Bron: M. K. BHADRAKUMAR indianpunchline 24 juli 2022 ~~~
De vrijdag in Istanbul ondertekende overeenkomsten over de export van graan uit Oekraïne en Rusland halen de krantenkoppen als een belangrijke ontwikkeling vanuit het oogpunt van de wereldwijde voedselzekerheid, wat het zeker is.
Tussen ongeveer 22 miljoen ton graan van de oogst van vorig jaar, dat nu door de oorlog vastzit in Oekraïne, en naar schatting 41 miljoen ton van de Russische tarwe-export voor 2022/23, komt ongeveer 60 miljoen ton op de wereldgraanmarkt terecht.
Volgens een voorzichtige schatting zal de Russische tarweoogst van 2022 85 miljoen ton bedragen en als het weer meezit zelfs 90 miljoen ton, een recordoogst. Het volstaat te zeggen dat het belang van Rusland voor de mondiale tarwebalans in het nieuwe seizoen waarschijnlijk ongekend zal zijn. De leveringen uit Rusland zullen meer dan 20 procent van de wereldhandel in tarwe in 2022/23 vertegenwoordigen, waardoor de positie van Rusland als ’s werelds grootste tarwe-exporteur wordt verstevigd.
Zo werden in Istanbul twee reeksen overeenkomsten ondertekend, één betreffende de voorwaarden voor het vervoer van het Oekraïense graan vanuit drie aangewezen havens aan de Zwarte Zee – Odessa, Chornomorsk en Yuzhne – via een “graancorridor” naar Turkije en een tweede tussen Rusland en de Verenigde Naties betreffende de opheffing van de westerse sancties tegen de Russische uitvoer van tarwe en meststoffen.
In werkelijkheid krijgt Rusland vrijstelling van sancties van het Westen, terwijl het de werking van de “graancorridor” vanuit Oekraïense havens in het oorlogsgebied vergemakkelijkt. Is er een verband tussen de twee? Het antwoord is “ja” en “nee”. Maar de Russische blokkade van de Oekraïense havens gevolgd door de westerse beperkingen op scheepvaart en verzekeringen voor Russische havens is meer dan toeval.
Daarom is dit een politieke overwinning voor Rusland – afgezien van de aanzienlijke inkomsten uit de export (ruwweg, 20 miljard dollar) en de voortgezette Russische aanwezigheid op de belangrijke markten in Afrika, de Westaziatische regio, enz. die strategische implicaties heeft voor het Russische buitenlands beleid op middellange en lange termijn.
Volgens de overeenkomst zouden Oekraïense schepen de zwaar met mijnen bezaaide havens van Oekraïne in- en uitvaren, en zou Rusland ermee instemmen het gebied niet aan te vallen terwijl de ladingen onderweg zijn. De rol van Turkije zal bestaan in het inspecteren van schepen die de Oekraïense havens verlaten op de aanwezigheid van gesmokkelde wapens. In feite heeft Turkije zich opgeworpen als bemiddelaar tussen Rusland en Oekraïne onder toezicht van de VN vanuit een Gemeenschappelijk Coördinatiecentrum dat in Istanbul wordt opgezet voor de uitvoering van het akkoord.
Het feit dat Rusland en Oekraïne überhaupt een akkoord konden sluiten, is belangrijk genoeg. Minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken heeft de graanovereenkomst in Istanbul verwelkomd als “een positieve stap in de richting van het aanpakken van de verstrekkende gevolgen van de oorlog van Rusland… De internationale gemeenschap moet Rusland nu verantwoordelijk houden voor deze overeenkomst.” De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, zei op zijn beurt dat Moskou het “verheugend vindt dat Washington en Brussel de weg naar een overeenkomst over graan niet langer blokkeren.”
De zaken stapelen zich op
De grote vraag is of deze ontwikkeling en de “feel-good” die zij creëerde in een “win-win” geest tussen twee oorlogvoerende naties, enig effect zou hebben stroomafwaarts. De vooruitzichten zijn overwegend ontmoedigend, maar de dageraad van de vrede breekt vaak onverwacht aan.
