Bron: Pepe Escobar thecradle.co 22 september 2021 ~~~
Terwijl een stuurloos Westen toekeek, was de 20e verjaardag van de Shanghai Samenwerkingsorganisatie gericht op twee belangrijke resultaten: Afghanistan vorm geven en het startsein geven voor een volledige Euraziatische integratie.
De twee bepalende momenten van de historische top ter gelegenheid van de 20e verjaardag van de Shanghai Samenwerkingsorganisatie (SCO) in Dushanbe, Tadzjikistan, moesten komen van de toespraken van – wie anders – de leiders van het strategisch partnerschap Rusland-China.
Xi Jinping: “Vandaag zullen we procedures starten om Iran toe te laten als volwaardig lid van de SCO.”
Vladimir Poetin: “Ik wil graag wijzen op het memorandum van overeenstemming dat vandaag is ondertekend tussen het SCO-secretariaat en de Euraziatische Economische Commissie. Het is duidelijk bedoeld ter bevordering van Ruslands idee om een Groter Euraziatisch Partnerschap op te richten dat de SCO, de EAEU (Euraziatische Economische Unie), de ASEAN (Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten) en China’s “Belt and Road”-initiatief (BRI) omvat.”
Kortom, in het weekend werd Iran in zijn rechtmatige, voornaamste Euraziatische rol verankerd, en convergeerden alle Euraziatische integratiepaden naar een nieuw mondiaal geopolitiek – en geo-economisch – paradigma, met een sonische dreun die de rest van de eeuw zal nazinderen.
Dat was het dodelijke een-tweetje onmiddellijk na de schandelijke imperiale aftocht van de Atlantische alliantie uit Afghanistan. Op het moment dat de Taliban op 15 augustus Kaboel in handen kregen, vertelde de onbetwistbare Nikolai Patrushev, secretaris van de Russische Veiligheidsraad, zijn Iraanse collega Admiraal Ali Shamkhani dat “de Islamitische Republiek een volwaardig lid van de SCO zal worden”.
Dushanbe ontpopte zich als de ultieme diplomatieke cross-over. President Xi wees elke “neerbuigende preek” resoluut van de hand en legde de nadruk op ontwikkelingstrajecten en bestuursmodellen die verenigbaar zijn met de nationale omstandigheden. Net als Poetin benadrukte hij de complementaire focus van de BRI en de EAEU, en vatte hij in feite een waar multilateralistisch Manifest voor het Mondiale Zuiden samen.
President Kassym-Jomart Tokajev van Kazachstan merkte terecht op dat de SCO “de ontwikkeling van een regionale macro-economie” zou moeten bevorderen. Dit wordt weerspiegeld in het streven van de SCO om lokale valuta te gaan gebruiken voor de handel en de Amerikaanse dollar links te laten liggen.
Let op die vierhoek
Dushanbe was niet alleen een bed van rozen. Tadzjikistan’s Emomali Rahmon, een overtuigde, seculiere moslim en voormalig lid van de Communistische Partij van de USSR – aan de macht voor niet minder dan 29 jaar, herkozen voor de 5e keer in 2020 met 90 procent van de stemmen – hekelde meteen de “middeleeuwse sharia” van Taliban 2.0 en zei dat ze al “hun eerdere belofte om een inclusieve regering te vormen hadden laten varen.”
Rahmon, die nog nooit lachend op de camera is betrapt, was al aan de macht toen de Taliban in 1996 Kaboel veroverden. Hij moest zijn Tadzjiekse neven wel publiekelijk steunen tegen de “expansie van extremistische ideologieën” in Afghanistan – wat in feite alle SCO-lidstaten zorgen baart als het erom gaat onbetrouwbare jihadi-groeperingen van het ISIS-K-type uit de weg te ruimen.
Het belangrijkste in Dushanbe waren de bilaterale – en één quadrilaterale – gesprekken.
Neem de bilaterale tussen de Indiase minister van Buitenlandse Zaken S. Jaishankar en de Chinese FM Wang Yi. Jaishankar zei dat China “zijn betrekkingen met India niet moet bekijken door de lens van een derde land” en nam de moeite te benadrukken dat India “geen enkele theorie over de botsing van beschavingen aanhangt”.
Dat was nogal moeilijk te verkopen, gezien het feit dat de eerste persoonlijke Quad-top deze week plaatsvindt in Washington DC, waar dat “derde land”, dat nu tot over zijn oren in de botsing der beschavingen-modus tegen China zit, als gastheer optreedt.
De Pakistaanse premier Imran Khan was op bilateraal niveau en had ontmoetingen met de presidenten van Iran, Wit-Rusland, Oezbekistan en Kazachstan. Het officiële Pakistaanse diplomatieke standpunt is dat Afghanistan niet in de steek moet worden gelaten, maar moet worden betrokken.
