingendiensten zullen verzetten uit consideratie voor de mensenrechten.

Ik zal het een beetje anders zeggen: Assange moest uit de weg worden geruimd omdat hij het basisverhaal dreigde te vernietigen dat de basis vormt van de macht in westerse samenlevingen.

Een familiegeheim

Ik zou het ook een beetje filosofisch willen stellen. Het drama rond Assange is een uiting van een samenleving die haar eigen Ander niet kent – en ook niet wil kennen. Die altijd het kwaad moet projecteren in een absolute ander waarmee het niets gemeen heeft. Het moet tenminste doen alsof het er niets mee te maken heeft. Een beetje zoals het verhaal van Dr. Jekyll en Mr. Hyde.

Dit wordt weerspiegeld door wat Bush onomwonden zei na de aanslag van 9/11 in 2001: laat iedereen in de wereld weten, of je staat aan onze kant, of je staat aan de kant van de terroristen. Hij sloot dus op dictatoriale wijze elke derde mogelijkheid uit, net zoals hij niet toestond dat hij zelf een terrorist zou kunnen zijn.

Het huidige zwijgen over Assange is niet veel anders dan een goed bewaard familiegeheim. Iedereen weet wat er aan de hand is, maar niemand praat er over. Hij is echter begonnen te praten over dingen waar gewoonlijk niet over gesproken wordt. De skeletten in de kast. Namelijk, en daar ligt het schandaal, van de skeletten in onze eigen kast, niet in die van iemand anders.

Hij begon te praten, en daarmee, vernietigde hij de mooie pretentie. Of dreigde dat te doen. Voordat dat echt gebeurde, werd hij zelf tot een lijk gemaakt in de kelder. Een lijk in de kelder van het Westen.

Geef een reactie