De militaire situatie in Oekraïne is op dit moment enigszins statisch, hoewel zij abrupt kan veranderen. Er zijn geen doorbraken aan de frontlinies geweest sinds de Russische strijdkrachten eind juni en begin juli de laatste twee Oekraïense steden in de oostelijke provincie Luhansk hebben ingenomen. De Russische operaties in de Donetsk-regio zijn de afgelopen twee weken in het algemeen vertraagd, maar dat kan worden toegeschreven aan het heuvelachtige terrein rond de sleutelstad Slavyansk, die van strategisch belang is. (De Oekraïense steppen beginnen ten westen van Slavyansk).
Intussen is een nieuwe fase in de oorlog begonnen met de inzet van het door het Pentagon geleverde HIMARS (High Mobility Artillery Rocket System), dat GPS-geleide raketten afvuurt op doelen op 80 kilometer afstand, een afstand die buiten het bereik ligt van de meeste Russische artilleriesystemen. Het is denkbaar dat het de aanvalscapaciteit van Oekraïne versterkt. Maar HIMARS is geen spelbreker, noch een compensatie voor de enorme uitputting van de Oekraïense gevechtscapaciteit tijdens deze vijf maanden van gevechten, die jaren zal vergen om terug te verdienen.
Kiev lijkt te geloven dat het met zijn geleidelijk toenemende aanvoer van westerse wapens, zoals HIMARS, in staat zal zijn verloren gebied te heroveren. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky prees de graanovereenkomst van vrijdag omdat deze voor ongeveer 10 miljard dollar aan graanexporten zou vrijmaken, maar over de oorlog als zodanig zei hij dat er geen staakt-het-vuren kon komen tenzij verloren gebieden werden heroverd.
Zelenski zei: “Bevriezing van het conflict met de Russische Federatie betekent een pauze die de Russische Federatie rust geeft. Zij zullen deze pauze niet gebruiken om hun geopolitiek te veranderen of om hun aanspraken op de voormalige Sovjetrepublieken te laten varen.” Het Witte Huis kondigde vrijdag ook 270 miljoen dollar aan voor nieuwe steun aan Kiev, waaronder vier extra HIMARS en tot 580 Phoenix Ghost drones, “speciaal geproduceerd voor Oekraïne.”
Dit gezegd zijnde, blijft het een feit dat de tarwedeal het zoveelste geval is van sanctievrijstelling door de Europese Unie, waarbij ook haar eigen belangen in het geding zijn. Met name het tekort aan meststoffen is een heet hangijzer geworden in Europa, dat onlangs getuige was van protesten van boeren.
Het is zeker dat de zaken zich opstapelen. Het wordt voor de EU steeds moeilijker om nog met geloofwaardige sanctiepakketten te komen. Na olie en gas en meststoffen heeft de EU donderdag een voorstel geblokkeerd om sancties op te leggen aan een Russisch metaalbedrijf, dat een cruciale leverancier van titanium aan Airbus is.
De Hongaarse premier Viktor Orban verwoordde waarschijnlijk een gedachte die terrein wint in de Europese geest toen hij zaterdag in een toespraak in Roemenië zei dat de EU een nieuwe strategie nodig heeft met betrekking tot de oorlog in Oekraïne, omdat de sancties tegen Moskou niet hebben gewerkt. “Er is een nieuwe strategie nodig die gericht moet zijn op vredesbesprekingen en het opstellen van een goed vredesvoorstel … in plaats van het winnen van de oorlog,” zei Orban.
Orban herinnerde eraan dat de westerse strategie op vier pijlers is gebouwd: ten eerste dat Oekraïne een oorlog tegen Rusland met NAVO-wapens zou winnen; ten tweede dat sancties Rusland zouden verzwakken en het leiderschap van het land zouden destabiliseren; ten derde dat sancties Rusland meer zouden schaden dan Europa; en ten vierde dat de wereld zou opstaan om Europa te steunen.
Volgens Orban is deze strategie mislukt, omdat de regeringen in Europa “als dominostenen” ineenstorten, de energieprijzen de hoogte in zijn gegaan en er nu een nieuwe strategie nodig was. “We zitten in een auto met lekke banden op alle vier de wielen, het is absoluut duidelijk dat de oorlog niet op deze manier kan worden gewonnen,” zei hij, eraan toevoegend dat Oekraïne de oorlog nooit op deze manier zal winnen “simpelweg omdat het Russische leger een asymmetrische dominantie heeft.”