Dat standpunt nuanceerde wat de Russische speciale presidentiële gezant voor SCO-aangelegenheden Bakhtiyer Khakimov had verklaard over de afwezigheid van Kaboel aan de SCO-tafel: “In dit stadium zijn alle lidstaten het erover eens dat er geen redenen zijn voor een uitnodiging zolang er geen legitieme, algemeen erkende regering is in Afghanistan.”
En dat brengt ons bij de belangrijkste SCO-bijeenkomst: een quadrilaterale bijeenkomst met de ministers van Buitenlandse Zaken van Rusland, China, Pakistan en Iran.
De Pakistaanse minister van Buitenlandse Zaken Qureshi bevestigde: “We houden in de gaten of alle groepen in de regering zijn opgenomen of niet.” De kern van de zaak is dat Islamabad (pakistaanse regering) voortaan de SCO-strategie voor Afghanistan coördineert en zal bemiddelen bij Taliban-onderhandelingen met hooggeplaatste Tadzjiekse, Oezbeekse en Hazara leiders. Dit zal uiteindelijk de weg banen naar een inclusieve regering die regionaal door de SCO-lidstaten wordt erkend.
De Iraanse president Ebrahim Raisi werd door iedereen warm onthaald – vooral na zijn krachtige toespraak, een klassieker in de As van het Verzet. Zijn bilateraal overleg met de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko draaide om een gesprek over de “confrontatie van de sancties”. Volgens Loekasjenko: “Als de sancties Wit-Rusland, Iran en andere landen schade hebben berokkend, dan was dat alleen omdat wij daar zelf schuld aan hebben. We waren niet altijd onderhandelbaar, we hebben niet altijd de weg gevonden die we onder druk van de sancties moesten inslaan.”
Aangezien Teheran volledig op de hoogte is van de SCO-rol van Islamabad met betrekking tot Afghanistan, zal het niet nodig zijn om de Fatemiyoun-brigade – informeel bekend als de Afghaanse Hezbollah – in te zetten om de Hazara’s te verdedigen. Fatemiyoun werd opgericht in 2012 en speelde een belangrijke rol in Syrië in de strijd tegen Daesh, vooral in Palmyra. Maar als ISIS-K niet verdwijnt, is dat een heel ander verhaal.
Voor SCO-leden Iran en India is vooral de toekomst van de Iraanse haven van Chabahar van belang. Dat blijft India’s crypto-SilkRoad zet om het te verbinden met Afghanistan en Centraal-Azië. Het geo-economische succes van Chabahar hangt meer dan ooit af van een stabiel Afghanistan – en dit is waar de belangen van Teheran volledig samenvallen met het SCO-streven van Rusland en China.
Wat de SCO-Verklaring van Dushanbe-2021 over Afghanistan zegt, is veelzeggend:
- Afghanistan moet een onafhankelijke, neutrale, verenigde, democratische en vreedzame staat zijn, vrij van terrorisme, oorlog en drugs.
- Het is van cruciaal belang dat Afghanistan een inclusieve regering krijgt, met vertegenwoordigers van alle etnische, religieuze en politieke groeperingen van de Afghaanse samenleving.
- De lidstaten van de SCO benadrukken het belang van de vele jaren gastvrijheid en effectieve bijstand die regionale en buurlanden aan Afghaanse vluchtelingen hebben verleend, en achten het van belang dat de internationale gemeenschap zich actief inspant om hun waardige, veilige en duurzame terugkeer naar hun vaderland te vergemakkelijken.
Het klinkt misschien als een onmogelijke droom, maar dit is de eensgezinde boodschap van Rusland, China, Iran, India, Pakistan en de Centraal-Aziatische “stans”. Het is te hopen dat de Pakistaanse premier Imran Khan opgewassen is tegen deze taak en klaar is voor zijn SCO close-up.
Dat bedroevende westelijke schiereiland
De Nieuwe Zijderoutes werden acht jaar geleden officieel gelanceerd door Xi Jinping, eerst in Astana – nu Nur-Sultan – en daarna in Jakarta.
Dit is hoe ik het destijds heb gemeld.
De aankondiging kwam vlak na een SCO-top – toen in Bishkek. De SCO, die in Washington en Brussel alom werd afgedaan als een pure praatclub, was zijn oorspronkelijke mandaat van bestrijding van de “drie kwade krachten” – terrorisme, separatisme en extremisme – al aan het overschrijden en omvatte nu ook politiek en geo-economie.
In 2013 was er een trilaterale ontmoeting tussen Xi-Poetin-Rouhani. Beijing sprak zijn volledige steun uit voor het vreedzame nucleaire programma van Iran (vergeet niet dat dit twee jaar voor de ondertekening van het Joint Comprehensive Plan of Action was, ook bekend als het JCPOA).