Het is veelzeggend dat Orban in zijn toespraak, naast de klare taal, opriep tot gesprekken tussen de VS en Rusland. “Alleen gesprekken tussen Rusland en de VS kunnen een einde maken aan het conflict, want Rusland wil veiligheidsgaranties” die alleen Washington kan geven, zei Orban.
Orban’s toespraak kwam slechts twee dagen na een onaangekondigd bezoek aan Moskou door de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjarto op donderdag, ogenschijnlijk op een missie om met zijn collega FM Sergey Lavrov de mogelijkheid te bespreken van het veiligstellen van meer gasleveringen uit Rusland. Interessant is dat Szijjarto vanuit Washington naar Moskou vloog.
In Washington riep Szijjarto in een interview met de Washington Times op tot onmiddellijke besprekingen om de oorlog in Oekraïne te beëindigen, waarbij hij zei dat “alle oorlogen eindigen in onderhandelingen” en dat de wereld zich zou moeten concentreren op het bereiken van vrede door snel een einde te maken aan het bijna vijf maanden durende conflict.
Natuurlijk zijn de geloofsbrieven van Orban om de besprekingen tussen de VS en Rusland te vergemakkelijken onberispelijk – en weergaloos. De bekende onbekende factor hier is of er voldoende belangstelling is onder de strijdende partijen om het conflict op dit punt te bevriezen. Rusland lijkt erop te staan dat bij vredesbesprekingen in dit stadium niet alleen zijn controle over Donbass, maar ook over de zuidelijke regio’s Kherson en Zaporizhia moet worden erkend. Er is ook sprake van dat de speciale militaire operaties veel verder gaan dan de oorspronkelijk vastgestelde parameters. Het Kharkiv-front is inderdaad kinetisch geworden.
De Moskouse pers en TV hebben gemeld dat er voorbereidingen worden getroffen om in Kherson en Zaporizhia een referendum te houden over hun integratie in Rusland. Op woensdag, aan de vooravond van het “feel-good” nieuws over de graanovereenkomst, beweerde de woordvoerder van het Witte Huis, John Kirby, dat “Rusland begint met het uitrollen van een versie van wat je een annexatiedraaiboek zou kunnen noemen” en dat er “ruimschoots bewijs is in de inlichtingendiensten en in het publieke domein” van Ruslands op handen zijnde inspanningen, waaronder het installeren van de roebel als de nationale munt in de gebieden die het wil annexeren, net zoals het op de Krim heeft gedaan.
Eén manier om Kirby’s retoriek te ontcijferen is dat het een openingsschot zou kunnen zijn? Maar de paradox is dat hoe langer de oorlog voortduurt, hoe groter het eisenpakket van Rusland wordt en tegen de herfst/winter zouden de Russische eisen wel eens Kharkiv kunnen omvatten – en heel misschien ook de regio Odessa.
Waarom Biden faalde
Anderzijds is de geopolitieke realiteit dat de diplomatieke manoeuvreerruimte van Rusland ook groter wordt en Washington mogelijk overvleugelt. In het kritieke West-Aziatische gebied, dat van oudsher belangrijk is voor de westerse Koude Oorlogsstrategie tegen de voormalige Sovjet-Unie, probeerde president Biden de negen Arabische leiders die hij vorige week in Jeddah ontmoette ervan te overtuigen dat er een heroplevende Koude Oorlog op komst is naar het Midden-Oosten en dat zij zich aan de zijde van de VS tegen Rusland (en China) moeten scharen, maar “vond geen gehoor voor zijn boodschap, zelfs niet toen hij Iran aan de optelsom toevoegde”, om David Ottaway van het Wilson Center te citeren.
De publieke stilte van die Arabische leiders als het ging om Biden’s gepraat over een Koude Oorlog of zelfs de VS en Israëlische confrontatie met Iran over zijn versnellende nucleaire programma was oorverdovend. Nogmaals, op dinsdag ging de klinkende steun voor de oorlog van Rusland in Oekraïne door de Iraanse Opperste Leider Ayatollah Ali Khamenei tijdens zijn ontmoeting met President Poetin verder dan alle andere bondgenoten van het Kremlin in hun steun aan Moskou in de Oekraïne-crisis, wat duidt op een veel sterkere alliantie tussen Moskou en Teheran in de maak.
Ondertussen, in een dramatische weergave van de draagwijdte van de Russische invloed in West-Azië, had Poetin na zijn terugkeer uit Teheran een telefoongesprek met de kroonprins van Saoedi-Arabië Mohammed bin Salman Al Saud “met de nadruk op de uitbreiding van wederzijds voordelige handels- en economische banden”, waar ze “de ontwikkelingen op de mondiale oliemarkt onderzochten”; “zich concentreerden op het belang van verdere coördinatie binnen OPEC+”; en “verheugd waren vast te stellen dat de OPEC+ lidstaten consequent hun verplichtingen nakomen om het noodzakelijke evenwicht en de stabiliteit op de mondiale energiemarkt te handhaven.”
Opnieuw ondertekende Poetin op donderdag, terwijl de overeenkomsten van Istanbul over de graanexport werden ondertekend, een decreet over het houden van de tweede Rusland-Afrika-top en andere evenementen van het Rusland-Afrika-formaat in 2023 in Rusland, terwijl Lavrov op zondag een Afrika-tournee ondernam om daar gevolg aan te geven, te beginnen met Egypte. Nu de graanbevoorradingsketens van Rusland met Afrikaanse landen over het hele continent zijn hersteld, zal Lavrov ongetwijfeld de dynamische agenda van Moskou met het Afrikaanse continent aanvullen met nieuwere samenwerkingsterreinen, met speciale aandacht voor de situatie rond Oekraïne.
Het contrast tussen de Amerikaanse en Russische creativiteit op diplomatiek vlak kon niet duidelijker zijn. Biden beloofde een buitenlands beleid in het belang van Amerika’s middenklasse. Wat is daarmee gebeurd? Is het presidentschap van Biden de kluts niet kwijt? Hoe eerder de vredesbesprekingen in Oekraïne beginnen, hoe groter de kans dat het Westen zijn slag kan slaan in de lange en moeilijke onderhandelingen die voor ons liggen.
Het is verstandig om het “goede gevoel” over de graanovereenkomst aan te grijpen om de onderhandelingen met Rusland te openen. Anders zou 2022 wel eens het laatste jaar kunnen zijn dat Oekraïne zijn graan via zijn eigen havens aan de Zwarte Zee exporteert. De niet-westerse wereld, die haar prioriteiten op de ontwikkelingsagenda heeft staan en worstelt met de recessie en de pandemie, heeft er geen belang bij om mee te doen met de nieuwe Koude Oorlog van de VS tegen Rusland en China.
Er moet toch een andere manier zijn om de leidende rol van Amerika op het wereldtoneel te heroveren? Washington realiseert zich niet hoezeer het ook in het eigen belang van de VS is om de Oekraïne-strategie en de betrekkingen met Rusland te heroverwegen.
Wat de recente buitenlandse reizen van Biden onderstrepen is dat “de schade die is aangericht door decennia van misplaatste Amerikaanse geopolitiek niet ongedaan kan worden gemaakt,” terwijl aan de andere kant “de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne de verzwakte bestuursinstellingen op het punt van instorten zullen zetten… (en) de pijlers van het eigen liberale regime van de VS onder vuur liggen.” Dit zijn uittreksels uit een vernietigend stuk getiteld Why Biden Failed van Adam Tooze, de bekende Britse historicus die professor is aan Columbia University en directeur van het European Institute.
Prof. Tooze schreef vorige week: “Ondertussen zullen de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne de verzwakte bestuursinstellingen tot op het punt van instorten brengen. En terwijl Washington in het buitenland probeert “democratieën tegen autocratieën” op te zetten, worden de pijlers van het liberale regime van de VS zelf onder vuur genomen. De omverwerping van Roe vs Wade maakt de reactionaire ontkenning van reproductieve rechten in de rode staten van Amerika mogelijk.
“Het (Amerikaanse) Hooggerechtshof is ook vastbesloten om de rechtsgrondslagen voor belangrijke milieuvoorschriften te slopen… Als het Biden’s plan was om de Amerikaanse democratie te stabiliseren met progressieve politiek — een bijgewerkte New Deal voor de 21e eeuw — dan is de conclusie nu dat zijn presidentschap heeft gefaald.”
Topfoto: Maaidorsers werken op een tarweveld nabij het dorp Talniki in Siberië (File photo). Voor het eerst sinds de tijd van de tsaren is Rusland de laatste jaren uitgegroeid tot ’s werelds grootste exporteur van tarwe.