Hoewel veel deskundigen het destijds afwezen, was er wel degelijk sprake van een gemeenschappelijk front China-Rusland-Iran inzake Syrië (As van Verzet in actie). Xinjiang werd gepromoot als het belangrijkste knooppunt voor de Euraziatische landbrug. Pijpleidingistan stond centraal in de Chinese strategie – van olie uit Kazachstan tot gas uit Turkmenistan. Sommigen herinneren zich misschien nog dat Hillary Clinton, als minister van Buitenlandse Zaken, lyrisch was over een door Amerika aangedreven Nieuwe Zijderoute.
Vergelijk dat eens met het multilateralisme-manifest van Xi in Dushanbe acht jaar later, waarin hij memoreert dat de SCO “een uitstekend voorbeeld is gebleken van multilateralisme in de 21e eeuw” en “een belangrijke rol heeft gespeeld bij het versterken van de stem van ontwikkelingslanden”.
Het strategisch belang van deze SCO-top, die plaatsvindt onmiddellijk na het Oostelijk Economisch Forum (EEF) in Vladivostok, kan niet genoeg worden benadrukt. Het EEF richt zich uiteraard op het Russische Verre Oosten – en bevordert in wezen de interconnectiviteit tussen Rusland en Azië. Het is een absoluut belangrijk knooppunt van Ruslands Groter Euraziatisch Partnerschap.
Er ligt een hele reeks afspraken in het verschiet – van het Verre Oosten tot het Noordpoolgebied en de ontwikkeling van de noordelijke zeeroute, en over alles van edele metalen en groene energie tot digitale soevereiniteit via logistieke corridors tussen Azië en Europa via Rusland.
Zoals Poetin in zijn toespraak liet doorschemeren, is dit waar het Partnerschap voor een Groter Eurazië om draait: de Economische Unie Eurazië (EAEU), de BRI (‘zijderoute’), het initiatief van India, de ASEAN, en nu de SCO, die zich ontwikkelen in een geharmoniseerd netwerk, dat cruciaal wordt beheerd door “soevereine besluitvormingscentra”.
Dus als de BRI een zeer Taoïstische “gemeenschap van gedeelde toekomst voor de mensheid” voorstelt, stelt het Russische project conceptueel een dialoog van beschavingen voor (reeds opgeroepen door de jaren van Khatami in Iran) en soevereine economisch-politieke projecten. Zij vullen elkaar inderdaad aan.
Glenn Diesen, hoogleraar aan de Universiteit van Zuid-Oost Noorwegen en redacteur bij het tijdschrift Russia in Global Affairs, behoort tot de zeer weinige topgeleerden die dit proces diepgaand analyseren. Zijn nieuwste boek vertelt opmerkelijk genoeg het hele verhaal in de titel: ‘Europa als Westelijk Schiereiland van Groot Eurazië: Geo-economische Regio’s in een Multipolaire Wereld’. Het is niet duidelijk of de Eurocraten in Brussel – slaven van het Atlanticisme en niet in staat om het potentieel van Groot Eurazië te vatten – uiteindelijk echte strategische autonomie zullen uitoefenen.
Glenn Diesen gaat uitvoerig in op de parallellen tussen de Russische en de Chinese strategie. Hij merkt op hoe China “een drieledig geo-economisch initiatief nastreeft door technologisch leiderschap te ontwikkelen via zijn China 2025-plan, nieuwe transportcorridors via zijn “Belt and Road”-initiatief van een biljoen dollar, en nieuwe financiële instrumenten in het leven te roepen, zoals banken, betalingssystemen en de internationalisering van de yuan. Rusland streeft op dezelfde manier naar technologische soevereiniteit, zowel op digitaal gebied als daarbuiten, naar nieuwe transportcorridors zoals de Noordelijke Zeeroute door het Noordpoolgebied, en vooral naar nieuwe financiële instrumenten”.
Het hele Zuiden van de wereld, verbijsterd door de versnelde ineenstorting van het westerse imperium en zijn unilaterale, op regels gebaseerde orde, lijkt nu klaar te zijn om de nieuwe route te omarmen, die in Dushanbe volledig tot uiting komt: een multipolair Groot Eurazië van soevereine gelijken.
Topfoto: Met de komst van Iran telt de SCO nu negen lidstaten, en zij richten zich op het herstellen van Afghanistan en het consolideren van Eurazië. Foto: De wieg
Pepe Escobar is hoofdredacteur bij Asia Times en een onafhankelijk geopolitiek analist, gericht op Eurazië. Sinds het midden van de jaren tachtig woont en werkt hij als buitenlandcorrespondent in Londen, Parijs, Milaan, Los Angeles, Singapore en Bangkok. Hij is de auteur van talloze boeken; zijn laatste is Raging Twenties.
De standpunten in dit artikel weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs die van The Cradle.